Οσο ο πλανήτης προσπαθεί να μετρήσει τις επιπτώσεις από το χτύπημα του Ντόναλντ Τραμπ στο Ιράν, στις ΗΠΑ υπάρχει η εκτίμηση πως ο βομβαρδισμός των εγκαταστάσεων του Ιράν έχει ανοίξει τον δρόμο της διπλωματίας, αφού η Τεχεράνη δεν διαθέτει στην παρούσα φάση άλλες επιλογές. Την άποψη αυτή εκφράζει ένας βετεράνος της αμερικανικής διπλωματίας, ο Ελληνοαμερικανός Τζον Νεγκροπόντε που έχει περάσει από τα υψηλότερα πόστα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μέχρι τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών την περίοδο 2007-2009 αλλά και του διευθυντή των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών από το 2005 έως το 2007, αλλά κι αυτή του πρεσβευτή των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Εθνη στα χρόνια της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ.
– Ποια είναι η άποψή σας για όσα συνέβησαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες στη Μέση Ανατολή;
– Σίγουρα ήταν κοσμοϊστορικό γεγονός. Και αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό μια αλλαγή στην προσέγγιση μέχρι τώρα. Εννοώ πως υπήρχε πάντα μια απροθυμία να χτυπηθεί το Ιράν άμεσα λόγω του πυρηνικού του προγράμματος. Είχε σχεδόν γίνει ταμπού. Ε, όχι απαραίτητα δικαιολογημένο ταμπού, αλλά ήταν ταμπού. Και υπήρχε πάντα ο φόβος ότι θα προκαλούσε μια καταστροφή που θα οδηγούσε στον Γ΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ακόμη και όσοι προβάλλουν τέτοιου είδους επιχειρήματα, πείστηκαν ότι (o Τραμπ) κατάφερε να περάσει αυτό το όριο χωρίς μεγάλη δυσκολία. Αλλά είναι μια πλήρης νίκη; Δεν νομίζω ότι μπορείτε να το πείτε αυτό. Είναι ένα βήμα στην πορεία. Η Ιστορία δεν σταματάει. Το Ιράν θα αντιδράσει. Και νομίζω ότι δύο κύρια ζητήματα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τα πυρηνικά του Ιράν. Ποια είναι, δηλαδή, η πραγματική έκταση της ζημιάς που έχει προκληθεί στο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του. Υπάρχουν αβεβαιότητες γύρω από αυτό το ερώτημα. Και το άλλο είναι εάν θα υποχρεωθεί το Ιράν τώρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους να τεθούν τα πυρηνικά προγράμματά του υπό τον έλεγχο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Θα τηρήσει τέτοιου είδους δεσμεύσεις εάν και όταν τις αναλάβει; Νομίζω ότι εξακολουθούμε να έχουμε την ουσία του προβλήματος με το Ιράν, με την έννοια ότι δεν έχουν ακόμη αναληφθεί μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις από αυτή τη χώρα για να περιορίσει πραγματικά το πρόγραμμά της.
– Το γεγονός ότι δυνάμεις όπως η Κίνα ή η Ρωσία αποφάσισαν να μην εμπλακούν σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής της σύγκρουσης μάς λέει κάτι για την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων;
– Δεν αντέδρασαν επειδή οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν αυτή τη συντριπτική στρατιωτική δύναμη και δεν υπήρχε τίποτα που μπορούσαν να κάνουν γι’ αυτό. Δεν θέλουν να εμπλακούν σε αυτό το είδος σύγκρουσης. Αλλά πάλι, όπως λέω, τα γεγονότα δεν σταματούν, η Ιστορία δεν σταματάει. Και όλοι οι εμπλεκόμενοι θα σκεφτούν, θα αναλογιστούν αυτή την κατάσταση, θα αναδιοργανωθούν και τελικά θα αντιδράσουν με διάφορους τρόπους.
Η Ιστορία δεν σταματάει. Ολοι οι εμπλεκόμενοι θα αναλογιστούν αυτή την κατάσταση, θα αναδιοργανωθούν και τελικά θα αντιδράσουν με διάφορους τρόπους.
– Το καθεστώς του Ιράν μπορεί να σταθεί εσωτερικά και διεθνώς χωρίς το πυρηνικό πρόγραμμα;
– Διστάζω πολύ να προβλέψω τι μπορούν ή δεν μπορούν να κάνουν. Σαφώς, το καθεστώς έχει αποδυναμωθεί με όσα έχουν συμβεί. Είχε αποδυναμωθεί και κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα και σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής, όταν οι αντιπρόσωποί του δέχτηκαν πολύ σοβαρά πλήγματα στις χώρες όπου δρούσαν. Αλλά το καθεστώς είναι ακόμη στην εξουσία. Και δεν μου φαίνεται πιθανό ότι πρόκειται να εξαφανιστεί από τη σκηνή.
– Θεωρείτε ότι το Ισραήλ μπορεί να κεφαλαιοποιήσει κάποια από τα κέρδη του στη Μέση Ανατολή και να βρεθεί χώρος για διπλωματία, ή σε λίγο καιρό θα δούμε μια από τα ίδια;
– Μετά το χτύπημα, κάποιου είδους ρυθμίσεις θα επιδιωχθούν στη Μέση Ανατολή στην κατεύθυνση του τερματισμού του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Εχουμε μια νέα, εντελώς νέα κατάσταση στη Συρία. Ισως με την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο υπάρχει μια ευκαιρία να αποκατασταθεί η κανονικότητα. Υπάρχουν ευκαιρίες στη Μέση Ανατολή ως αποτέλεσμα αυτού που συνέβη. Αλλά όλα ξεκινούν από τις προθέσεις του Ιράν και το κατά πόσον θα δήλωνε πως δεσμεύεται από τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, ώστε να μην αποτελεί εμπόδιο για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
– Οσα είδαμε με τις προσωπικές ενέργειες του Τραμπ στη διεθνή σκακιέρα αποτελούν, θεωρείτε, μια αλλαγή υποδείγματος;
– Η προσωπική διπλωματία έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο. Η απόφαση για την επίθεση στις ιρανικές εγκαταστάσεις ελήφθη από ένα πρόσωπο, τον πρόεδρο. Αμφιβάλλω εάν κάποια άλλη διαδικασία θα παρήγε αυτό το αποτέλεσμα. Από εδώ και πέρα υπάρχει χώρος για διπλωματία και απαιτούνται περισσότερο παραδοσιακά μέσα, διπλωματικές συναντήσεις, απεσταλμένοι κ.ο.κ. Το παιχνίδι πλέον δεν εξαρτάται από την ατομική ηγεσία, αλλά από συστημικές προσεγγίσεις.
