Από ένα προάστιο του Κέιπ Τάουν, ο Eρολ Μασκ, πατέρας του Ελον Μασκ και «πατριάρχης» της οικογένειας Μασκ, εμφανίζεται στην οθόνη μας. Η συνέντευξη είχε αρχικά προγραμματιστεί για την περασμένη εβδομάδα, αλλά ο Eρολ ήταν κεντρικός ομιλητής στο «Forum of the Future» στη Μόσχα, το οποίο επικρίθηκε ως ακροδεξιά συνάθροιση και πλατφόρμα αναπαραγωγής της ρωσικής προπαγάνδας. Ηταν όντως; «Ημασταν κανονικοί άνθρωποι», απαντάει σχεδόν ενοχλημένος στην «Κ». «Οι συζητήσεις μας αφορούσαν την αύξηση του πληθυσμού, την κατασκευή μεγαλύτερων κατοικιών, την ενέργεια σύντηξης, τη μακροζωία και ακόμη τα ταξίδια στον χωροχρόνο. Τίποτα ακραίο».
Στην ερώτηση αν η Δύση φέρεται άδικα στη Ρωσία, o 79χρονος μηχανικός και επιχειρηματίας απαντάει χωρίς δισταγμό καταφατικά. «Η Ρωσία αντιμετωπίζεται πολύ άδικα και προκλήθηκε σε αυτόν τον πόλεμο», δηλώνει, επικαλούμενος και λόγια του γιου του. «Ο Ελον είπε ότι “η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη μηχανή διαφθοράς στην Ιστορία της ανθρωπότητας” και ότι λείπουν 200 δισ. δολάρια. Αν το λέει αυτό ο Ελον, που είναι άνθρωπος της τεχνολογίας και δεν υπερβάλλει, μπορείς να το πιστέψεις».
«Υπάκουος»
Η κουβέντα στρέφεται στα παιδικά χρόνια του Ελον. «Hταν ένα πολύ καλό αγόρι. Υπάκουος, εξυπηρετικός, πάντα δίπλα μου», περιγράφει. «Από έξι ετών ταξίδευε μαζί μου και με τα αδέλφια του σε όλο τον κόσμο. Μέχρι να γίνει 15 είχε επισκεφθεί σχεδόν όλες τις πρωτεύουσες και τις μεγάλες πόλεις του πλανήτη. Hταν πολύ υπεύθυνος. Ως πατέρας που ανέτρεφε μόνος τα παιδιά του, βασιζόμουν σε εκείνα ότι θα φρόντιζαν το ένα το άλλο και θα με βοηθούσαν. Πράγματι, δεν είχα κανένα πρόβλημα. Ημουν πολύ τυχερός. Hταν αξιόπιστα, φρόνιμα. Ειλικρινά, δεν είχα ποτέ προβλήματα μαζί τους».
«Ηταν ο Ελον κοινωνικός ή εσωστρεφής;», τον ρωτάμε. «Hταν εσωστρεφής. Aκουγε περισσότερο από όσο μιλούσε. Oταν πήγαινα σε επαγγελματικές συναντήσεις, του άρεσε να έρχεται μαζί μου, καθόταν μαζί μου και άκουγε τους ενηλίκους. Μερικές φορές οι μεγάλοι τού έλεγαν, “γιατί δεν πας να παίξεις με τα άλλα παιδιά;”. Και τότε έλεγε, “όχι”, ήθελε να μείνει και να ακούσει. Από αυτήν την άποψη ήταν λίγο διαφορετικός. Του άρεσε η παρέα των ενηλίκων».
Το συμβάν με τον υπολογιστή
Eνα από τα πιο χαρακτηριστικά περιστατικά που θυμάται ο Eρολ ήταν το 1982. «Ο Ελον ήταν μόλις 11 ετών. Hρθε κρατώντας μια διαφήμιση από την εφημερίδα. Hταν για ένα εξάμηνο μάθημα στους “προσωπικούς υπολογιστές”, κάτι καινούργιο τότε. Hθελε πολύ να συμμετάσχει. Oταν τηλεφώνησα, μου είπαν ότι δεν δέχονταν παιδιά. Ανακουφίστηκα, γιατί κόστιζε σχεδόν 2.000 δολάρια. Oμως εκείνος στενοχωρήθηκε. Μία εβδομάδα αργότερα βγήκε νέα διαφήμιση για μια διάλεξη δύο ωρών με 75 δολάρια. Τους παρακάλεσα να τον δεχτούν. Τελικά δέχθηκαν, με την προϋπόθεση να έρθει καλοντυμένος. Φόρεσε σακάκι και γραβάτα και τον πήγα στο πανεπιστήμιο».
«Oταν πήγα να τον πάρω στις 9 το βράδυ, δεν είχε βγει με τους υπόλοιπους. Ανησύχησα. Μπήκα μέσα στο κτίριο. Είχε βγάλει το σακάκι και τη γραβάτα του, είχε σηκώσει τα μανίκια και ενώ ήταν μόνο 1,20 ύψος, μιλούσε με τους καθηγητές και τους άλλους ενηλίκους. Eνας από αυτούς γύρισε και μου είπε: “Αυτό το αγόρι πρέπει να αποκτήσει έναν από αυτούς τους υπολογιστές”. Hταν εντυπωσιασμένοι. Ο υπολογιστής κόστιζε 7.800 δολάρια, σχεδόν όσο μια καινούργια μικρή Mercedes. Τον αγόρασα με έκπτωση 400 δολαρίων και από τότε ξεκίνησαν όλα».
«Μέσα σε ένα χρόνο έμαθε μόνος του να προγραμματίζει. Eφτιαξε ένα παιχνίδι και το πουλήσαμε στο “PC Magazine” για 700 δολάρια. Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε με ένα μικρό γκρι κουτί με κόκκινο φωτάκι. Μου είπε: “Ξέρεις τι είναι αυτό, μπαμπά; Είναι ένα μόντεμ. Θα μπορώ να μιλάω με τον υπολογιστή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης μέσω τηλεφώνου”. Δεν είχα ιδέα τι εννοούσε. Κανείς τότε δεν ήξερε τι είναι το μόντεμ. Πέρασαν τουλάχιστον 12 χρόνια μέχρι να το μάθει ο κόσμος. Ο Ελον, όμως, το είχε προβλέψει. Hταν πολύ μπροστά».
Κλειστό παιδί – Hταν εσωστρεφής. Aκουγε περισσότερο από όσο μιλούσε. Oταν πήγαινα σε επαγγελματικές συναντήσεις, του άρεσε να έρχεται μαζί μου, καθόταν μαζί μου και άκουγε τους ενηλίκους.
Βαριές κουβέντες
Παρά τα όσα έχουν ειπωθεί δημοσίως για τον Eρολ –η τρανς εγγονή του τον έχει αποκαλέσει «ρατσιστή», ενώ ο Ελον τον έχει χαρακτηρίσει «απαίσιο άνθρωπο»– ο ίδιος επιμένει ότι οι οικογενειακοί δεσμοί διατηρούνται. «Ναι, φυσικά και μιλάμε», απαντάει καταφατικά. «Πρόσφατα του είπα “συγχαρητήρια” για τις εκλογές στις ΗΠΑ και μιλήσαμε με αφορμή την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ και όλη αυτή τη μετάβαση. Του είπα ότι “όλα να πάνε καλά” και ότι είναι σημαντικό να παραμένει ψύχραιμος. Αλλά, ξέρεις, ως οικογένεια, δεν μιλάμε μόνο για πολιτικά ή διεθνή θέματα. Συχνά συζητάμε και για πιο προσωπικά πράγματα, όπως ο επικείμενος γάμος της μικρότερης αδελφής του τον Μάιο ή αν ξεκουράζεται αρκετά. Προσπαθώ να του υπενθυμίζω την ισορροπία».
«Oταν πρόσφατα προέκυψε η δημόσια διαμάχη με τον Τραμπ, του είπα: “Δεν χρειάζεται να το συνεχίσεις αυτό. Βρες έναν τρόπο να το λύσεις”. Hταν μια δύσκολη περίοδος και για τους δύο, κράτησε περίπου πέντε μήνες, με ένταση και πολύ άγχος. Νομίζω ότι τελικά ξεκαθάρισαν τις διαφορές τους. Ηταν σαν τους παντρεμένους, που ύστερα από πολύ στρες αρχίζουν να τσακώνονται μεταξύ τους. Ανθρώπινο είναι».
Με τον Ελον Μασκ να έχει πλέον γίνει συνώνυμο της πόλωσης, δεν μπορούμε να μη ρωτήσουμε τον πατέρα του «γιατί ο γιος του βουτάει συχνά στο τοξικό ρεύμα της πολιτικής», προωθώντας άλλοτε θεωρίες συνωμοσίας και αντισημιτικές απόψεις, τις οποίες στη συνέχεια διέγραφε.
«Δεν ξέρω», απαντάει. «Η πολιτική είναι σαν μια βαθιά πισίνα χωρίς πάτο και χωρίς άκρες. Δεν υπάρχουν πλευρές για να πιαστείς. Oσο κι αν κολυμπάς, δεν φτάνεις ποτέ κάπου όπου είσαι ασφαλής. Οπότε, στην πολιτική το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να συνεχίσεις να κολυμπάς. Κανείς πολιτικός δεν είναι επιτυχημένος για πάντα και τελικά η πολιτική σε εξαντλεί. Αν καταφέρεις να κρατηθείς στην επιφάνεια, αυτό είναι από μόνο του επίτευγμα. Αλλά τελικά, όπως όλοι, βουλιάζεις ή απλώς παλεύεις να επανέλθεις. Δυστυχώς, αυτό ισχύει για όλους. Χωρίς εξαιρέσεις».
«Θα υπήρχε ένας Τραμπ 2.0 χωρίς τον Ελον;», ρωτάμε. «Ελπίζω. Hμουν στην Αμερική πέρυσι και οι άνθρωποι ήταν απογοητευμένοι, πολύ απογοητευμένοι. Αναρωτιούνταν τι μπορούν να κάνουν και πού θα μπορούσαν να πάνε. Πολλοί μιλούσαν ανοιχτά για το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν τη χώρα, επειδή πίστευαν πως ο Μπάιντεν είχε καταστρέψει την Αμερική. Πολλοί έφυγαν από την Καλιφόρνια και πήγαν στο Τέξας. Oλη η οικογένειά μου έκανε αυτό το βήμα και άλλαξε πολιτεία. Και ακόμη και η ιδέα της απόσχισης άρχισε να ακούγεται σοβαρά. Και τότε, γύρω στον Σεπτέμβριο, ο Ελον είπε κάτι πολύ βαρύ: “Αν ο Τραμπ δεν κερδίσει, ο αμερικανικός πολιτισμός τελείωσε”. Και όταν το λέει ο Ελον, έχει βάρος. Αν το έλεγα εγώ ή κάποιος άλλος, θα το εκλάμβαναν ως πολιτική υπερβολή, αλλά ο Ελον είναι σαν μηχανή. Δεν μιλάει εύκολα, δεν του αρέσει να κάνει λάθος, αποφεύγει τις υπερβολές και όταν λέει κάτι, το εννοεί».
«Είναι ο Ελον ρατσιστής;», τον ρωτάμε με αφορμή τον πρόσφατο χαρακτηρισμό που του απέδωσε ο στενός σύμμαχος του Τραμπ, Στιβ Μπάνον. «Αυτή η κατηγορία είναι γελοία», απαντάει αμέσως. «Ο Ελον, στην πρώτη του επιχείρηση είχε τοποθετήσει μια πινακίδα στον τοίχο που έγραφε: “Σε αυτή την επιχείρηση όλοι είναι ίσοι”. Εκείνη την εποχή η μεγαλύτερη πρόκληση δεν αφορούσε τη φυλή, αλλά το φύλο. Η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από την ισότητα ανδρών και γυναικών. Οπότε, η δήλωσή του αφορούσε αρχικά το δικαίωμα των γυναικών να αντιμετωπίζονται ισότιμα. Oμως, δεν περιοριζόταν εκεί, η πρόθεση ήταν σαφής: “όλοι είναι ίσοι”. Οπότε είναι γελοίο αυτό το σχόλιο».
Πρόσφατα, με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, ο Ελον Μασκ ρώτησε τους περίπου 220 εκατομμύρια ακολούθους του αν «είναι η ώρα να δημιουργηθεί ένα νέο πολιτικό κόμμα στις ΗΠΑ». To 80% απάντησε «ναι», με τα σενάρια για το «κόμμα Μασκ» να φουντώνουν. Ο Eρολ Μασκ, από την πλευρά του, δηλώνει υποστηρικτής του Τραμπ και των πολιτικών του.
«Αν μπορούσα, θα ψήφιζα Τραμπ. Στηρίζω τις πολιτικές του και θεωρώ ότι η οικογένειά μας είναι κεντρώα. Μου αρέσει η λέξη φιλελεύθερος με την κλασική της έννοια – “ελευθερία, ανεξαρτησία, λογική”. Θέλουμε πρόοδο, αλλά χωρίς να καταστρέψουμε ό,τι έχει ήδη χτιστεί. Αν πρόκειται να αλλάξουμε κάτι, πρέπει πρώτα να είμαστε σίγουροι ότι αυτό που έρχεται είναι καλύτερο από αυτό που υπάρχει. Ο Ελον δεν αποκλείει κάποιον και δουλεύει με τη λογική: “Φέρτε μου την ιδέα” και δεν αποκλείεται κανείς. Η ποιότητα της ιδέας μετράει – όχι η προέλευσή της».
Ρωτάμε εάν «είναι η ώρα να απομακρυνθεί ο Ελον από την πολιτική». «Πιθανώς, ναι. Ο Ελον δεν είναι πολιτικός και είναι το τελευταίο άτομο που θα ασχολιόταν με την πολιτική. Οπότε είναι πολύ καλύτερο να αποσυρθεί. Πρέπει να είσαι πολύ εξωστρεφής για να ασχοληθείς με την πολιτική, ενώ αντίθετα ο γιος μου είναι αρκετά εσωστρεφής και δεν αισθάνεται άνετα στη σκηνή να μιλάει και απλώς περιμένει να κατέβει. Οπως μου είπε κάποτε ένας πρωθυπουργός, για να κυβερνήσεις πρέπει να τους συμπεριλάβεις όλους, και τους αναπήρους, τους φτωχούς, τους αδύναμους, και όχι τόσο τους πολύ έξυπνους και για τον Ελον ο “τέλειος υπάλληλος” είναι αυτός που παίρνει τους υψηλότερους βαθμούς στο πανεπιστήμιο, που τρώει και κοιμάται στη δουλειά και δεν πηγαίνει σπίτι τα Σαββατοκύριακα».
Η οικογένεια και η Ελλάδα
Ο Ερολ δηλώνει θαυμαστής της Ελλάδας και του καλού φαγητού και εξιστορεί το πρώτο ταξίδι με τα παιδιά του στην Ελλάδα. «Οταν ήταν μικρός, πήρα τον Ελον, τον αδελφό του και την αδελφή του και ταξιδέψαμε στην Ελλάδα. Πήγαμε στην Αθήνα, στους Δελφούς, περάσαμε από όλα τα μέρη, και μετά πήγαμε στον Πειραιά, όπου επιβιβαστήκαμε σε ένα πλοίο και επισκεφθήκαμε την Πάτμο και μείναμε για περίπου δέκα ημέρες. Η Ελλάδα ήταν υπέροχη».
