Τον Μάιο του 2024, ένας 17χρονος Καναδός, ο Λέικεν Παβάν, βρισκόταν χωρίς χρήματα στην Κοπεγχάγη. Είχε μόλις εγκαταλείψει τη Μόσχα και μετρούσε τα bitcoin που του είχαν απομείνει. Έγραψε μέσω Telegram στον άνθρωπό του στη ρωσική υπηρεσία FSB, γνωστό μόνο ως «Σλον» – στα ρωσικά «ελέφαντας».
«Μπορείς να στείλεις BTC σήμερα; Δεν υπάρχουν Bitcoin ATMs στη Δανία», του έγραψε στα αγγλικά. Σε λίγα λεπτά, το ηλεκτρονικό πορτοφόλι του είχε γεμίσει με 130 δολάρια σε bitcoin.
Ήταν η αρχή του τέλους. Λίγες ημέρες αργότερα, μεθυσμένος και τρομαγμένος, ο Παβάν παραδόθηκε στην αστυνομία σε φτηνό ξενοδοχείο της Βαρσοβίας και ομολόγησε ότι συνεργαζόταν με τη ρωσική κατασκοπεία.
Συνελήφθη, καταδικάστηκε για συνέργεια σε κατασκοπεία και εκτίει 20μηνη ποινή φυλάκισης στην Πολωνία.
Το Reuters εξασφάλισε 1.400 σελίδες δικαστικών εγγράφων, που αποκαλύπτουν με πρωτοφανή λεπτομέρεια για το πώς λειτουργούν τέτοιες επιχειρήσεις στρατολόγησης και πώς ένα τεράστιο πορτοφόλι bitcoin που δημιουργήθηκε μετά την εισβολή στην Ουκρανία χρηματοδοτεί επιχειρήσεις δολιοφθοράς στην Ευρώπη.
Από το Βανκούβερ στο Ντονέτσκ
Ο Παβάν ταξίδεψε στην κατεχόμενη από τη Ρωσία περιοχή του Ντονέτσκ τον Απρίλιο του 2024.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του, συνελήφθη από το FSB, ανακρίθηκε υπό απειλές και υποσχέσεις για ρωσική υπηκοότητα και διαμέρισμα, και τελικά του ανατέθηκε αποστολή: να κυκλοφορεί στην Ευρώπη, να τραβά φωτογραφίες και να στρατολογηθεί στον ουκρανικό στρατό για να δώσει πληροφορίες.
«Αν δεν συνεργαζόμουν, θα με σκότωναν», είπε στους ανακριτές στην Πολωνία.
Μετά την άφιξή του στην Κοπεγχάγη, η επαφή με τον «Σλον» συνεχιζόταν καθημερινά. Ο Παβάν λάμβανε μικρά ποσά σε bitcoin, ενώ ο χειριστής του του έδινε οδηγίες: να αγοράσει νέο τηλέφωνο, να δημιουργήσει ψεύτικο Instagram και να βγάζει φωτογραφίες με τουριστικά φόντα.
Ειδικοί αναλυτές blockchain που συνεργάστηκαν με το Reuters εντόπισαν τις πληρωμές προς τον Παβάν, συνδέοντας τα πορτοφόλια του με ένα μεγαλύτερο πορτοφόλι που δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2022 και από τότε έχει επεξεργαστεί πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια σε bitcoin.
Το πορτοφόλι αυτό είχε συναλλαγές με την πλατφόρμα Garantex, η οποία έχει τεθεί υπό κυρώσεις από ΗΠΑ και Ε.Ε. για σχέσεις με ρωσικές τράπεζες.
Η ανάλυση έδειξε δομημένα μοτίβα «ξεπλύματος» μέσω ενδιάμεσων πορτοφολιών και μεταφοράς των κεφαλαίων σε κρίσιμες ώρες – ενδεικτικά της δράσης μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με την εταιρεία Global Ledger.
Έφηβοι στρατολογημένοι σε όλη την Ευρώπη
Η υπόθεση Παβάν δεν είναι μεμονωμένη. Από το 2022, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 12 υποθέσεις στρατολόγησης εφήβων για κατασκοπεία και δολιοφθορά από τη Ρωσία, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Λιθουανία, η Βρετανία και η Πολωνία.
Έφηβοι που παρασύρονται είτε από χρήματα, είτε από ψευδαισθήσεις ιδεολογικής ταύτισης με τη ρωσική πλευρά.
Αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, εξήγησε ότι η μαζική απέλαση Ρώσων διπλωματών και πρακτόρων από την Ευρώπη έχει οδηγήσει το Κρεμλίνο να στραφεί σε «εύκολους στόχους»: απροετοίμαστους, φτωχούς, ψυχολογικά ευάλωτους νέους.
«Αυτός είναι ο νέος ρωσικός υβριδικός πόλεμος», είπε. «Δεν είναι μόνο για να σπείρει αμφιβολία. Είναι και για να διαβρώσει την πολιτική και στρατιωτική στήριξη προς την Ουκρανία».
Η τελευταία επαφή του Παβάν με τον «Σλον» ήταν στις 22 Μαΐου 2024. Λίγες ώρες αργότερα, ήταν στα χέρια της πολωνικής αστυνομίας. Δεν πρόλαβε ποτέ να εκτελέσει καμία αποστολή.
Ο Παβάν παραδέχτηκε την ενοχή του και καταδικάστηκε τον Δεκέμβριο. Επειδή ήταν ανήλικος κατά την περίοδο των επαφών του με το FSB και συνεργάστηκε με τις αρχές, του επιβλήθηκε ποινή χαμηλότερη του ελάχιστου ορίου.
Η μητέρα του, Αντελέιν Νέλσον, ζει με τύψεις και προσπαθεί να συγκεντρώσει χρήματα για να τον βοηθήσει όταν αποφυλακιστεί. Η διαδικτυακή καμπάνια της έχει συγκεντρώσει μόλις 200 δολάρια.
«Κανείς δεν ξέρει πώς τον απείλησαν, πώς τον παγίδευσαν», λέει. «Όλοι απλώς τον βρίζουν στα σχόλια».
Reuters
