Η προσπάθεια της Πολωνίας να αποκαταστήσει το κράτος δικαίου επιστρέφοντας ξανά στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ενωσης αναμένεται να κριθεί στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Κυριακής. Ο οικονομικά φιλελεύθερος δήμαρχος της Βαρσοβίας, Ραφάλ Τρασκόφσκι, που χαίρει της υποστήριξης του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, βρίσκεται στήθος με στήθος (ποσοστό 47% έναντι 46%% βάσει δημοσκοπήσεων) με τον δεξιό Κάρολ Ναβρότσκι, ο οποίος έχει την υποστήριξη του εθνικιστικού κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS).
Εάν κερδίσει ο Τρασκόφσκι έχει υποσχεθεί να επιταχύνει τις προσπάθειες για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου, το οποίο επί του παρόντος παρακωλύεται από τον σημερινό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, ο οποίος είναι σύμμαχος του PiS. Από την άλλη, μια νίκη του Ναβρότσκι θα εμπόδιζε την κυβέρνηση του Τουσκ να ολοκληρώσει τη θητεία της.
Το PiS άλλαξε ριζικά το νομικό σύστημα της Πολωνίας κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών που ήταν στην εξουσία, δημιουργώντας, για παράδειγμα, ένα όργανο διορισμού δικαστών που τελεί υπό τον πολιτικό του έλεγχο.
Ως αποτέλεσμα, οι Βρυξέλλες αλλά και διεθνείς φορείς εποπτείας του δικαίου το κατηγόρησαν για πολιτικοποίηση των δικαστηρίων και των δικαστών, με την Ε.Ε. να «παγώνει» πάνω από 100 δισ. ευρώ σε κονδύλια ως αντίποινα.
Η Κομισιόν έχει έκτοτε ξεμπλοκάρει κάποια από τα κεφάλαια, αλλά κυρίως με βάση τις υποσχέσεις του Ντόναλντ Τουσκ και όχι με βάση την πραγματική ανατροπή των μεταρρυθμίσεων της εποχής του PiS. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει μετά την ψηφοφορία της Κυριακής.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τρασκόφσκι υποσχέθηκε να επιλύσει τα προβλήματα που αφορούν το κράτος δικαίου. «Σίγουρα θα υπογράψω ένα νομοσχέδιο που θα θέσει τέλος στο χάος που επικρατεί στο δικαστικό σύστημα», δήλωσε τον Ιανουάριο.
Ο Τουσκ και άλλοι ηγέτες της κυβέρνησης συνεργασίας έκαναν έκκληση στους ψηφοφόρους την περασμένη Κυριακή να υποστηρίξουν τον Τρασκόφσκι. «Τώρα ή ποτέ», είπε ο Τουσκ σε περίπου 150.000 άτομα που συγκεντρώθηκαν στη Βαρσοβία για μια συγκέντρωση με σκοπό να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στις εκλογές της 1ης Ιουνίου.
«Ο Τρασκόφσκι αναμένεται να είναι ένας πρόεδρος που θα συνεργαστεί ομαλά με την κυβέρνηση Τουσκ σε όλα τα μέτωπα και ιδίως όσον αφορά τη Δικαιοσύνη», δήλωσε ο Γιακούμπ Τζαρακσέβσκι, ερευνητής στο Reporting Democracy, ένα think tank που ασχολείται με το κράτος δικαίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Από την πλευρά του, ο Ναβρότσκι κατηγορεί τον Τουσκ για τα προβλήματα της Πολωνίας στον τομέα του κράτους δικαίου. Εχει υποσχεθεί να διατηρήσει τους δικαστές που έχουν διοριστεί από το PiS, καθώς και να προβεί σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του συστήματος διορισμού των δικαστών.
