Ολα έγιναν πολύ γρήγορα. Μέσα σε διάστημα περίπου δύο ετών, ο Ελον Μασκ απέκτησε τα δικής του ιδιοκτησίας μίντια (όταν εξαγόρασε το Twitter τον Οκτώβριο του 2022 έναντι 44 δισ. δολ.), έγινε «τραμπικός» ενώ δεν ήταν (όταν άρχισε να στηρίζει ανοιχτά την προεδρική υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ τον Ιούλιο του 2024, μόλις λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου και μόνον αφότου είχε προηγηθεί η απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρεπουμπλικανού πρώην προέδρου) και εντάχθηκε στη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ως επικεφαλής μιας νεοσύστατης υπηρεσίας (όταν ανέλαβε την ηγεσία του καλούμενου Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας/DOGE τον Ιανουάριο του 2025 στο πλευρό του -επανεκλεγέντος πια στην προεδρία- Ντ. Τραμπ).
Ετσι γρήγορα και αλλοπρόσαλλα όμως όπως βρέθηκε στο προσκήνιο των πολιτικών εξελίξεων, έτσι δείχνει τώρα να υποχωρεί, παίρνοντας αποστάσεις από την κεντρική σκηνή της αμερικανικής διοίκησης.
Ο Ελον Μασκ ήρθε με φόρα ως «εχθρός της κρατικής γραφειοκρατίας», υποσχόμενος να απαλλάξει το ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ από «περιττά βάρη» ύψους «τρισεκατομμυρίων δολαρίων», όπως ήταν εκείνα της ανθρωπιστικής/αναπτυξιακής βοήθειας που έστελναν οι ΗΠΑ στο εξωτερικό μέσω της USAID και των πολλών δεκάδων χιλιάδων Αμερικανών δημοσίων υπαλλήλων που θα μπορούσαν, κατά την άποψή του, να απολυθούν ως «πλεονάζοντες». Υποστήριζε ότι ήξερε πώς να φέρει σε πέρας μια τέτοια αποστολή επειδή το είχε ξανακάνει, θεωρώντας προφανώς ότι θα μπορούσε να μεταφέρει την εμπειρία του από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα… Εφτασε στο σημείο να βγαίνει στη σκηνή ακόμη και με αλυσοπρίονα, στα πρότυπα του Αργεντίνου προέδρου Χαβιέρ Μιλέι.
Τα πράγματα ωστόσο, στην πράξη, δεν κύλησαν όσο «αποδοτικά» θα επιθυμούσε. Ο Ελον Μασκ βγήκε πολύ μπροστά, σε σημείο υπερέκθεσης, αγνοώντας τον κανόνα που λέει ότι μια προεδρία Τραμπ δεν μπορεί παρά να είναι «one man show» -σόου για έναν- και ότι αυτός ο ένας δεν μπορεί στην προκειμένη περίπτωση να είναι άλλος από τον ίδιο τον Τραμπ. Μετέτρεψε το Twitter σε προπαγανδιστικό εργαλείο προώθησης των δικών του συμφερόντων και απόψεων – απόψεων που σε κάποιες περιπτώσεις επικρίθηκαν ως πολιτικά αμφιλεγόμενες, επικοινωνιακά τοξικές και επιστημονικά αμφισβητούμενες. Βρέθηκε να χαιρετά ναζιστικά από το βήμα ομιλίας του. Συγκρούστηκε ανοιχτά με κορυφαία πρόσωπα της MAGA πτέρυγας του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, όπως είναι ο Στιβ Μπάνον. Ηρθε σε κόντρα με εν ενεργεία Αμερικανούς υπουργούς, όπως είναι ο ΥΠΟΙΚ Σκοτ Μπέσεντ. Διαφώνησε ακόμη και με τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ, σχετικά με τους δασμούς που θα επιβαρύνουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες στις ΗΠΑ, της Tesla συμπεριλαμβανομένης. Ανοιξε μέτωπα αντιπαράθεσης με ξένες κυβερνήσεις (της Γερμανίας όταν έκανε προεκλογική εκστρατεία υπέρ του AfD, του Βρετανού Κιρ Στάρμερ στον οποίο επιτέθηκε με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, του πλέον πρώην πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό στον Καναδά, της Νότιας Αφρικής κ.ά.) και, το κυριότερο, είδε τις επιχειρήσεις του να «χάνουν» μέσα σε ολίγους μήνες σημαντικά ποσά… εξαιτίας του ιδίου.
«Ο Μασκ έχει πίσω του μια μακρά ιστορία από εξωφρενικές υποσχέσεις και προβλέψεις που έμειναν ανεκπλήρωτες», σημειώνει το περιοδικό Wired, κάνοντας μια αναδρομή σε όσα είχε υποσχεθεί ή προβλέψει κατά καιρούς ο Ελον Μασκ… και δεν έγιναν, σε τουλάχιστον 12 περιπτώσεις την περίοδο από το 2006 έως το 2025.
Από ισχυρό χαρτί που ήταν άλλοτε, ο Μασκ βρέθηκε ξαφνικά να είναι ο λόγος που η Tesla πουλάει πολύ λιγότερα αυτοκίνητα σε σχέση με παλαιότερα, ειδικά στην Ευρώπη όπου οι πωλήσεις της υποχώρησαν κατά 37% το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς που διανύουμε (σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2024) και -εν συνεχεία- κατά 49% τον Απρίλιο (σε σχέση με τον Απρίλιο του προηγούμενου έτους). Ειδικά ο Απρίλιος, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «καταστροφικός», αφού συνοδεύτηκε από μειώσεις στις πωλήσεις που άγγιξαν σε ετήσια βάση (year on year) το 81% στη Σουηδία, το 74% στην Ολλανδία, το 67% στη Δανία και το 62% στη Γερμανία…
«Οι πωλήσεις της Tesla βυθίστηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας του Μασκ στο DOGE», γράφει χαρακτηριστικά η USAToday. «Η κινεζική BYD ξεπέρασε σε πωλήσεις την Tesla στην Ευρώπη για πρώτη φορά», σημειώνουν οι New York Times. «Οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να σνομπάρουν την Tesla […] Οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων υποχώρησαν τον Απρίλιο σε χαμηλό διετίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γερμανία-και σε χαμηλό δυόμισι ετών σε Σουηδία και Ολλανδία […] καθώς η Ευρώπη συνεχίζει να σνομπάρει τον Μασκ», σημειώνει το πρακτορείο Reuters σε σειρά άρθρων. Κι όλα αυτά… την ώρα που οι συνολικές πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη ανέβαιναν: κατά 28% το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά…
Μαζί με τις πωλήσεις νέων οχημάτων της Tesla, μειώθηκαν όμως και τα έσοδα, όχι μόνον στην Ευρώπη αλλά συνολικά. Πιο συγκεκριμένα, τα καθαρά έσοδα της αυτοκινητοβιομηχανίας στην οποία είναι μεγαλομέτοχος ο Μασκ, υποχώρησαν κατά 71% το πρώτο τρίμηνο του 2025, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Κάθε φορά που οι δείκτες υποχωρούν σε επιχειρηματικό επίπεδο ωστόσο, τα πράγματα είναι μάλλον απλά: Κάποιος έχει αποτύχει και, ειδικά όταν μιλάμε για εισηγμένες εταιρείες όπως είναι η Tesla, κάποιοι (μέτοχοι/επενδυτές) θα αρχίσουν, εάν δεν έχουν αρχίσει ήδη, να ενοχλούνται και να ζητούν τον «λογαριασμό».
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο εντεινόμενης πίεσης, ο 53χρονος (54χρονος σε λίγες εβδομάδες) Ελον Μασκ βρέθηκε «ξαφνικά» με την πλάτη στον τοίχο, να καλείται να υπερασπιστεί τη θέση του στο τιμόνι της Tesla, παραδεχόμενος όμως -εμμέσως πλην σαφώς- ότι ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύτηκε τους περασμένους μήνες του κόστισε επιχειρηματικά. «Θα παραμείνω CEO» της Tesla, δήλωσε με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη πενταετία, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στις 20 Μαΐου στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ του Κατάρ, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι «σε ό,τι έχει να κάνει με τις πολιτικές δαπάνες (σ.σ. political spending, τα χρήματα δηλαδή που ξοδεύει με πολιτική/κομματική στόχευση), θα κάνει πολύ λιγότερα στο μέλλον» αφού «ήδη έχει κάνει αρκετά». Σημειώνεται ότι ήδη από τον περασμένο Απρίλιο, ο Μασκ είχε επιχειρήσει να καθησυχάσει τους μετόχους της Tesla, διαμηνύοντας ότι στο μέλλον θα αφιερώνει πολύ περισσότερο χρόνο στην αυτοκινητοβιομηχανία και πολύ λιγότερο στο DOGE. Τι σημαίνει, όμως, πρακτικά αυτό; Σε συνομιλίες που είχε με αναλυτές της Wall Street και με δημοσιογράφους τον Απρίλιο, ο Μασκ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να ασχολείται με το DOGE «μια ή δυο ημέρες την εβδομάδα» και να επισκέπτεται την Ουάσιγκτον ανά 15ήμερο.
Προτού καν συμπληρωθεί το πρώτο εξάμηνο της νέας προεδρίας Τραμπ, ο Ελον Μασκ δείχνει, με άλλα λόγια, να επιχειρεί μια «επανεκκίνηση» μακριά όμως από τον πυρήνα της αμερικανικής κυβερνητικής πολιτικής, βγαίνοντας διακριτικά από το πολιτικό προσκήνιο και ρίχνοντας τους τόνους.
Το περιοδικό Vanity Fair βλέπει πια να είναι σε εξέλιξη ένα «rebranding» του Ελον Μασκ, το οποίο δεν είναι όμως καθόλου δεδομένο ότι θα πείσει κοινό και κριτικούς. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι ο 53χρονος πολυδισεκατομμυριούχος έχασε τους περασμένους μήνες πόντους δημοτικότητας όχι μόνο στην Ευρώπη ή στον Καναδά, αλλά και στις ΗΠΑ. Ενδεικτικά ως προς αυτό: τα ευρήματα δημοσκοπήσεων (CNBC All-America Economic survey, Pew Research Center) που παρουσιάζουν την πλειονότητα των Αμερικανών (ποσοστά υψηλότερα του 50%) να έχει πια αρνητική άποψη για τον Μασκ.
Πιο σκληρό από άλλους στην κριτική του, το περιοδικό Atlantic μιλά πια για την «παρακμή» και την «πτώση» του Ελον Μασκ, υποστηρίζοντας ότι εκείνος «βρέθηκε να έχει απομονωθεί εντός των ανώτερων κλιμακίων της κυβέρνησης Τραμπ, αφού απέτυχε να οικοδομήσει τις απαραίτητες συμμαχίες και εκνεύρισε πολλούς από τους επικεφαλής των τμημάτων και των οργανισμών που υποτίθεται ότι θα βοηθούσε». Σε ανάλογο πνεύμα, ο Guardian βλέπει τον Μασκ να εξωθείται πια στο περιθώριο του τραμπικού περιβάλλοντος. Για του λόγου το αληθές, επικαλείται, δε, ως απόδειξη όσα εκτυλίχθηκαν κατά την επίσκεψη του Νοτιοαφρικανού προέδρου Σίριλ Ραμαφόσα στον Λευκό Οίκο στις 21 Μαΐου. Ως Νοτιοαφρικανός (και δη λευκός Νοτιοαφρικανός), ο Μασκ θα μπορούσε προφανώς να «συμπρωταγωνιστήσει» στην εν λόγω επίσκεψη, στο πλευρό του Τραμπ. Ο ίδιος ο Τραμπ ωστόσο, τον κράτησε «στην απ’ έξω». «Ο Ελον είναι από τη Νότια Αφρική, αλλά δεν θέλω να τον εμπλέξω. Ηρθε εδώ για ένα διαφορετικό θέμα: την αποστολή πυραύλων στον Αρη. Αυτό του αρέσει περισσότερο», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Ωστόσο και ο ίδιος ο Μασκ από την πλευρά του, παρουσιάζεται πια να δίνει προτεραιότητα σε άλλες θεματικές. «Τον περασμένο Φεβρουάριο, οι πιο πολλές από τις αναρτήσεις και τις αναδημοσιεύσεις που έκανε στο X (σ.σ. πρώην Twitter) σχετίζονταν με το DOGE ή την κυβέρνηση των ΗΠΑ και την πολιτική. Τις πρώτες τρεις εβδομάδες του Μαΐου ωστόσο, οι περισσότερες σχετίζονταν με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες ή με τεχνολογικά ζητήματα», σημειώνει σε ανάλυσή της η Washington Post, υποστηρίζοντας ότι ο Μασκ «επέστρεψε στις μπίζνες».
Ο δισεκατομμυριούχος «μπορεί να κάνει βήματα πίσω, παίρνοντας αποστάσεις από το DOGE και την πολιτική, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί από την Ουάσιγκτον», σημειώνει το Business Insider, προσθέτοντας τους δικούς του αστερίσκους στις σχετικές αναλύσεις. Τραμπ και Μασκ «παραμένουν κοντά», συμφωνεί το Atlantic. Τι θα μπορούσε να ακολουθήσει, μένει να φανεί.
Ο ίδιος ο Ελον Μασκ πάντως ξεκαθάρισε, μιλώντας στο αμερικανικό δίκτυο CNBC στις 20 Μαΐου, ότι το μεγάλο event που αναμένει το προσεχές διάστημα θα είναι οι πρώτες δοκιμαστικές βόλτες που αναμένεται να κάνουν τα αυτόνομα ρομποταξί της Tesla στους δρόμους του Οστιν στο Τέξας τον Ιούνιο…
Για την ιστορία, υπενθυμίζονται ωστόσο όσα έλεγε ο Μασκ το 2019: ότι δηλαδή ως την επόμενη χρονιά (το 2020) θα κυκλοφορούν στους δρόμους συνολικά περισσότερα από 1 εκατομμύριο ρομποταξί («next year for sure, we’ll have over a million robotaxis on the road»)… Πέντε χρόνια μετά, εν έτει 2025 πια, ο Ελον Μασκ ετοιμάζεται να πανηγυρίσει ως επιτυχία τη δοκιμαστική έλευση των πρώτων περίπου δέκα ρομποταξί στο Τέξας…
