Κοινή πρωτοβουλία εμπλουτισμού σχάσιμων υλικών για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας με αραβικές και αμερικανικές επενδύσεις, πρότεινε το Ιράν, καταθέτοντας αντιπρόταση στην απαίτηση των ΗΠΑ για διακοπή του πυρηνικού του προγράμματος. Την ιδέα έθεσε ο Ιρανός ΥΠΕΞ Αμπάς Αρακτσί στον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, όταν οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στο Ομάν την Κυριακή, σύμφωνα με Ιρανούς αξιωματούχους. Την Τρίτη, ιρανικά μέσα ενημέρωσης, ακόμη και το επίσημο όργανο των Φρουρών της Επανάστασης, μιλούσαν για «νέο σχέδιο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Εκπρόσωπος του Γουίτκοφ διέψευσε χθες ότι η πρόταση είχε συζητηθεί στο Ομάν.
Το Ιράν και οι ΗΠΑ δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις εδώ και 45 χρόνια, ενώ ιδιωτικές αμερικανικές επιχειρήσεις δεν αναμένεται να είναι πρόθυμες να επενδύσουν σε ιρανικούς αντιδραστήρες. Την Τρίτη, ο πρόεδρος Τραμπ παρότι επέκρινε το Ιράν για τη στήριξη που προσφέρει σε τρομοκρατικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, σημείωσε ότι μία διπλωματική επίλυση της κρίσης θα καταστήσει ασφαλέστερη την περιοχή. «Θέλω να κλείσω συμφωνία με το Ιράν. Αν την υπογράψουμε, θα είμαι πολύ χαρούμενος και θα κάνουμε τον κόσμο ασφαλέστερο. Η ιρανική ηγεσία πρέπει τώρα να πάρει μία απόφαση. Τώρα αμέσως, γιατί δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Μία συμφωνία θα επέτρεπε στην Τεχεράνη να εμπλουτίσει ουράνιο σε ποσοστό 3,67%, όπως είχε συμφωνηθεί και το 2015. Σημαντική διαφορά της παρούσας πρότασης είναι η παρουσία ξένων επενδυτών, οι οποίοι θα επιβλέπουν τη διαδικασία εμπλουτισμού. Η πρόταση δεν θα έχει ημερομηνία λήξης, όπως είχε η συμφωνία του 2015 με 15ετή ισχύ. Αυτό θα επέτρεπε στον Τραμπ να υποστηρίξει ότι εξασφάλισε ευνοϊκότερη συμφωνία από εκείνη του Ομπάμα το 2015. Ο Τραμπ είχε αποφασίσει τη μονομερή υπαναχώρηση της Ουάσιγκτον από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν.
Ο επικεφαλής του ινστιτούτου International Crisis Group, Αλι Ναέζ, λέει ότι καθώς η ιδέα της κοινοπραξίας είναι νέα και δεν έχει δοκιμασθεί, οι διαπραγματευτές θα πρέπει να υιοθετήσουν καινοτόμες πρακτικές.
Πριν από τη συνάντηση της Κυριακής στο Ομάν, Ιράν και ΗΠΑ έμοιαζαν να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Υστερα από εβδομάδες αντιφατικών αμερικανικών δηλώσεων γύρω από τις απαιτήσεις της Ουάσιγκτον από την Τεχεράνη, ο Γουίτκοφ δήλωσε στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα Breitbart ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει την πλήρη διάλυση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι η διακοπή του πυρηνικού προγράμματος αποτελεί κόκκινη γραμμή. Ο Αρακτσί απάντησε αμέσως στις δηλώσεις του Γουίτκοφ στην ιστοσελίδα, λέγοντας ότι το Ιράν πλήρωσε «με αίμα» το ειρηνικό πυρηνικό του πρόγραμμα, αναφερόμενος έμμεσα στους Ιρανούς επιστήμονες που δολοφονήθηκαν από το Ισραήλ. Το δικαίωμα του Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο για ενεργειακές εφαρμογές αποτελεί «ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας» και δεν είναι ανοικτό σε διαπραγμάτευση, τόνισε ο Ιρανός ΥΠΕΞ.
Μετά την τρίωρη συνάντηση Γουίτκοφ – Αρακτσί στο Ομάν, όμως, οι δύο πλευρές εμφανίσθηκαν συμβιβαστικές και περιέγραψαν τις συνομιλίες ως εποικοδομητικές και ενθαρρυντικές. Οι δύο άνδρες ανακοίνωσαν ότι οι συνομιλίες θα συνεχισθούν σε επίπεδο ειδικών. Ο ΥΠΕΞ του Ομάν, Μπαντρ Αλμπουσαϊντί, έγραψε σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι συνομιλίες «περιείχαν χρήσιμες και ενδιαφέρουσες ιδέες, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την κοινή επιθυμία για συμφωνία». Αγνωστο παρέμενε εάν η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα θα αποδέχονταν πυρηνική κοινοπραξία, δεδομένων των φιλοδοξιών που τρέφει η κάθε μία για τη δημιουργία δικού της πυρηνικού προγράμματος.
