Σημαντική υποχώρηση καταγράφεται στην Ευρώπη για τις οργανώσεις και τα άτομα που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών, σύμφωνα με έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO).
Η έκθεση κάνει λόγο για «συρρίκνωση του χώρου δράσης» των οργανώσεων αυτών, λόγω τόσο της υποχρηματοδότησης όσο και μιας γενικότερης οπισθοδρόμησης σε ζητήματα ισότητας των φύλων.
Όπως επισημαίνει η GREVIO, η οποία παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης από τα κράτη-μέλη, οι υπερασπίστριες των δικαιωμάτων των γυναικών αντιμετωπίζουν ολοένα περισσότερες απειλές, στοχοποίηση και έμφυλο λόγο μίσους, ενώ η βία κατά των γυναικών, και ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση.
Η ανάλυση της GREVIO βασίζεται σε πρόσφατες θεματικές εκθέσεις χωρών και δείχνει ότι σε ορισμένα κράτη ενισχύεται ένα εχθρικό κλίμα απέναντι στις πολιτικές ισότητας των φύλων, με αφηγήσεις που αρνούνται την ύπαρξη έμφυλης βίας και υπονομεύουν την ανάγκη προστασίας των γυναικών.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι Αρχές δεν συνεργάζονται ουσιαστικά με οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών, επαναλαμβάνοντας ένα μοτίβο που είχε ήδη επισημανθεί στον πρώτο γύρο αξιολόγησης της Σύμβασης.
Η έκθεση αναδεικνύει επίσης την έντονη αύξηση της διαδικτυακής κακοποίησης, με στοχοποίηση δημοσιογράφων και πολιτικών, αλλά και φαινόμενα όπως ηλεκτρονική καταδίωξη (online stalking) και εκβιασμός μέσω σεξουαλικού υλικού.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, έρευνα του 2023 ανέδειξε ότι το 75% των οργανώσεων ή υπερασπιστριών των δικαιωμάτων των γυναικών είχαν δεχτεί παρενόχληση ή απειλές – ποσοστό αυξημένο κατά 15% σε σχέση με το 2021.
Χρόνια υποχρηματοδότηση και αποκλεισμοί
Η GREVIO υπενθυμίζει ότι το άρθρο 8 της Σύμβασης υποχρεώνει τα κράτη να εξασφαλίζουν επαρκείς πόρους για την πρόληψη της βίας και την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών στήριξης.
Αν και αρκετές χώρες έχουν ενισχύσει τα τελευταία χρόνια τη χρηματοδότηση για ξενώνες και δομές για θύματα σεξουαλικής βίας, υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στη διασφάλιση βιωσιμότητας και μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης.
Η έκθεση εκφράζει ανησυχία για την τάση ανάθεσης υπηρεσιών σε μεγάλους, μη εξειδικευμένους παρόχους μέσω διαγωνισμών, γεγονός που οδηγεί στην περιθωριοποίηση φεμινιστικών οργανώσεων με πολυετή εμπειρία και δράση.
Επιπλέον, γίνεται λόγος για υπερβολικά αυστηρές αδειοδοτικές απαιτήσεις που καθιστούν δύσκολη τη λειτουργία δομών φιλοξενίας για γυναίκες-θύματα βίας, περιορίζοντας τον ρόλο εξειδικευμένων ή τοπικών οργανώσεων.
Η GREVIO υπενθυμίζει στα κράτη τη δέσμευσή τους, μέσω της Διακήρυξης του Ρέικιαβικ (2023), να διασφαλίζουν ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών.
Παρά ταύτα, πολλές οργανώσεις αντιμετωπίζουν απειλές – οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές.
Η έκθεση καλεί εκ νέου τα κράτη να αναγνωρίσουν ρητά τις ανεξάρτητες γυναικείες οργανώσεις ως βασικούς εταίρους στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
