Δεν περίμενε κανείς τη μεγάλη νίκη του Reform για να διαπιστώσει ότι ο Νάιτζελ Φάρατζ είναι ο πιο επιτυχημένος πολιτικός της Βρετανίας τον 21ο αιώνα. Χωρίς κοινοβουλευτική παρουσία, σε ένα «άγριο» πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα που καταπίνει τα μικρά κόμματα, ο Φάρατζ κατάφερε να είναι ο πλέον αναγνωρίσιμος ενεργός πολιτικός της χώρας.
Δημιούργησε το UKIP το 1993 και εξέλεξε τον πρώτο βουλευτή… από σπόντα μόλις το 2014 (με αυτομόληση Συντηρητικού βουλευτή). O ίδιος ο Φάρατζ έπρεπε να περιμένει μία ακόμη δεκαετία. Εξελέγη στη Βουλή το 2024, μετά επτά αποτυχημένες προσπάθειες. Η ικανότητά του να επιβάλλει κάθε φορά τη θεματολογία στον δημόσιο διάλογο είναι μοναδική.
Οπαδός του αγγλικού εθνικισμού και εχθρός της μετανάστευσης, πέτυχε τον μοναδικό στόχο που είχε βάλει το UKIP: το Brexit. Ακόμη και η λέξη συχνά φέρνει συνειρμικά το πρόσωπό του στον νου μας. Ποιος άλλος πολιτικός μπορεί να περηφανεύεται ότι εκπλήρωσε τον πολιτικό στόχο της ζωής του, και μάλιστα σε πείσμα των κυρίαρχων κοινοβουλευτικών κομμάτων;
Συνωμοσιολόγος, αλλά τόσο-όσο ώστε να μην αφήνει τις συνωμοσίες να τον χαρακτηρίζουν. Ακραιφνής οπαδός του Τραμπ, αλλά ξέρει να αποστασιοποιείται από τη λατρεία του Ελον Μασκ για την ακροδεξιά English Defence League ή τα απαξιωτικά σχόλια του Τζέι Ντι Βανς για τον βρετανικό στρατό. Ξενοφοβικός και τοξικός, αλλά δηλώνει περήφανος γιατί ο ίδιος λειτουργεί ως το ανάχωμα απέναντι στους «πραγματικούς ακροδεξιούς». Ενας ευρωσκεπτικιστής με Γερμανίδα σύζυγο. Ο Φάρατζ είναι μέσα σε όλα και έξω από αυτά την ίδια στιγμή.
Ο «κίνδυνος» της εξουσίας – Το κλασικό επιχείρημα που ακούμε κατά κόρον ξανά είναι ότι ο συγχρωτισμός του κόμματος με την εξουσία (τοπική ή κεντρική) θα καταδείξει την αδυναμία αμφιλεγόμενων ανθρώπων χωρίς στοιχειώδη προσόντα να τη διαχειριστούν, με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο τον Φάρατζ.
Την επαύριον του δημοψηφίσματος, το 2016, ανακοίνωσε το τέλος της πολιτικής του καριέρας με το επιχείρημα ότι η αποστολή του είχε πια ολοκληρωθεί. Επέστρεψε για τις ευρωεκλογές του 2019 μετονομάζοντας το κόμμα σε Brexit Party, υποσχόμενος στους συμπατριώτες του ότι θα τους εξασφάλιζε ένα «ανόθευτο Brexit».
Το 2021 άλλαξε ξανά το όνομα του κόμματος σε Reform Party, με αίτημα αυτή τη φορά τη μεταρρύθμιση της χώρας. Σχεδόν αμέσως αποχώρησε εκ νέου, αποκλείοντας κατηγορηματικά την επιστροφή του: «Ξέρω ότι έχω φύγει και έρθει μερικές φορές, όμως τώρα είναι οριστικό, τελείωσα», είχε δηλώσει τότε. Μεγάλα λόγια. Επέστρεψε στις εκλογές του 2024 και έκτοτε τα κόμματα κινούνται ξανά στον αστερισμό του.
Την προηγούμενη εβδομάδα, τα κορυφαία στελέχη των Συντηρητικών έστησαν δημόσιο καβγά για το αν θα πρέπει να συνάψουν συνασπισμό με το Reform ώστε να μοιραστούν την εξουσία στις επόμενες εκλογές. Μετά 190 χρόνια, οι Τόρις φοβούνται πως ο Φάρατζ θα τους αντικαταστήσει. Αντίστοιχα υπαρξιακή είναι και η απειλή για τους Εργατικούς: To 71% των μελών του κόμματος αξιολογεί το Reform ως υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο, ενώ μόλις το 16% θεωρεί ως κύριο αντίπαλο τους Τόρις. Οι Εργατικοί έχουν αποφασίσει ότι ο μόνος τρόπος για να συνομιλήσουν με τους ψηφοφόρους τους είναι να ακούγονται οι ίδιοι σαν τον Φάρατζ.
Στις επαναληπτικές εκλογές του Ράρκορν, η υπόσχεση των Εργατικών ήταν η ίδια με αυτή του Reform: να κλείσουν ένα ξενοδοχείο που φιλοξενεί πρόσφυγες. Διένειμαν μάλιστα τα σχετικά φυλλάδια στα χρώματα του Reform, ώστε να μη μείνει καμία αμφιβολία ότι λένε τα ίδια. Εχασαν την έδρα τελικά για έξι ψήφους, ενώ την είχαν κερδίσει το καλοκαίρι με 53% από ένα κόμμα που πέρυσι τέτοια εποχή έπαιρνε 5% στις δημοσκοπήσεις.
Υπολογίσιμη δύναμη – Οι Συντηρητικοί εμφανίζονται διχασμένοι για το αν θα πρέπει να συνάψουν συνασπισμό με το Reform στις επόμενες εκλογές, κόμμα το οποίο αξιολογεί ως υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο το 71% των μελών των Εργατικών – μόλις το 16% θεωρεί κύριο αντίπαλο τους Τόρις.
Είναι ένας ακόμη θρίαμβος του Φάρατζ· το γεγονός ότι κατάφερε να ξεπεράσει τη στάμπα του μονοθεματικού (Brexit) πολιτικού και να επανέλθει με ρεαλιστικές βλέψεις για την πρωθυπουργία. Και όμως, πολλοί προεξοφλούν ότι αυτό θα είναι το τέλος του, αν δεν έρθει νωρίτερα, ακριβώς εξαιτίας της τελευταίας του εκλογικής επιτυχίας. Είναι το κλασικό επιχείρημα που ακούμε κατά κόρον ξανά αυτές τις ημέρες: O συγχρωτισμός του κόμματος με την εξουσία (τοπική ή κεντρική) θα καταδείξει την αδυναμία αμφιλεγόμενων ανθρώπων χωρίς στοιχειώδη προσόντα να τη διαχειριστούν, με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο τον Φάρατζ.
Τσιγάρο και μπίρα
O αρχηγός του Reform έγινε γνωστός και στο τελευταίο νοικοκυριό ως ο θυελλώδης σχολιαστής με το τσιγάρο και την μπίρα στο χέρι, που επιβάλλει την πολιτική ατζέντα στους υπόλοιπους. Οχι όμως ως ο άνθρωπος που θα διαχειριστεί τις πολυπλοκότητες της εξουσίας. Αλλά πάλι, αυτή δεν ήταν η κατηγορία και για τον Ντόναλντ Τραμπ; Οι ασυνάρτητοι ερασιτεχνισμοί με τους δασμούς ή οι διαρροές επιχειρησιακών σχεδίων στο WhatsApp δεν τον εμποδίζουν να βρίσκεται στον Λευκό Οίκο.
Είναι παράδοξο πώς ο βρετανικός εξαιρετισμός ξεπροβάλλει εκεί που δεν τον περιμένεις: κάτι ξεχωριστό θα αφυπνίσει ειδικά τους Βρετανούς και θα επιστρατεύσουν ξαφνικά τον ορθολογισμό τους ώστε να μην επιτρέψουν σε έναν ακραίο λαϊκιστή να κάνει πράξη τις τρελές ιδέες του. Λες και το Brexit συνέβη σε άλλη χώρα.
*Ο κ. Θύμιος Τζάλλας είναι δημοσιογράφος. Ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.
