Οταν μεθαύριο Τρίτη χριστεί από τη γερμανική Βουλή νέος καγκελάριος ο Φρίντριχ Μερτς και κατευθυνθεί στο εντυπωσιακό κτίριο της καγκελαρίας στον αριθμό 1 της οδού Βίλι Μπραντ, στο γραφείο του θα βρεθεί ένας ακόμη φάκελος, εξίσου σημαντικός με αυτόν της μεταναστευτικής πολιτικής, της προοπτικής των επιδομάτων και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Προχθές η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος (BfV) κατέταξε την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ως «αποδεδειγμένα ακροδεξιό» σχηματισμό, ανοίγοντας ξανά τον δρόμο για την απαγόρευσή της. Μόνο που η απερχόμενη κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς κληροδοτεί το πρόβλημα στη νέα του Φρίντριχ Μερτς.
Δίκοπο μαχαίρι
Το δίλημμα βρίσκεται έτσι στα χέρια του Χριστιανοδημοκράτη καγκελαρίου. Aπό τη μια απειλείται δημοσκοπικά από την AfD και θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα με μια προσφυγή κατά του ακροδεξιού κόμματος. Aπό την άλλη, αν το κάνει, θα μπορούσε να δικαιώσει την τραμπική ρητορική, όπως τη διατύπωσε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, στο Μόναχο τον Φεβρουάριο, όταν καταφέρθηκε κατά του μετώπου αποκλεισμού της AfD από το συνταγματικό τόξο στη Γερμανία.
Τα συστημικά κόμματα με επικεφαλής τον Ολαφ Σολτς είχαν κάνει τότε λόγο για ανεπιθύμητη παρέμβαση της Ουάσιγκτον στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Τώρα ο ίδιος ο απερχόμενος καγκελάριος εφιστά την προσοχή, καλώντας τον διάδοχό του να μην προβεί σε βιαστικές κινήσεις για να τεθεί εκτός νόμου το ακροδεξιό κόμμα.
Η BfV ερεύνησε για την απόφαση τις δηλώσεις στελεχών του κόμματος ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών, καθώς και πριν από τις τρεις τοπικές αναμετρήσεις σε πρώην ανατολικογερμανικά κρατίδια. Οι υποψίες ότι η AfD φιλοδοξεί να υπονομεύσει τη δημοκρατική τάξη επαληθεύτηκαν και σε πολλά σημεία έγιναν βεβαιότητες. Μέχρι πρότινος ο σχηματισμός θεωρείτο απλώς ύποπτος για ακροδεξιά εξτρεμιστική δράση.
«Η AfD θεωρεί, για παράδειγμα, τους Γερμανούς υπηκόους με μεταναστευτικό υπόβαθρο από μουσουλμανικές χώρες ως μη ισότιμα μέλη του, εθνοτικά ορισμένου, γερμανικού λαού», αναφέρει η υπηρεσία. Αυτή η «αποκλειστική αντίληψη του λαού» αποτελεί την «ιδεολογική βάση για μια συνεχή προπαγάνδα κατά συγκεκριμένων ατόμων ή ομάδων, με την οποία αυτοί συκοφαντούνται, περιφρονούνται, δημιουργούνται παράλογοι φόβοι…». Η ηγεσία του κόμματος υπό την Αλις Βάιντελ και τον Τίνο Χρουπάλα εξήγγειλε ότι θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης, την οποία αποκήρυξε ως «πλήγμα κατά της δημοκρατίας».
Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις το προβάδισμα της συντηρητικής παράταξης (CDU/CSU) έναντι της AfD είναι κάτω από μία ποσοστιαία μονάδα (25,6%-24,8%), ενώ οι σοσιαλδημοκράτες εταίροι του Μερτς ακολουθούν με 14,9%. Αυτή η εγγύτητα CDU/CSU και AfD έχει θορυβήσει τους χριστιανοδημοκράτες, που έχουν αρχίσει να διερευνούν άλλες εναλλακτικές για την αντιμετώπιση του ακροδεξιού σχηματισμού, πέρα από την υγειονομική ζώνη. Στο πλαίσιο αυτό ο νέος επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας και πρώην υπουργός Υγείας της Αγκελα Μέρκελ, Γιενς Σπαν, έριξε πρόσφατα την ιδέα να αντιμετωπίζεται η AfD σαν οποιοδήποτε άλλο κόμμα της αντιπολίτευσης.
Η πρόταση δίχασε το κόμμα και προκάλεσε αντιδράσεις από τα υπόλοιπα κόμματα. «Η AfD μπορεί μεν να ψηφίστηκε δημοκρατικά, αυτό όμως δεν την καθιστά ένα δημοκρατικό κόμμα», ανέφερε σε συνέντευξή του στη ΖΕΙΤ ο Ντένις Ράντκε, χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής, ο οποίος εκφράζει ωστόσο επιφυλάξεις για την εκκίνηση νομικής διαδικασίας απαγόρευσής της.
Οπως σημειώνουν Γερμανοί αναλυτές, η ετυμηγορία των 1.100 σελίδων ουδένα αιφνιδίασε. Η ριζοσπαστικοποίηση του κόμματος, ειδικά μετά την ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία και την ανοιχτή υποστήριξη της AfD από τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη της Tesla και του Χ, Ελον Μασκ, είναι δεδομένη. Στην προεκλογική περίοδο η Βάιντελ μιλούσε απροκάλυπτα για μαζικό επαναπατρισμό μεταναστών (Remigration).
H κυβέρνηση Μερτς εμφανίζεται αποφασισμένη να αντιμετωπίσει την ακροδεξιά πρόκληση με πολιτικούς και όχι νομικούς όρους, ειδικά μέσω της σκλήρυνσης της μεταναστευτικής πολιτικής, που θα μπορούσε να έχει συνέπειες και για τις διμερείς σχέσεις Βερολίνου – Αθήνας. Ηδη τα σχέδια για μαζικές επιστροφές μεταναστών που έχουν αιτηθεί άσυλο στην Ελλάδα κι έχουν ταξιδέψει παρ’ όλα αυτά στη Γερμανία προκαλούν εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Αλεξάντερ Ντόντμπριντ, ο οποίος προέρχεται από τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές, έχει πει ρητά ότι θα ακολουθήσει πολιτική νόμου και τάξης, αυστηροποίηση συνοριακών ελέγχων και επιθετική πολιτική απελάσεων, ακόμη κι αν αυτό φέρει το Βερολίνο σε σύγκρουση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Την ίδια στιγμή ο Γιόχαν Βάντεφουλ, νέος υπουργός Εξωτερικών, αναμένεται να είναι πολύ πιο φιλικός απέναντι στην Τουρκία σε σχέση με την προκάτοχό του, την Αναλένα Μπέρμποκ των Πρασίνων. Το 2022 όταν εκείνη είχε ασκήσει σκληρή κριτική στην Αγκυρα από ελληνικό έδαφος, ο Βάντεφουλ την είχε επιπλήξει, τονίζοντας ότι το Βερολίνο έχει ανάγκη τόσο την Τουρκία όσο και την Ελλάδα ως νατοϊκούς εταίρους.
