Το περασμένο Σαββατοκύριακο η Χαΐμα Ισά, συγγραφέας και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τυνησία, ήταν μεταξύ δεκάδων ανθρώπων οι οποίοι καταδικάστηκαν σε ποινές κάθειρξης από 13 έως 66 χρόνια, γιατί είχαν ασκήσει κριτική στο πρόεδρο της χώρας. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν πολιτικοί, διπλωμάτες, δικηγόροι, ακτιβιστές. Οσοι πρόλαβαν να διαφύγουν καταδικάστηκαν ερήμην.
Σύμφωνα με την ανθρωπιστική οργάνωση Human Rights Watch, η κυβέρνηση της Τυνησίας «έχει προχωρήσει σε αυθαίρετες συλλήψεις και πολιτικά υποκινούμενες καταδίκες για να ταπεινώσει και να τιμωρήσει τους επικριτές της, για να τους αναγκάσει να σιωπήσουν». Η Διεθνής Αμνηστία από την πλευρά της έκανε λόγο για «δίκη-παρωδία», που αποδεικνύει την περιφρόνηση της κυβέρνησης για το κράτος δικαίου και τις διεθνείς υποχρεώσεις της Τυνησίας.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενωση, τρεις μήνες νωρίτερα, εγκρίνοντας το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο του 2026, έκρινε ότι η Τυνησία είναι ασφαλής χώρα προέλευσης.
Στον κατάλογο των τρίτων χωρών που θεωρούνται «ασφαλείς χώρες προέλευσης», στις οποίες μπορούν να επιστρέφονται οι μετανάστες, όταν απορρίπτεται η αίτηση ασύλου που είχαν καταθέσει εντός της Ε.Ε. συμπεριλαμβάνονται -μεταξύ άλλων- το Κόσοβο, το Μπαγκλαντές, η Κολομβία, η Ινδία, η Αίγυπτος, το Μαρόκο και η Τυνησία.
Με βάση το νομικό πλαίσιο που τίθεται σύντομα σε ισχύ, όσοι προέρχονται από μία «ασφαλή χώρα προέλευσης» κατά τεκμήριο δεν δικαιούνται άσυλο στην Ε.Ε.
Ισχύει αυτό και για την Τυνησία; Σύμφωνα με την Κομισιόν, ναι, διότι «το Σύνταγμα της χώρας προβλέπει ότι η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και ασκείται από δικαστικούς λειτουργούς που δεν λογοδοτούν σε κανέναν, παρά μόνο στο Δίκαιο».
Ωστόσο οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα καταγγέλλουν διαρκείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τον Ράσμους Αλένιους Μπόσερουπ, διευθυντή της ΜΚΟ EuroMed Rights με έδρα την Κοπεγχάγη, που μίλησε στην Deutsche Welle, «αν δεν ήταν τόσο τραγική η κατάσταση, θα λέγαμε ότι πρόκειται για μία ειρωνική συγκυρία. Η Δικαιοσύνη, πολιτικοί της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφοι, υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακτιβιστές έχουν στοχοποιηθεί τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια».
Και επισημαίνει ότι η κατάσταση στην Αίγυπτο είναι «ακόμα χειρότερη», αφού εκεί υπάρχουν περίπου 60.000 πολιτικοί κρατούμενοι, ενώ η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη. «Δεν έχει νόημα να χαρακτηρίζουμε ασφαλείς αυτές τις χώρες μόνο και μόνο για λόγους σκοπιμότητας, ώστε να επισπεύσουμε την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου».
Τι λέει η Ε.Ε.
Η Ε.Ε. υποστηρίζει ότι ένας δεσμευτικός κατάλογος με «ασφαλείς χώρες προέλευσης» μπορεί να επιταχύνει τις διαδικασίες ασύλου, καθώς οι αρμόδιες αρχές θα τείνουν να απορρίψουν αιτήσεις μεταναστών, που προέρχονται από τις συγκεκριμένες χώρες. Βασικός στόχος είναι να έχει ολοκληρωθεί «μέσα σε τρεις μήνες» η εξέταση της αίτησης ασύλου.
Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Κομισιόν, η ένταξη μιας χώρας στον κατάλογο των ασφαλών χωρών δεν σημαίνει ότι «οι πάντες είναι ασφαλείς» και σε κάθε περίπτωση «τα κράτη-μέλη οφείλουν να εξετάζουν κατά περίπτωση την κάθε αίτηση ασύλου, είτε ο αιτών προέρχεται από μία “ασφαλή χώρα” είτε όχι». Ωστόσο, σύμφωνα με τον Αλένιους Μπόσερουπ, που μίλησε στην DW, για μερικούς από τους αιτούντες άσυλο η όλη διαδικασία «καθιστά πιο δύσκολο το βάρος της απόδειξης ότι πράγματι κινδυνεύουν» εφόσον προέρχονται από μία χαρακτηρισμένη «ασφαλή χώρα προέλευσης».
Ασφαλώς, τονίζει ο επικεφαλής της EuroMed Rights, «η Ε.Ε. επιχειρεί να επισπεύσει τις διαδικασίες ασύλου και, για να είμαστε αντικειμενικοί, είναι εύλογη αυτή η φιλοδοξία. Απαιτούνται κάποιες μεταρρυθμίσεις. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές δεν μπορεί να υλοποιηθούν κατά τέτοιον τρόπο, ώστε θεμελιώδη δικαιώματα να τίθενται υπό αμφισβήτηση».
Πηγή: Deutsche Welle
