Την πλήρη αντιπρόταση Ουκρανών και Ευρωπαίων στο προτεινόμενο σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών για το τέλος του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία φέρνει στο φως της δημοσιότητας το Reuters.
Η αντιπρόταση που συντάχθηκε στις 23 Απριλίου στο Λονδίνο αφορά θέματα που κυμαίνονται από τους όρους της εκεχειρίας έως τις εγγυήσεις ασφαλείας και τις οικονομικές παραμέτρους μιας συμφωνίας.
Στην κατοχή του Reuters περιήλθε, ωστόσο, και το κείμενο της σειράς προτάσεων των Αμερικανών που παρουσιάστηκαν από τον απεσταλμένο των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ, στις συνομιλίες της 17ης Απριλίου, στο Παρίσι, στους Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Πρόκειται για όρους που αποτελούν την «τελική προσφορά» των Ηνωμένων Πολιτειών και στις δύο πλευρές (Ουκρανία και Ρωσία).
Τι προβλέπει η πρόταση των Αμερικανών προς Ρωσία και Ουκρανία
Εκεχειρία
- Μόνιμη κατάπαυση του πυρός
- Αμεση εμπλοκή των δύο μερών στις διαπραγματεύσεις για την τεχνική εφαρμογή της εκεχειρίας
Εγγυήσεις ασφαλείας
- Ισχυρή εγγύηση ασφαλείας προς την Ουκρανία
- Σύσταση ad hoc ομάδας εγγυητών ευρωπαϊκών κρατών και προθύμων μη ευρωπαϊκών
- Η Ουκρανία δεν θα επιδιώξει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ
- Η Ουκρανία μπορεί να επιδιώξει την ένταξη στην Ε.Ε.
Εδάφη
- De jure αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ρωσικού ελέγχου της Κριμαίας
- De facto αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ρωσικού ελέγχου του Λουγκάνσκ
- De facto αναγνώριση από τις ΗΠΑ των τμημάτων ρωσικού ελέγχου σε Ζαπορίζια, Ντονέτσκ και Χερσώνα
- Ανάκτηση από την Ουκρανία των εδαφών της περιφέρειας του Χαρκόβου
- Ανάκτηση από την Ουκρανία του ελέγχου του πυρηνικού σταθμού που θα διοικείται από τις ΗΠΑ και θα διανέμει ηλεκτρική ενέργεια και στις δύο πλευρές
- Ανάκτηση από την Ουκρανία του φράγματος Καχόβκα.
Οικονομικά
- Εφαρμογή μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών πρώτων υλών
- Ανασυγκρότηση της Ουκρανίας και πλήρης οικονομική αποζημίωση
- Αρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας από το 2014
- Οικονομική συνεργασία ΗΠΑ – Ρωσίας στον τομέα της ενέργειας και σε άλλους βιομηχανικούς τομείς
Τι προβλέπει η πρόταση Ουκρανών και Ευρωπαίων για:
Εκεχειρία
- Δέσμευση για πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός σε αέρα, έδαφος και θάλασσα.
- Εναρξη άμεσων διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών για την τεχνική εφαρμογή της εκεχειρίας, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό θα γίνει παράλληλα με την προετοιμασία της ατζέντας και των λεπτομερειών για μια πλήρη ειρηνευτική συμφωνία.
- Παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και με την υποστήριξη τρίτων χωρών.
- Επιστροφή άνευ όρων των απελαθέντων και παρανόμως εκτοπισμένων παιδιών από την Ουκρανία και ανταλλαγή όλων των αιχμαλώτων πολέμου (βάσει της αρχής «όλοι για όλους»). Η Ρωσία πρέπει να απελευθερώσει όλους τους άμαχους αιχμαλώτους
Εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία
- Ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία, μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ (συμφωνία τύπου άρθρου 5), ενώ δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των Συμμάχων για την ένταξη στο ΝΑΤΟ
- Κανένας περιορισμός για τις ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις
- Τα κράτη-εγγυητές θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών χωρών και πρόθυμων μη ευρωπαϊκών
- Κανένας περιορισμός στην παρουσία, στα όπλα και στις επιχειρήσεις των φίλιων ξένων δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας
- Η Ουκρανία μπορεί επιδιώκει την ένταξή της στην Ε.Ε.
Εδάφη
- Συζήτηση και επίλυση των εδαφικών ζητημάτων έπειτα από πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός
- Οι εδαφικές διαπραγματεύσεις ξεκινούν από τη βάση της γραμμής ελέγχου
- Ανάκτηση από την Ουκρανία του ελέγχου του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθώς και του φράγματος Καχόβκα
- Ανεμπόδιστη διέλευση για την Ουκρανία στον ποταμό Δνείπερο και στον έλεγχο του Kinburn Spit
Οικονομικά
- Εφαρμογή οικονομικής συνεργασίας/συμφωνίας για ορυκτά μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας
- Πλήρης ανοικοδόμηση και οικονομική αποζημίωσης στην Ουκρανία, μεταξύ άλλων μέσω ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που θα παραμείνουν παγωμένα έως ότου η Ρωσία αντισταθμίσει τις ζημιές στην Ουκρανία
- Σταδιακή χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων από το 2014 κατά της Ρωσίας μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και επιβολή εκ νέου σε περίπτωση παραβίασης της ειρηνευτικής συμφωνίας (snapback).
Διαφορές
Παρότι είχαν ήδη επισημανθεί κάποιες αποκλίσεις μεταξύ των δύο εγγράφων από πηγές προσκείμενες στις συνομιλίες, τα κείμενα που περιήλθαν σε γνώση του Reuters εκθέτουν για πρώτη φορά τις διαφορές λεπτομερώς και με σαφήνεια.
Οι κύριες διαφορές στα δύο κείμενα αφορούν τη σειρά επίλυσης των εδαφικών ζητημάτων, την άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, τις εγγυήσεις ασφαλείας και το μέγεθος του στρατού της Ουκρανίας.
Οσον αφορά το εδαφικό, οι προτάσεις του Γουίτκοφ στους Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Παρίσι περιλαμβάνουν de jure αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ελέγχου της Ρωσίας επί της Κριμαίας, της ουκρανικής χερσονήσου που κατέλαβε και προσάρτησε η Μόσχα το 2014, καθώς και την de facto αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε περιοχές της νότιας και της ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχουν οι δυνάμεις της Μόσχας.
Αντίθετα, στο ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο δεν γίνεται καμία αναφορά σε αναγνώριση ρωσικού ελέγχου επί οποιουδήποτε ουκρανικού εδάφους, με την πρόταση να μεταθέτει τη λεπτομερή συζήτηση για το εδαφικό έως ότου ολοκληρωθεί η εκεχειρία.
Στο έγγραφο των Ευρωπαίων και των Ουκρανών προτείνεται επίσης η οικονομική αποζημίωση της Ουκρανίας για τις ζημιές που προκλήθηκαν στον πόλεμο από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που παραμένουν παγωμένα στο εξωτερικό. Το κείμενο του Γουίτκφοφ αναφέρει απλώς οικονομική αποζημίωση, χωρίς να διευκρινίζεται από πού θα απορρέει.
Οσον αφορά τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας, το έγγραφο Γουίτκοφ αναφέρει ότι η Ουκρανία θα έχει μια «ισχυρή εγγύηση ασφαλείας», με εγγυητές ευρωπαϊκά και μη κράτη, χωρίς ωστόσο περαιτέρω λεπτομέρειες. Αντιθέτως, το ευρω-ουκρανικό έγγραφο είναι πιο συγκεκριμένο, διευκρινίζοντας πως δεν θα υπάρξουν περιορισμοί στις δυνάμεις και στα όπλα σε ουκρανικό έδαφος – διάταξη που είναι πιθανό να ενοχλήσει τη Μόσχα.
