ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αξιοσημείωτη μείωση 30% κατεγράφη στις παράτυπες διελεύσεις στα σύνορα της Ευρώπης κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία του Oργανισμoύ Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex). Η μείωση, μάλιστα, σημειώθηκε σε όλες τις βασικές μεταναστευτικές διαδρομές προς την Ευρώπη, ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Frontex και αντιστοιχεί σε περίπου 33.600 λιγότερες αφίξεις κατά τους πρώτους τρεις μήνες του έτους. Η δημοσιοποίηση αυτών των στοιχείων συνέπεσε με την παρουσίαση, χθες, της πρώτης λίστας για τις «ασφαλείς χώρες καταγωγής» από την Κομισιόν, που έχει βασικό στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών για την απόρριψη αιτήσεων ασύλου.
Ο Frontex κατέγραψε συγκεκριμένα μείωση έως και 64% στον λεγόμενο «βαλκανικό διάδρομο», δηλαδή προς Αλβανία, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία αλλά και Μαυροβούνιο. Σχολιάζοντας τα στοιχεία στον βρετανικό Guardian, η Τζούντιθ Σάντερλαντ από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση Human Rights Watch τόνισε ότι αν και τα μεταναστευτικά μοτίβα επηρεάζονται από ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως ο καιρός και οι συγκρούσεις, τα δεδομένα δείχνουν μια συνέχιση της πτωτικής τάσης που παρατηρήθηκε το 2024, όταν οι παράτυπες διελεύσεις στα σύνορα της Ευρώπης μειώθηκαν κατά 38%.
Η Human Rights Watch έχει κατά καιρούς υποστηρίξει ότι η αυξανόμενη έμφαση της Ε.Ε. στην αποτροπή και στη «σφράγιση» των συνόρων ωθεί τους ανθρώπους να επιλέγουν πιο επικίνδυνες διαδρομές προς την Ευρώπη. Η μείωση των αφίξεων, πάντως, παρατηρείται την ώρα που η Ε.Ε. υπογράφει περισσότερες συμφωνίες με χώρες εκτός Ευρώπης, όπως η Τυνησία, όπου όμως έχουν καταγραφεί πρακτικές όπως ξυλοδαρμοί, σεξουαλική βία και φυλακίσεις μεταναστών.
Παράλληλα, η Κομισιόν προχωράει στην υλοποίηση των πολιτικών δεσμεύσεων της προέδρου της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έναντι των κρατών-μελών της Ε.Ε. για αποτελεσματικότερη διαχείριση του μεταναστευτικού.
Στο πλαίσιο αυτό, κατέθεσε χθες για πρώτη φορά «πανευρωπαϊκή» λίστα «ασφαλών χωρών καταγωγής», που είχε αναφέρει η «Κ», από τις οποίες οι αιτήσεις θα εξετάζονται ταχέως, σε μια περίοδο δηλαδή τριών μηνών, αντί εξαμήνου που συνήθως απαιτείται σήμερα.
Ο κατάλογος
Σύμφωνα με τη σχετική πρόταση της Κομισιόν, «ασφαλείς χώρες καταγωγής» θεωρούνται όλες οι υποψήφιες προς ένταξη στην Ε.Ε., εκτός από την Ουκρανία που βρίσκεται σήμερα σε εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στη λίστα περιλαμβάνονται η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία, η Σερβία, το Μαυροβούνιο, η Μολδαβία, αλλά και η Τουρκία. Επτά ακόμη χώρες εκτός όμως Ε.Ε. συμπληρώνουν τον εν λόγω κατάλογο: το Κόσοβο, το Μπανγκλαντές, η Κολομβία, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Μαρόκο και η Τυνησία.
Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, ασφαλή θεωρούνται όλα τα υποψήφια προς ένταξη κράτη στην Ε.Ε., εκτός από την Ουκρανία που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση.
Η εν λόγω λίστα καταρτίστηκε βάσει σχετικής ανάλυσης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Ασυλο και άλλων πηγών πληροφόρησης και σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., προκειμένου να επιλεγεί μια πρώτη ομάδα χωρών που συμπληρώνουν συγκεκριμένα αντικειμενικά κριτήρια, όπως χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης ασύλου. Οι αιτήσεις ασύλου για μετανάστες που η χώρα καταγωγής τους είναι μία από τις παραπάνω απορρίπτονται στην πλειονότητά τους, με μόλις 5% να γίνονται αποδεκτές από την Ε.Ε.
Η λίστα, που προτείνει η Κομισιόν, δεν πρόκειται βέβαια να αντικαταστήσει τους εθνικούς για κάθε κράτος-μέλος καταλόγους «ασφαλών χωρών καταγωγής», εξήγησε Ευρωπαίος αξιωματούχος. Το κάθε κράτος-μέλος έχει τη δική του λίστα με την Ελλάδα, για παράδειγμα, να διαθέτει κατάλογο 17 συνολικών «ασφαλών χωρών καταγωγής».
Το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. σημειώνει ότι η ενιαία πλέον ευρωπαϊκή λίστα απλώς θα ενθαρρύνει τη σύγκλιση μεταξύ των εθνικών καταλόγων των κρατών-μελών. Από τη στιγμή που θα εγκριθεί η πρόταση της Κομισιόν από το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο κατάλογος των εν λόγω χωρών «θα μπει σε δυναμική διαδικασία, θα μπορεί δηλαδή να διευρυνθεί περαιτέρω ή να επαναξιολογηθεί εν καιρώ», σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο.
Η Κομισιόν θα επανεξετάζει, άλλωστε, τακτικά τις συνθήκες κάθε χώρας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο, τόνισε η ίδια πηγή, προσθέτοντας ότι «το γεγονός ότι μια χώρα δεν είναι στη λίστα σήμερα δεν σημαίνει πως η χώρα δεν είναι απαραιτήτως ασφαλής» ή και το αντίστροφο.
Για την Τουρκία, που παραμένει υποψήφιο προς ένταξη κράτος-μέλος της Ε.Ε. και επομένως θεωρείται «ασφαλής χώρα καταγωγής», στην περίπτωση –για παράδειγμα– που θα εξετάζεται η παροχή ασύλου για έναν Κούρδο με τουρκική εθνικότητα, αυτή θα γίνεται βάσει ειδικών κριτηρίων. Αλλωστε, σε καμία περίπτωση «δεν θα αναστέλλονται οι βασικές αρχές ως προς την παροχή ασύλου», διευκρινίζουν πηγές από την Κομισιόν.
Οι ίδιες πηγές εξήγησαν χθες ότι η έννοια των «ασφαλών χωρών καταγωγής» δεν έχει σχέση με εκείνη των «ασφαλών τρίτων χωρών», ενώ πρόσθεσαν ότι «και οι δύο ήδη αποτελούν μέρος της ενωσιακής νομοθεσίας και προσδιορίζονται από τον κανονισμό των διαδικασιών ασύλου».
Η αναθεώρηση της έννοιας «ασφαλούς τρίτης χώρας» θα παρουσιαστεί πριν από τον Ιούνιο, όπως έχει δεσμευθεί η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» επιτρέπει στους αιτούντες άσυλο να σταλούν σε χώρα όπου μπορούν να βρουν προστασία, αντί εκείνης όπου κατέθεσαν την αίτησή τους. Και οι δύο κατάλογοι θα περιληφθούν ωστόσο ως τροπολογία στον Κανονισμό της διαδικασίας ασύλου της Ε.Ε., που αποτελεί μέρος του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί το 2026.
