Δεκάδες χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους το περασμένο Σάββατο σε περισσότερες από σαράντα ισπανικές πόλεις, απαιτώντας να σταματήσει η εμπορευματοποίηση της στέγασης και να θεσπιστούν μέτρα κατά της κερδοσκοπίας.
Οι διαδηλώσεις, με σύνθημα «Ας βάλουμε τέλος στις επιχειρήσεις στέγασης», ανέδειξαν το βάθος μιας κρίσης που διαπερνά τάξεις, ηλικίες και περιοχές.
Ηταν η πρώτη φορά που μία τέτοια διαμαρτυρία σημειώθηκε στη χώρα, προσδίδοντάς της ιστορικά χαρακτηριστικά.
Στη Μαδρίτη, σύμφωνα με το Συνδικάτο Ενοικιαστών, περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι κατέκλυσαν το κέντρο φωνάζοντας «Οποιος κι αν κυβερνά, η στέγη είναι δικαίωμα», κουνώντας δεσμίδες με κλειδιά – σύμβολο της απώλειας κατοικίας.
Από νέους γονείς και εργαζόμενους μέχρι ηλικιωμένους και ανθρώπους με αναπηρίες, οι μαρτυρίες που ήρθαν στο φως αποκαλύπτουν μια κοινή αγωνία: η αδυναμία πρόσβασης σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή κατοικία.
«…εγώ κάνω μπίζνες»
Μιλώντας στην El Diario, η Αλεξάνδρα, κάτοικος Βαρκελώνης για 17 χρόνια, βλέπει τον ιδιοκτήτη της πολυκατοικίας να μην ανανεώνει τα συμβόλαια, επιβάλλοντας αντ’ αυτών «συμβάσεις εποχικού τύπου» για να παρακάμψει τη νομοθεσία προστασίας των ενοικιαστών.
Οταν διαμαρτυρήθηκε, έλαβε την ψυχρή απάντηση: «Το πρόβλημά σας είναι προσωπικό. Εγώ κάνω μπίζνες».
Η Ροθίο, καθηγήτρια στη δημόσια εκπαίδευση στην Ιμπιζα, ζει σε φορτηγάκι με τους δύο σκύλους της γιατί δεν βρίσκει κατοικία που να δέχεται ζώα ή να είναι εντός των οικονομικών της δυνατοτήτων.
«Το σπίτι είναι δικαίωμα, όχι προϊόν για επένδυση», δηλώνει.
Η Ανα, ιδιοκτήτρια διαμερίσματος στη Μάλαγα, παίρνει υπνωτικά χάπια για να αντέξει την καθημερινότητα με τις τουριστικές μισθώσεις στον όροφό της. «Στον διάδρομο έχουν ουρήσει τουρίστες. Δεν μπορείς να ανοίξεις παράθυρο όλο το καλοκαίρι. Είναι κόλαση».
Στο ίδιο κτίριο, λειτουργούν 3 τουριστικά καταλύματα, με το ένα να διαθέτει 18 κουκέτες.
Εξώσεις και επισφάλεια
Η Ρουθ, μητέρα δύο παιδιών, ζει στην Κασαρουμπουέλος, σε ακίνητο που έχει περάσει στη διαχείριση του κρατικού οργανισμού Sareb.
Βρίσκεται αντιμέτωπη με επικείμενη έξωση, όπως και άλλες οικογένειες, παρά τις υποσχέσεις για κοινωνικά συμβόλαια. «Θέλουμε συλλογική διαπραγμάτευση, όχι “περίπτωση προς περίπτωση”», λέει.
Ο Μιγκέλ και η Μάρσια, ηλικίας 72 και 63 ετών, με χαμηλά εισοδήματα από σύνταξη και μισθό, κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους παρά τη νομική αναστολή εξώσεων. «Κανείς δεν βοηθά, μας δίνουν απλώς ένα τηλέφωνο και μια διεύθυνση».
Η Μινέρβα, με οικογένεια και παιδί τριών ετών, αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη Βαλένθια: «Οι τιμές στο κέντρο είναι απλησίαστες, το προσιτό νοίκι υπάρχει μόνο 30 χλμ. έξω». Εάν φύγει, θα χρειαστεί να αλλάξει το παιδί σχολείο. «Αισθάνομαι πως βρισκόμαστε σε αδιέξοδο».
Οι διαδηλωτές ζητούν: Ανώτατα όρια τιμών στις περιοχές με υπερβολική πίεση, αυστηρό έλεγχο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, επέκταση της κοινωνικής στέγασης και διαφάνεια για τις σχέσεις δημόσιων αξιωματούχων με την τουριστική αγορά.
Η ισπανική κυβέρνηση δηλώνει ότι εργάζεται για την ενίσχυση της στεγαστικής πολιτικής μέσω του Sareb.
Ωστόσο, όπως δηλώνει διαδηλώτρια στη Μαδρίτη: «Το κράτος λέει ότι η δημόσια στέγη είναι η λύση, αλλά κάθε μέρα μας πετάνε από τα ίδια τα δημόσια σπίτια».
Διπλασιασμός ενοικίων – μείωση προσφοράς
Σύμφωνα με στοιχεία του ιστότοπου Idealista, τα μέσα ενοίκια έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, ενώ οι τιμές πώλησης κατοικιών αυξήθηκαν κατά 44%, υπερβαίνοντας κατά πολύ την αύξηση των μισθών.
Την ίδια στιγμή, η προσφορά μακροχρόνιας μίσθωσης έχει μειωθεί στο μισό σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα.
Οπως δήλωσε η 65χρονη Μαργαρίτα Αϊσπούρου, κάτοικος του δημοφιλούς συνοικισμού Λαβαπιές, «μας διώχνουν όλους για να κάνουν τουριστικά διαμερίσματα». Οπως εξήγησε, σχεδόν 100 οικογένειες στο οικοδομικό τετράγωνό της ενημερώθηκαν ότι τα συμβόλαιά τους δεν θα ανανεωθούν.
Η Ισπανία δέχθηκε 94 εκατομμύρια τουρίστες το 2024, καταγράφοντας ρεκόρ επισκέψεων και κατακτώντας τη δεύτερη θέση παγκοσμίως.
Παράλληλα, η χώρα δέχεται χιλιάδες μετανάστες, κυρίως για την κάλυψη θέσεων εργασίας χαμηλής και μεσαίας ειδίκευσης, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση στέγης.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ισπανίας, το στεγαστικό έλλειμμα φτάνει τις 500.000 κατοικίες, ενώ κάθε χρόνο κατασκευάζονται μόνο 120.000 νέες μονάδες, αριθμός έξι φορές μικρότερος από την προ κρίσης εποχή.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι η απουσία ρυθμίσεων που να καθιστούν επαρκώς ελκυστική τη μακροχρόνια μίσθωση οδηγεί πολλούς ιδιοκτήτες στην επιλογή βραχυχρόνιων ή εποχιακών συμβολαίων, που θεωρούνται πιο κερδοφόρα και «ασφαλή».
Η 26χρονη Γουέντι Νταβίλα περιέγραψε την καθημερινή της εμπειρία: «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στο κέντρο. Τα ενοίκια είναι απλησίαστα παντού. Δεν γίνεται να πρέπει να μοιράζεσαι διαμέρισμα με τέσσερα άτομα για να ζήσεις στη Μαδρίτη».
Με πληροφορίες από την El Diario και το Reuters
