Eνα φάσμα βαθιάς ανησυχίας, στα όρια του πανικού, έχει απλωθεί πάνω από την αμερικανική πανεπιστημιακή κοινότητα. Η πολυδιάστατη επίθεση της κυβέρνησης Τραμπ κατά των πανεπιστημίων, με τη χρήση ελεγκτικών μηχανισμών και την απειλή του οικονομικού στραγγαλισμού, έχει φέρει τις Αρχές των ιδρυμάτων προ δυσάρεστων διλημμάτων – και το διδακτικό προσωπικό και το φοιτητικό σώμα σε κατάσταση αναβρασμού.
Αλλοδαποί φοιτητές βλέπουν να ανακαλούνται ολοένα και περισσότερες φοιτητικές βίζες, συχνά με αφορμή τις πολιτικές απόψεις που εκφράστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή σε φοιτητικές εφημερίδες, και αναρωτιούνται αν είναι οι επόμενοι στη λίστα. Ενας καθηγητής με πολύχρονη θητεία σε αμερικανικό ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης που δεν είναι Αμερικανός πολίτης εκμυστηρεύθηκε στην «Κ» ότι πρόσφατα, για πρώτη φορά, δεν πήρε μαζί του το λάπτοπ σε ταξίδι στο εξωτερικό, υπό τον φόβο ότι μπορεί οι Αρχές να του το κατασχέσουν κατά την επιστροφή του.
Νεαρός καθηγητής που θα μετακομίσει το φθινόπωρο στις ΗΠΑ για να εργαστεί ως καθηγητής σε φημισμένο πανεπιστήμιο της Ανατολικής Ακτής καταστρώνει με τους προϊσταμένους του σχέδιο Β για την περίπτωση που δεν θα του επιτραπεί η είσοδος στις ΗΠΑ.
«Ολοι είναι τρομερά αναστατωμένοι, είναι το θέμα συζήτησης παντού μεταξύ του διδακτικού προσωπικού», λέει στην «Κ» ο Νίκος Χρηστάκης, καθηγητής Κοινωνιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Yale. Οπως αποκαλύπτει, οι φοιτητές του, μεταξύ των οποίων και ένας ικανός αριθμός Ελλήνων, είναι σε αναμμένα κάρβουνα, «γιατί αυτό που συμβαίνει είναι τόσο αυθαίρετο». «Η κυβέρνηση Τραμπ, φυσικά, συμπεριφέρεται υποκριτικά», τονίζει.
«Επικαλείται τον αντισημιτισμό για να επιτεθεί στα πανεπιστήμια με πραγματικά ακραίο τρόπο, γιατί –όπως στην Ουγγαρία του Ορμπαν– βλέπει τα πανεπιστήμια ως εχθρό. Δεν ενδιαφέρεται για τη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας, την ελευθερία του λόγου, ούτε καν για τον αντισημιτισμό». Ο φημισμένος Ελληνοαμερικανός καθηγητής χαρακτηρίζει μάλιστα «παράνομες, ανήθικες και εγκληματικές» τις απελάσεις αλλοδαπών φοιτητών εξαιτίας των πολιτικών τους πεποιθήσεων.
Ο κ. Χρηστάκης ήταν από τους λίγους καθηγητές που είχαν το σθένος να μιλήσουν ανοιχτά για τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης και να στηλιτεύσουν τις υπερβολές της woke ιδεολογίας που είχε κυριεύσει το φοιτητικό σώμα, ειδικά κατά την προηγούμενη δεκαετία. «Μέρος του προβλήματος είναι ότι τα πανεπιστήμια έγιναν πολιτικοί παίκτες – και μάλιστα επιχείρησαν να περιορίσουν την ελευθερία του λόγου όσων διαφωνούσαν με τις προοδευτικές τους θέσεις για τη βιολογία του φύλου, την κλιματική αλλαγή κ.ο.κ. Δεν θα έπρεπε να εκπλήσσονται που έγιναν πολιτικοί στόχοι», εξηγεί στην «Κ».
«Και οι έρευνες κοινής γνώμης δείχνουν ότι οι Αμερικανοί έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους σε αυτά – αν και αυτό ισχύει για τους περισσότερους θεσμούς, και ίσως είναι μία από τις επιπτώσεις της πανδημίας». Οπως λέει στην «Κ», μάλιστα, ακόμη μία αρνητική συνέπεια της πολιτικής του Τραμπ είναι ότι η ακραία μορφή της επίθεσής του «δίνει τη δικαιολογία στα πανεπιστήμια να αποφύγουν την αναγκαία αυτοκριτική και την αναμόρφωση των πρακτικών τους. Και αυτό είναι κρίμα, γιατί πρέπει να αλλάξουμε τις πρακτικές μας».
Οι πύλες του Columbia
Η εξέλιξη που προκάλεσε τη μεγαλύτερη ανησυχία ήταν η στάση που τήρησε το Columbia, το εμβληματικό πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, απέναντι στις πιέσεις της κυβέρνηση Τραμπ. Στις 21 Μαρτίου έγινε γνωστό ότι το Columbia κατέληξε σε συμφωνία με την κυβέρνηση αποδεχόμενο μεγάλο μέρος των απαιτήσεών της για αλλαγές στην πολιτική του πανεπιστημίου (μεταξύ άλλων για εντατικοποίηση της αστυνόμευσης του campus και για την αναδιοργάνωση του τμήματος Σπουδών Μέσης Ανατολής, Αφρικής και ΝΑ Ασίας).
Στις 7 Μαρτίου η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι ακυρώνει επιχορηγήσεις και συμβάσεις αξίας 400 εκατ. δολαρίων με το Columbia –εστία ορισμένων εκ των πιο δυναμικών διαδηλώσεων κατά των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Γάζα– εξαιτίας της αποτυχίας του ιδρύματος να προστατεύσει τους καθηγητές και τους φοιτητές του «από αντισημιτική βία και παρενοχλήσεις». Παρά τη συνθηκολόγηση του Columbia, η χρηματοδότηση δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί.
Κρατική αυθαιρεσία – Ολοι είναι τρομερά αναστατωμένοι, είναι το θέμα συζήτησης παντού μεταξύ του διδακτικού προσωπικού, αυτό που συμβαίνει είναι τόσο αυθαίρετο, λέει στην «Κ» ο Νίκος Χρηστάκης, καθηγητής Κοινωνιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Yale.
Οπως λέει στην «Κ» μέλος του διδακτικού προσωπικού που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του, «η μεγάλη συμβολική ένδειξη ότι παραμένουμε σε κρίση είναι το γεγονός ότι οι πύλες του πανεπιστημίου παραμένουν κλειστές. Υπήρχε τεράστια επιθυμία να ανοίξουν οι πύλες για να βιώσουμε την επιστροφή στην κανονικότητα».
Οι πύλες του Columbia ήταν ανοιχτές από τις αρχές της δεκαετίας 1950, όταν το πανεπιστήμιο, με πρόεδρο τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, κατέληξε σε συμφωνία με τον Δήμο Νέας Υόρκης. Ο Αϊζενχάουερ φέρεται να είχε πει ότι ήταν πιο δύσκολο να διαπραγματευθεί το κλείσιμο της 116ης Οδού παρά να σχεδιάσει την εισβολή στην Ευρώπη. Οι πύλες άνοιξαν τότε και παρέμειναν ανοιχτές για επτά δεκαετίες – μέχρι τις περυσινές διαδηλώσεις.
Η ίδια πηγή από το διδακτικό προσωπικό σημειώνει: «Οταν η [πρόεδρος του πανεπιστημίου έως τον περασμένο Αύγουστο] Μινούς Σαφίκ και οι επίτροποι [Trustees] βρέθηκαν πέρυσι ενώπιον του Κογκρέσου, η στρατηγική τους ήταν να παραδεχθούν ότι το Columbia είχε πράγματι ένα τεράστιο πρόβλημα αντισημιτισμού. Αυτό είναι εντελώς ανοησία. Το είπαν επειδή πίστευαν ότι αυτό θα σήμαινε πως θα περνούσαν ευκολότερα. Αλλά αυτό σήμαινε ότι το πανεπιστήμιο εγκλωβίστηκε σε αυτό το αφήγημα. Και μετά ο Τραμπ ήρθε στην εξουσία και το εργαλειοποίησε για τους δικούς τους σκοπούς».
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το κλίμα στο εσωτερικό του Columbia μετά την επιστολή συνθηκολόγησης είναι βαρύ. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ της στάσης των τμημάτων των φυσικών επιστημών, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση και θέτουν απόλυτη προτεραιότητα την αποκατάστασή της, και των τμημάτων των ανθρωπιστικών σπουδών, που εξαρτώνται λιγότερο από τις επιχορηγήσεις και είναι πιο ευαίσθητα σε θέματα διαδηλώσεων και ελευθερίας του λόγου.
Παράλληλα, στο Columbia αντιλαμβάνονται ότι τα πανεπιστήμια δεν είναι δημοφιλή – θεωρούνται θεσμοί των ελίτ, οικονομικά απρόσιτα για τους απλούς Αμερικανούς και αποκομμένα από την κοινωνία. Αρα μια εκστρατεία αντίστασης κατά του Τραμπ δεν θα είχε αναγκαστικά ευρεία στήριξη από την κοινή γνώμη.
Απελάσεις χωρίς φρένο
Εν τω μεταξύ, η επιχείρηση μαζικών απελάσεων αλλοδαπών φοιτητών με πολιτικά ανεπιθύμητες απόψεις συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς. Στις 27 Μαρτίου ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι έχει υπογράψει περισσότερες από 300 αποφάσεις ανάκλησης θεωρήσεων, με μεγάλο αριθμό να αφορά φοιτητές. Ο Ρούμπιο δήλωσε ότι «ψάχνουμε κάθε μέρα αυτούς τους παλαβούς» που προκαλούν αναταραχές στις πανεπιστημιουπόλεις και εξέφρασε την ελπίδα οι απελάσεις να σταματήσουν κάποια στιγμή, «γιατί θα τους έχουμε ξεφορτωθεί όλους».
Παραβιάζεται η νομοθεσία – Η στοχοποίηση των αλλοδαπών φοιτητών, αλλά και πανεπιστημίων όπως το Columbia, το Harvard και το Princeton, παραβιάζει την ομοσπονδιακή νομοθεσία, τονίζει ο Αζίζ Χουκ, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου
στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
«Πολλά από τα πράγματα που έχει βάλει στο στόχαστρό της η κυβέρνηση είναι μορφές λόγου, που προστατεύονται πλήρως από την 1η Τροπολογία του Συντάγματος, για Αμερικανούς πολίτες και για οποιονδήποτε άλλον βρίσκεται στην επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών», σχολιάζει σχετικά στην «Κ» ο Αζίζ Χουκ, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
O Χουκ, νομικός με λαμπρές περγαμηνές, μεταξύ των οποίων την υπηρεσία του ως βοηθός (law clerk) της θρυλικής ανωτάτης δικαστού Ρουθ Μπάντερ Γκίνσμπεργκ, σημειώνει περαιτέρω: «Η στοχοποίηση των αλλοδαπών φοιτητών, αλλά και πανεπιστημίων όπως το Columbia, το Harvard και το Princeton, παραβιάζει την ομοσπονδιακή νομοθεσία που αφορά τις εξουσίες της κυβέρνησης τόσο σχετικά με τη μετανάστευση όσο και με τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων. Για παράδειγμα, δεν επιτρέπεται η χρηματοδότηση να κόβεται χωρίς προειδοποίηση και χωρίς τη δυνατότητα ακρόασης – ούτε επιτρέπεται να κόβεται επειδή το ίδρυμα δεν έχει καταστείλει μορφές λόγου που δεν εγκρίνει η κυβέρνηση. Αλλά τα πανεπιστήμια απέτυχαν παταγωδώς να συντονιστούν και να δράσουν από κοινού».
