«Ο Τραμπ χρειάζεται και τον Πούτιν για να παίξει μπάλα», αναφέρει χαρακτηριστικά στην «Κ» η Λέσλι Βιντζαμούρι (φωτ.), διευθύντρια του Chatham House για τις ΗΠΑ, ερμηνεύοντας τη δυσφορία που εξέφρασε ο Αμερικανός πρόεδρος με τη Ρωσία για το γεγονός ότι δεν συμβάλλει σε μια συμφωνία εκεχειρίας στην Ουκρανία. Διακρίνει μάλιστα ένα παράθυρο ευκαιρίας για τον Ζελένσκι, «στον βαθμό που θα πέσει φως στις πραγματικές προθέσεις του Πούτιν». Η Βιντζαμούρι, η οποία θα μιλήσει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα διεξαχθεί από τις 9 έως τις 12 Απριλίου, παρατηρεί ότι –πλησιάζοντας στο ορόσημο των πρώτων 100 ημερών– ο πρόεδρος των ΗΠΑ «μέχρι στιγμής έχει αποτύχει στα βασικά σημεία της γεωπολιτικής ατζέντας του». Θεωρεί πάντως ότι ο Τραμπ θα μειώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Αναφέρεται επίσης στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Αγκυρα: «Ο Τραμπ και ο Ερντογάν τα πάνε καλά, όμως αυτό ίσως να μην είναι αρκετό για την Τουρκία».
– Ο Τραμπ εξέφρασε για πρώτη φορά δυσφορία με τον Πούτιν, καθώς δεν πετυχαίνει το αποτέλεσμα που θέλει σε σχέση με μια εκεχειρία στην Ουκρανία. Θεωρείτε ότι θα ασκήσει τώρα μεγαλύτερες πιέσεις στη Μόσχα; Ή όχι απαραίτητα;
– Αρκετοί περίμεναν ότι η σχέση Τραμπ – Πούτιν θα αντιμετώπιζε σοβαρά εμπόδια, καθώς ήταν ξεκάθαρο ότι η Μόσχα δεν θα έδινε στην Ουάσιγκτον αυτό που θέλει για μια εκεχειρία στην Ουκρανία. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πού πηγαίνει το πράγμα, διότι δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ο Τραμπ είναι τόσο μπερδεμένος με τον Πούτιν. Δεν θα πρέπει να υποτιμήσουμε ότι στις ΗΠΑ υπάρχει ένα ισχυρό αντιρωσικό αίσθημα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να πάει στραβά αυτή η σχέση, αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι για να εξελιχθεί θετικά. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής. Δεν νομίζω πάντως ότι ο Πούτιν θα δώσει στον Τραμπ αυτό που θέλει. Ο Τραμπ θέλει κατάπαυση του πυρός. Και πρακτικά χρειάζεται ορισμένους όρους που θα επιτρέψουν στην Ουκρανία να ανταποκριθεί σε μια εκεχειρία. Ενα άλλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί αν πετύχει την κατάπαυση πυρός η οποία δεν θα κρατήσει. Πώς θα «πουλήσει» αυτήν την ιστορία στο σπίτι;
– Μπορεί δηλαδή να αποδειχθεί ο Τραμπ πιο υποστηρικτικός στις θέσεις του Ζελένσκι απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς;
– Εκ των πραγμάτων. Γιατί θέλει να είναι ο πρόεδρος που θα τελειώσει τον πόλεμο. Και για να το πετύχει, χρειάζεται όλες τις πλευρές να παίξουν μπάλα. Οχι μόνο τον Ζελένσκι. Χρειάζεται και τον Πούτιν να παίξει μπάλα. Εκείνος όμως έχει τους δικούς του λόγους να συνεχίσει αυτόν τον πόλεμο. Υπάρχει εδώ ένα παράθυρο ευκαιρίας για τον Ζελένσκι, στον βαθμό που θα πέσει φως στις πραγματικές προθέσεις του Πούτιν.
– Στη Μέση Ανατολή; Να πούμε αντίο στην εκεχειρία;
– Και σε αυτήν την περίπτωση, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει κατάπαυση του πυρός. Και θέλει να προχωρήσει με την εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας. Το πρόβλημα για εκείνον είναι ότι το ζήτημα της παλαιστινιακής αυτοδιάθεσης, της λύσης των δύο κρατών, δεν μπορεί να εξαφανιστεί. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ δεν έχουν καταφέρει να απαλλάξουν τη Γάζα από τη Χαμάς. Και είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι δεν μπορεί να γίνει αυτό. Επομένως, όταν έχεις μια ισραηλινή ηγεσία η οποία είναι αποφασισμένη να πάρει πίσω τους ομήρους και να απαλλαγεί από τη Χαμάς, είναι δύσκολο να κρατήσεις μια εκεχειρία. Και τώρα ο πρόεδρος Τραμπ έδωσε το πράσινο φως στο Ισραήλ για περισσότερη επιθετικότητα και στη Δυτική Οχθη. Η μοναδική, μέχρι στιγμής αόριστη, προσδοκία είναι ότι οι Παλαιστίνιοι θα αρχίσουν να ευθυγραμμίζονται με την ατζέντα κατά της Χαμάς. Ισως υπάρχει κάποια προοπτική εκεί, αλλά η κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή είναι πολύ ζοφερή και είναι δύσκολο να διακρίνεις τον δρόμο.
– Ο Αμερικανός πρόεδρος, που δίνει τώρα το πράσινο φως στον τερματισμό της εκεχειρίας, είναι ο ίδιος που φέρεται να επέβαλε την εκεχειρία. Τι καταλαβαίνετε για τον ρόλο του;
– Εχετε απόλυτο δίκιο. Αλλά από την αρχή γνωρίζαμε ότι η κατάπαυση του πυρός θα ήταν προβληματική, καθώς η συμφωνία δεν αντιμετώπιζε τα περισσότερα ζητήματα. Και τώρα ο Αμερικανός πρόεδρος πλησιάζει στο ορόσημο των πρώτων 100 ημερών και μέχρι στιγμής έχει αποτύχει στα βασικά σημεία της γεωπολιτικής ατζέντας του, δηλαδή στον τερματισμό των δύο πολέμων. Είναι μια άσχημη εικόνα για τον Ντόναλντ Τραμπ.
– Στο μεταξύ, ορισμένοι αναλυτές ανησυχούν για κλιμάκωση στις σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ με το Ιράν. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
– Είναι σίγουρα μια πολύ επισφαλής στιγμή. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν άνθρωποι στην ευρύτερη ομάδα του προέδρου Τραμπ οι οποίοι θα τον ήθελαν πιο επιθετικό απέναντι στο Ιράν, ώστε να αποτρέψει τις πυρηνικές δυνατότητες της Τεχεράνης. Νομίζω πάντως ότι ο ίδιος δεν είναι διατεθειμένος να πάρει ρίσκα όταν πρόκειται για τη χρήση στρατιωτικής βίας. Και δεν αποκλείεται να είναι εκείνος ο παράγοντας που θα λειτουργήσει περιοριστικά σε σχέση με τις πιέσεις άλλων παραγόντων για σκληρότερα μέτρα εις βάρος του Ιράν.
– Πώς αξιολογείτε τις προοπτικές στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Αγκυρας;
– Η σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι σχέση ζωτικής σημασίας, η οποία έχει περάσει μια δύσκολη περίοδο. Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι ο Τραμπ και ο Ερντογάν τα πάνε καλά. Σε προσωπικό επίπεδο, ο Τραμπ θαυμάζει τον ισχυρό άνδρα Ερντογάν. Θαυμάζει και τον Πούτιν, γι’ αυτό και δεν θεωρεί τόσο προβληματική την επιλογή της Τουρκίας να έχει σχέσεις με τη Ρωσία. Αν το δούμε από την οπτική της σχέσης Τραμπ – Ερντογάν, τα πράγματα μπορούν να πάνε καλά για την Τουρκία. Αν το δούμε στη βάση της δομικής γεωπολιτικής, η οποία σταθμίζει τις όποιες προσωπικές συνδέσεις, τότε η Τουρκία θα έχει πρόβλημα. Εικάζω ότι μεσοπρόθεσμα οι δομικές παράμετροι επικρατούν έναντι των προσώπων. Ας θυμηθούμε, με την ευκαιρία, πόσοι Αμερικανοί πρόεδροι από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θέλησαν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις με τη Ρωσία. Κανείς δεν τα κατάφερε.
– Πώς διαμορφώνεται η επόμενη μέρα στο ΝΑΤΟ;
– Δεν νομίζω ότι ο Τραμπ θα αποσύρει τις ΗΠΑ επισήμως. Θα αλλάξει όμως τους όρους της εμπλοκής τους. Για την ώρα, δεν υπάρχει επιστροφή στη δεκαετία του 1990, πόσο μάλλον στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι Αμερικανοί θέλουν να επαναπροσδιορίσουν τη μορφή της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ και να στρέψουν τις δυνάμεις τους προς την Κίνα, αλλά και προς τις εσωτερικές οικονομικής φύσης προκλήσεις τους. Καλώς ή κακώς, υπάρχουν μεγάλες πιέσεις προς αυτήν την κατεύθυνση και, στην πραγματικότητα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία καθυστέρησε αυτήν τη διαδικασία. Στο τιμόνι τώρα είναι ένας πρόεδρος ο οποίος δεν ενστερνίζεται τις αξίες που μοιράζεται η Αμερική με την Ευρώπη και δεν ενδιαφέρεται για την Ιστορία. Για την ακρίβεια, περιφρονεί απολύτως την Ευρωπαϊκή Ενωση και ό,τι αντιπροσωπεύει. Διανύουμε μια απολύτως μεταμορφωτική περίοδο για τη διατλαντική εταιρική σχέση. Το πιθανότερο, ο Τραμπ θα μειώσει τη δέ-σμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.
