Ο Στιβ Γουίτκοφ, ο επιχειρηματίας του real estate που πολλοί θεωρούν ότι είναι ο πραγματικός υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Τραμπ, παραχώρησε μια μεγάλη συνέντευξη στις 21 Μαρτίου στον Τάκερ Κάρλσον. Μιλώντας στον προβοκάτορα πρώην παρουσιαστή του Fox News –ο οποίος έχει διακριθεί για τη γοητεία που του ασκεί η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν και τα σούπερ μάρκετ της και για την εμπάθειά του απέναντι στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι–, ο Γουίτκοφ αποκάλυψε το εύρος της άγνοιάς του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, και –ως αποτέλεσμα αυτού– το πόσο ευάλωτος είναι στη ρωσική προπαγάνδα σχετικά με τα επίμαχα ζητήματα επί των οποίων καλείται να διαμεσολαβήσει.
Το πιο χτυπητό παράδειγμα αφορούσε τις τέσσερις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας τις οποίες διεκδικεί ο Πούτιν ως μέρος της Ρωσίας – χωρίς καν να έχει καταφέρει να τις θέσει πλήρως υπό τον έλεγχό του, παρά τις αιματηρές προσπάθειες τριών ετών. Μιλώντας στον Κάρλσον, ο Γουίτκοφ είχε το εξής να πει για τις επαρχίες αυτές: «Είναι ρωσόφωνες. Υπήρξαν δημοψηφίσματα όπου η συντριπτική πλειοψηφία του λαού δήλωσε ότι θέλει να είναι υπό ρωσική κυριαρχία».
Τα «δημοψηφίσματα» αυτά, φυσικά, έλαβαν χώρα το 2022, μετά τη ρωσική εισβολή. Ο Γουίτκοφ αμέλησε να σημειώσει ότι μεγάλο μέρος του τοπικού πληθυσμού είχε εκτοπιστεί από τη ρωσική εισβολή και ότι όσοι παρέμειναν οδηγήθηκαν στις κάλπες από οπλισμένους Ρώσους στρατιώτες. Ο διαμεσολαβητής του Ντόναλντ Τραμπ δεν θυμόταν καν το όνομα των δύο από τις τέσσερις επαρχίες.
«Ευθύς και θρησκευόμενος»
Ο Γουίτκοφ εσφαλμένα χαρακτήρισε το ζήτημα του ελέγχου των τεσσάρων επαρχιών το πιο σημαντικό εμπόδιο στην ειρήνη (η Μόσχα, πέραν αυτού, επιμένει σε όρους που ισοδυναμούν με πλήρη απώλεια της εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας). Επαίνεσε τον Πούτιν ως «ευφυή», «ευθύ», ευγενή και θρησκευόμενο, και ως κάποιον που έχει «τεράστιο σεβασμό» για τον Τραμπ. Απέρριψε δε χωρίς δεύτερη σκέψη το ενδεχόμενο να έχει περισσότερες εδαφικές διεκδικήσεις έναντι άλλων ευρωπαϊκών χωρών πέραν της Ουκρανίας. «Τον πιστεύω», είπε χαρακτηριστικά για τον Ρώσο πρόεδρο.
Η συνέντευξη ήταν η νεότερη υπενθύμιση της εμπιστοσύνης που χαίρει ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο περιβάλλον του Ντόναλντ Τραμπ. Η εξήγηση του φαινομένου είναι σύνθετη – και δεν αφορά μόνο την ιστορία της πρώτης θητείας του Τραμπ, του ρόλου των Ρώσων στην εκλογή του και των μετέπειτα ερευνών που του προκάλεσαν τόσο μεγάλη οργή (όπως φάνηκε και στην πρόσφατη αντιπαράθεσή του στο Οβάλ Γραφείο με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι).
Η μεγάλη παρεξήγηση
«Υπάρχει ένα κομμάτι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που θαυμάζει εδώ και καιρό τη Ρωσία», εξηγεί στην «Κ» η ιστορικός Αν Απλμπαουμ. «Θεωρούν, λανθασμένα, ότι η Ρωσία είναι μια λευκή, χριστιανική χώρα που πιστεύει σε παραδοσιακές αξίες. Στην πραγματικότητα η Ρωσία είναι πολυπολιτισμική, πολύγλωσση, τουλάχιστον 10% μουσουλμανική και πιθανώς περισσότερο, με υψηλό ποσοστό αμβλώσεων και διαζυγίων. Πολύ λίγοι Ρώσοι πηγαίνουν στην εκκλησία. Τόσο ο Τραμπ όσο και ορισμένοι ακροδεξιοί Αμερικανοί θαυμάζουν επίσης πλέον ανοιχτά τώρα τους αυταρχικούς ηγέτες, τον Σι Τζινπίνγκ καθώς και τον Πούτιν, επειδή αντιπαθούν τόσο πολύ το δικό τους πολιτικό σύστημα».
Η Απλμπαουμ, μία συντηρητική διανοούμενη που αποξενώθηκε πλήρως από το αμερικανικό συντηρητικό κίνημα, καθώς αυτό κυριεύθηκε από τον Τραμπ και το MAGA, έγραφε προ εξαετίας στο Atlantic για ένα «νέο φαινόμενο»: «Δεξιοί διανοούμενοι, πλέον βαθιά επικριτικοί απέναντι στις δικές τους κοινωνίες, που έχουν ξεκινήσει να γράφουν επιδοκιμαστικά για δεξιούς δικτάτορες που εχθρεύονται την Αμερική. […] Παντού γύρω τους βλέπουν εκφυλισμό, φυλετική επιμειξία, δημογραφική αλλαγή, “πολιτική ορθότητα”, γάμους ομοφυλοφίλων, θρησκευτική παρακμή. Η Αμερική στην οποία ζουν δεν ταιριάζει πλέον με τη λευκή, αγγλοσαξονική, προτεσταντική Αμερική που θυμούνται ή νομίζουν ότι θυμούνται. Και έτσι έχουν αρχίσει να ψάχνουν στο εξωτερικό, αναζητώντας να βρουν τα πνευματικά μη κατακερματισμένα, «καθαρά» έθνη που, φαντάζονται, είναι ηθικά ισχυρότερα από τα δικά τους. Εθνη, για παράδειγμα, όπως η Ρωσία».
Οι Ρεπουμπλικανοί καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν τα γεράκια του αντικομμουνισμού, που κατηγορούσαν παγίως τους Δημοκρατικούς ότι είναι ανεπαρκώς καχύποπτοι και σκληροί απέναντι στη Μόσχα. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ωστόσο, ορισμένοι εξ αυτών άρχισαν να στρέφουν την μήνιν τους περισσότερο στον εσωτερικό εχθρό.
Ενας από τους πρωτοπόρους της στροφής της αμερικανικής Δεξιάς προς τη Ρωσία, που πηγάζει από την απέχθεια για την προοδευτική μετάλλαξη της αμερικανικής κουλτούρας, όπως υπενθύμιζε τότε η Απλμπαουμ, ήταν ο Πατ Μπιουκάναν. Ο πρώην σύμβουλος του Ρίτσαρντ Νίξον, που διεκδίκησε με αξιώσεις το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών το 1992 από τον Τζορτζ Μπους, κατέληξε να γράφει βιβλία για την παρακμή της Δύσης, εξαιτίας «του εκτοπισμού των χριστιανικών αξιών από τις αξίες του Χόλιγουντ».
Ο Μπιουκάναν ανέπτυξε έναν ιδιότυπο θαυμασμό για τον Πούτιν, που, όπως έγραφε, «υπερασπίζεται τις παραδοσιακές αξίες ενάντια στις δυτικές πολιτιστικές ελίτ». Ο Αμερικανός παλαιοσυντηρητικός πολιτικός ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος με τις προσπάθειες του Ρώσου δικτάτορα «να αποκαταστήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία ως την ηθική πυξίδα του έθνους που ήταν για 1.000 χρόνια, προτού η Ρωσία πέσει αιχμάλωτη στην αθεϊστική και παγανιστική ιδεολογία του μαρξισμού». Ηταν ο προάγγελος φωνών όπως του Κάρλσον, που βλέπει τη Ρωσία του Πούτιν μια κοινωνία πιο προσφιλή στις συντηρητικές αξίες σε σύγκριση με την καρικατούρα του αμερικανικού προοδευτισμού, εναντίον της οποίας ωρύεται στις εκπομπές του.
Χωρίς αναστολές
Το ζήτημα, πάντως, είναι και προσωπικό. Μιλώντας στις 21 Μαρτίου στο «Checks & Balance», το podcast του Economist για την αμερικανική πολιτική, ο αναπληρωτής διευθυντής του βρετανικού περιοδικού Εντ Καρ εξηγεί σε τι διαφέρει η σχέση του Τραμπ με τον Πούτιν σε σύγκριση με την πρώτη του θητεία: «Νομίζω ότι ο Τραμπ έχει πολύ περισσότερη αυτοπεποίθηση αυτή τη φορά. Είναι σαν να μην έχει αναστολές». Επιπλέον, σημειώνει ο έμπειρος Βρετανός δημοσιογράφος, ο Τραμπ «περιστοιχίζεται πλέον από ανθρώπους που υποστηρίζουν την προσέγγιση με τη Μόσχα αντί να επιχειρούν να την αποτρέψουν, όπως συνέβαινε κατά την πρώτη του θητεία».
Ο Πούτιν από την πλευρά του, εξηγεί ο Εντ Καρ, «πολύ έξυπνα» μεταφέρει τη συζήτηση με τον Τραμπ στα μεγάλα παγκόσμια ζητήματα στα οποία μπορούν να συνεργαστούν οι ΗΠΑ και η Ρωσία, από τη Μέση Ανατολή έως την ασφάλεια στην Αρκτική. Ο Ρώσος πρόεδρος υπονοεί ότι αυτά είναι ζητήματα με τα οποία μπορούν να καταπιαστούν μεγάλες δυνάμεις – κάτι το οποίο ταιριάζει απόλυτα με την οπτική του Αμερικανού προέδρου. Ο Τραμπ, αντιθέτως, βλέπει τη σύγκρουση στην Ουκρανία ως ένα ελάσσονος σημασίας τοπικό ζήτημα, που αφορά τον έλεγχο εδαφών, το οποίο πρέπει να κλείσει πριν οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση (στο ξέσπασμά του κατά του Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο τον κατηγόρησε μεταξύ άλλων ότι τζογάρει με τον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Ο Τραμπ, σημειώνει η Απλμπαουμ στην «Κ», είναι «εξαιρετικά δεκτικός» σε αυτή την προσέγγιση του Πούτιν. «Η τύχη της Ουκρανίας, αλλά και της Ευρώπης γενικότερα, δεν τον ενδιαφέρει καθόλου».
Στροφή, ερήμην της ρεπουμπλικανικής βάσης
Το φλερτ με τη Ρωσία, παράνομο και καταπιεσμένο κατά την πρώτη θητεία Τραμπ, εξελίσσεται πλέον στα ανοιχτά. Ως 47ος πρόεδρος, ο Τραμπ έχει προχωρήσει σε σειρά προληπτικών παραχωρήσεων προς τη Μόσχα (μεταξύ των οποίων και την αντικατάσταση του πιο δύστροπου στα μάτια των Ρώσων Κιθ Κέλογκ από τον «συνεννοήσιμο» Γουίτκοφ ως βασικού διαπραγματευτή). Εχει παράλληλα προκαλέσει βαθύ ρήγμα στη δυτική συμμαχία και δείχνει έτοιμος να θυσιάσει την Ουκρανία στον βωμό της αναγέννησης των ρωσοαμερικανικών σχέσεων.
Τι κάνουν όμως οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο; Πολλοί εξ αυτών, άλλωστε, μέχρι σχετικά πρότινος σφυροκοπούσαν την κυβέρνηση Μπάιντεν επειδή δεν έκανε αρκετά για να στηρίξει το Κίεβο – και έμοιαζαν να παίρνουν στα σοβαρά την απειλή που συνιστά η Ρωσία για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Σ’ αυτό συμφωνεί και η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων του κόμματος: βάσει έρευνας του Pew Research που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο, το 88% έχει αρνητική γνώμη για τη Ρωσία (το 55% πολύ αρνητική) και το 86% δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τον Πούτιν (με το 61% να μην τον εμπιστεύεται καθόλου).
Κι όμως, η απότομη γεωπολιτική στροφή του τελευταίου διμήνου δεν έχει προκαλέσει παρά ελάχιστες αντιδράσεις δημοσίως. Ακόμη και οι επικριτικές δηλώσεις για ενέργειες, όπως η καταψήφιση (στο πλευρό της Μόσχας) του ψηφίσματος στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν έκαναν ονομαστική αναφορά στον Τραμπ υπό τον φόβο της αντίδρασής του.
Ο αντιευρωπαϊσμός
Η άλλη πλευρά του εναγκαλισμού της Ρωσίας είναι η αποστροφή απέναντι στην Ευρώπη, που είναι μέρος τόσο της εμμονής του κινήματος MAGA κατά του woke προοδευτισμού όσο και των προσωπικών προκαταλήψεων του Τραμπ. Η αποστροφή αυτή ήταν έκδηλη στην ομιλία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ντι Τζέι Βανς στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, αλλά και στους ισχυρισμούς του Αμερικανού προέδρου ότι η Ε.Ε. δημιουργήθηκε «για να καταστρέψει τις ΗΠΑ».
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη συζήτηση στο Signal για το χτύπημα κατά της Υεμένης, που αποκαλύφθηκε στο πολύκροτο άρθρο του διευθυντή σύνταξης του Atlantic (που συμπεριλήφθηκε εκ παραδρομής στο Group), ο Βανς, ο πιο προβεβλημένος ιδεολόγος του MAGA και πιθανός διάδοχος του Τραμπ, εκφράζει τη διαφωνία του με την επιχείρηση, λέγοντας ότι «σιχαίνεται» που οι ΗΠΑ «διασώζουν ξανά την Ευρώπη». Ο υπουργός Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ επαυξάνει, χαρακτηρίζοντας «ΑΞΙΟΛΥΠΗΤΟ» (με κεφαλαία) τον «λαθρεπιβατισμό» της Ευρώπης.
Σχολιάζοντας, ο Φίλιπ Ο’ Μπράιαν, καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο St Andrews, αναφέρθηκε στην αδιάψευστη επιβεβαίωση ότι η αμερικανική κυβέρνηση βρίσκεται στα χέρια «επικίνδυνων ανόητων που μισούν την Ευρώπη και θέλουν να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της. Αν αυτό δεν κάνει τους Ευρωπαίους να χάσουν την ελπίδα τους (ότι η Αμερική θα παραμείνει στο πλευρό τους), τίποτα δεν θα το κάνει – και είμαστε πραγματικά καταδικασμένοι».
___________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει πολλούς θαυμαστές στα υψηλά κλιμάκια του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την Αν Απλμπαουμ, «θαυμάζουν τους αυταρχικούς ηγέτες, όπως ο Ρώσος δικτάτορας ή ο Σι Τζινπίνγκ, επειδή αντιπαθούν το δικό τους πολιτικό σύστημα». [Nanna Heitmann/The New York Times]
