Αποστολή στην Κωνσταντινούπολη. Ανάμεσα στις χιλιάδες τουρκικές σημαίες και τα λάβαρα με το πρόσωπο του Κεμάλ Ατατούρκ, που ανέμιζαν στον αέρα, διακρίνονταν σημαίες του τουρκικού κομμουνιστικού κόμματος, πλακάτ φοιτητών, διαδηλωτές που φορούσαν τις μάσκες των Anonymous, μέχρι και ακροδεξιοί που σχηματίζουν με τα χέρια τους το σύμβολο των «Γκρίζων λύκων».
Στο Σαράτσανε, την πλατεία μπροστά από το δημαρχείο Κωνσταντινούπολης, συναντήσαμε ανθρώπους διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων, πολιτικών ιδεολογιών και ηλικιών. Κατέκλυζαν κατά εκατοντάδες χιλιάδες την πλατεία και φώναζαν δυνατά συνθήματα. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές, συντάσσονταν σε ένα κοινό σημείο: την οργή που αισθάνονταν κατά του Ταγίπ Ερντογάν και την αγανάκτηση για την κατάλυση των τελευταίων ψηγμάτων δημοκρατίας στην Τουρκία. «Ή τώρα ή ποτέ», έλεγαν στην «Κ», πιστεύοντας πως η σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου αποτελεί μια σημαντική στροφή στην ιστορία της Τουρκίας. Η εξόντωση του μοναδικού ουσιαστικού πολιτικού αντιπάλου του προέδρου της Τουρκίας ήταν γι’ αυτούς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οπως μας είπαν, αν μπορεί να φυλακιστεί ένας πολιτικός, όπως ο κ. Ιμάμογλου, κανείς δεν είναι πια ασφαλής.
«Οι δρόμοι της Κωνσταντινούπολης έχουν να δουν τόσο μεγάλο πλήθος να διαδηλώνει από το 2013 και το κίνημα Γκεζί», κατά το οποίο σημειώθηκαν μαζικές κινητοποιήσεις, παρατήρησε ο Ντόρα Μενγκούτς, δημοσιογράφος που συνεργάζεται με την Deutsche Welle Τουρκίας.
Το τείχος του φόβου
Η Εζγκί Μπασαράν, πολιτική επιστήμονας από την Τουρκία που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μας εξήγησε τι ήταν αυτό που ένωσε το ετερόκλητο κοινό που συγκεντρώθηκε στους δρόμους και τις πλατείες: «Ολοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα κοινό: πηγαίνουν να ψηφίσουν ό,τι κι αν συμβεί, όποια κι αν είναι η κατάσταση. Είναι μια ιερή σχέση για τους πολίτες της Τουρκίας, είναι το συμβόλαιο που έχουν με το κράτος», σχολίασε, λέγοντας πως ο Ταγίπ Ερντογάν τούς στέρησε τώρα και αυτό το τελευταίο εργαλείο δημοκρατίας. Το μέγεθος του τρόμου, πρόσθεσε, που προκάλεσε το γεγονός της σύλληψης του Εκρέμ Ιμάμογλου ήταν τόσο μεγάλο, που οδήγησε τους πολίτες να σπάσουν το «τείχος του φόβου».
Για έναν πολίτη που διαδηλώνει στην Τουρκία, ο φόβος αυτός δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Στην Κωνσταντινούπολη, αστυνομικοί παρατάσσονταν κάθε φορά μπροστά από τους διαδηλωτές που συγκεντρώνονταν στο πάρκο του δημαρχείου, εμποδίζοντάς τους να κατευθυνθούν στην πλατεία Ταξίμ, την κεντρική και πιο γνωστή πλατεία της πόλης, που έχει γίνει σύμβολο αντίστοιχων κινημάτων, όπως το Γκεζί. Σε κάθε προσπάθεια των διαδηλωτών –των νεότερων κυρίως– να προσεγγίσουν τον κλοιό, οι αστυνομικές δυνάμεις τούς περιέλουζαν με χημικά και δακρυγόνα και τους σημάδευαν με πλαστικές σφαίρες. Η ατμόσφαιρα γινόταν μέσα σε δευτερόλεπτα αποπνικτική και τρομακτική. Οι διαδηλωτές διαλύονταν βιαστικά, μην μπορώντας να αναπνεύσουν. Τα χημικά ήταν τόσο έντονα που τα μάτια και τα χέρια τους έκαιγαν επί ώρες.
«Εχω χτυπήματα από πλαστικές σφαίρες στην πλάτη μου και “έχω φάει” πάρα πολλά δακρυγόνα». Ο 22χρονος Αχμέτ, φοιτητής στο Πολυτεχνείο, ήταν ένας από τους χιλιάδες φοιτητές, που παρότι δεν ανήκει στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, διαδήλωνε κάθε βράδυ την προηγούμενη εβδομάδα στο Σαράτσανε και συνεχίζει μέχρι σήμερα να οργανώνει διαδηλώσεις εντός του πανεπιστημιακού campus. Η γενιά του 22χρονου κατέχει ρόλο-«κλειδί» στο κίνημα στην Τουρκία, καθώς είναι η μοναδική στη χώρα των 86 εκατομμυρίων που δεν έχει γνωρίσει άλλη εξουσία πέραν του Ταγίπ Ερντογάν, καθώς και αυτή που επηρεάζεται δυσανάλογα από την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας.
Με χημικά, δακρυγόνα, πλαστικές σφαίρες και συλλήψεις οι Αρχές προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τους διαδηλωτές. «Οι δρόμοι της Κωνσταντινούπολης έχουν να δουν τόσο πλήθος από το 2013 και το κίνημα Γκεζί», λέει o δημοσιογράφος Ντόρα Μενγκούτς.
Η οικογένεια του φοιτητή, όπως και οι γονείς αρκετών νέων διαδηλωτών, υποστηρίζουν το AKP και τον Τούρκο πρόεδρο, λέγοντας ότι τους επέτρεψε να ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Η επόμενη γενιά, όμως, αντιδρά. Οι φίλοι αλλά και ο ίδιος ο Αχμέτ έχουν συζητήσει πολλές φορές την προοπτική να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό, τόσο για την επαγγελματική τους πορεία όσο και για την ατομική τους ελευθερία. Προσπαθούν ωστόσο αυτό να το αλλάξουν. «Υπάρχει ένα σύνθημα που φωνάζαμε: “Είμαι τώρα εδώ για να κάνω τη χώρα μου μια χώρα στην οποία μπορείς να ζήσεις”».
Την Κυριακή που ο Εκρέμ Ιμάμογλου φυλακίστηκε, ο φοιτητής έγινε μάρτυρας ενός κρεσέντο αστυνομικής καταστολής. Οταν το περισσότερο πλήθος είχε διαλυθεί, οι αστυνομικοί άρχισαν να χτυπούν με κλομπ και να κυνηγούν τους φοιτητές. Ανάμεσά τους ο ίδιος και η παρέα του. Δύο φίλοι του συνελήφθησαν και μέχρι τη στιγμή που η «Κ» επικοινώνησε μαζί του κρατούνταν ακόμη στις φυλακές. Το μήνυμα είναι πως ουδείς είναι ασφαλής. Ούτε καν οι δημοσιογράφοι που τις ημέρες εκείνες κάλυπταν τα γεγονότα.
Η «Κ» επικοινώνησε με τον Μπουλέντ Κιλίτς, βραβευμένο φωτορεπόρτερ που συνεργάζεται με διεθνή ΜΜΕ, λίγες ώρες μετά την αποφυλάκισή του. «Ηταν Δευτέρα στις 6 το πρωί και κάποιος χτυπούσε την πόρτα σαν τρελός. Για να είμαι ειλικρινής, το περίμενα κάπως ότι θα συνέβαινε. Ανοιξα την πόρτα και μπήκαν πολλοί αστυνομικοί. […] Προσπαθώντας να είναι ευγενικοί, μου είπαν να μην αγγίξω το κινητό μου και να καλέσω έναν γείτονα ως μάρτυρα». Τη στιγμή της προσαγωγής, ζήτησε να επικοινωνήσει με την πρώην γυναίκα του, λέγοντας πως πρέπει να την ειδοποιήσει καθώς έχουν ένα μικρό παιδί. Στην άλλη γραμμή η γυναίκα του εξηγούσε πως είχαν μόλις μπει αστυνομικοί στο σπίτι της. Ο κ. Κιλίτς κάλυπτε εκτενώς τις διαδηλώσεις και οι φωτογραφίες του κυκλοφόρησαν αρκετά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στο δικαστήριο τον κατηγόρησαν, όπως υποστήριξε, ότι συμμετείχε ως διαδηλωτής στις συγκεντρώσεις και πως στράφηκε κατά των αστυνομικών αρχών. Παρέμεινε με άλλους δημοσιογράφους και νέους διαδηλωτές στη φυλακή για περίπου τρεις ημέρες. Υπήρξαν στιγμές που ένιωσε φόβο ότι θα παρέμενε κρατούμενος για πολύ περισσότερο καιρό. Στην ερώτηση για το αν λειτουργεί αυτή η στρατηγική εκφοβισμού, απάντησε θετικά. «Θέλουν να μας σταματήσουν και να στείλουν ένα μήνυμα και στους υπόλοιπους συναδέλφους. Και λειτουργεί», σημείωσε, προσθέτοντας πως κάποιοι φωτορεπόρτερ αποφάσισαν να μην καλύψουν τις επόμενες κινητοποιήσεις.
Χωρίς τους Κούρδους
Σύμφωνα με την Ιλένια Γκοστόλι, ανταποκρίτρια στην Τουρκία για διεθνή ΜΜΕ τα τελευταία 3,5 χρόνια, η επόμενη φάση του κινήματος που έχει ξεκινήσει είναι άγνωστη. «Η καταστολή ήταν τόσο σκληρή που όλο αυτό μπορεί στο τέλος να σιγήσει. Κάποιοι διαδηλωτές που συνελήφθησαν θα το σκεφτούν δύο και τρεις φορές να ξαναβγούν στον δρόμο. Από την άλλη, βλέπουμε κόσμο αποφασισμένο να συνεχίσει», δήλωσε μιλώντας στην «Κ». Οπως πρόσθεσε, ρόλο θα παίξει και ο τρόπος που θα κινηθεί στο εξής το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, και αν θα οργανώνει κεντρικά δράσεις διαμαρτυρίας, ενώ παρατήρησε πως μέχρι τώρα απουσιάζουν από τις κινητοποιήσεις οι Κούρδοι. «Ενα από τα συνθήματα που ακούγονται είναι “είμαστε όλοι στρατιώτες του Ατατούρκ”. Οι Κούρδοι δεν βλέπουν τον εαυτό τους σε αυτό».
Τα σενάρια
Συζητώντας τα πιθανά σενάρια για το μέλλον με την Εζγκί Μπασαράν, η πολιτική επιστήμονας διακρίνει δύο: το καλύτερο σενάριο θα ήταν να προκηρυχθούν άμεσα πρόωρες εκλογές, τις οποίες, όπως προέβλεψε, πολύ δύσκολα θα κέρδιζε ο νυν πρόεδρος, και το χειρότερο να κηρύξει ο Ταγίπ Ερντογάν τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ώστε να μην προσφύγει καθόλου στις κάλπες. «Παλαιότερα ενδιαφερόταν για την εικόνα του. Ηθελε να υπάρχει έστω και μια επίφαση δημοκρατίας. Πλέον, έχοντας συλλάβει τον βασικό του πολιτικό αντίπαλο, ο Ερντογάν έχει ξεπεράσει αυτό το όριο. Τίποτα δεν τον εμποδίζει από το να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης».
__________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Το δέρμα καίει για ώρες από τα χημικά που χρησιμοποιεί κατά των διαδηλωτών η τουρκική αστυνομία – όταν δεν βάλλει εναντίον τους με πλαστικές σφαίρες. Διαδηλωτές μίλησαν στην «Κ» για την εμπειρία τους στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ
