Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, πρότεινε την πιθανότητα αμερικανικής διαχείρισης ή ακόμα και ιδιοκτησίας του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ουκρανίας, αν και η υλοποίηση μιας τέτοιας ιδέας θα απαιτούσε χρόνια, λόγω της κατάστασης της εγκατάστασης.
Ο σταθμός της Ζαπορίζια, που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από το 2022, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, καθώς οι έξι αντιδραστήρες του παραμένουν σε κατάσταση ψυχρής διακοπής, ενώ έχει χαθεί η κύρια παροχή ψυκτικού νερού. Η τεχνική κατάσταση των συστημάτων του παραμένει άγνωστη.
Αντίδραση Ζελένσκι και εκτιμήσεις
Κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας την Τετάρτη, ο Τραμπ πρότεινε στον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι αμερικανική εμπλοκή στη διαχείριση των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας. Ο Ζελένσκι διευκρίνισε ότι «ο πρόεδρος με ρώτησε αν υπάρχει η κατανόηση ότι η Αμερική μπορεί να συμβάλει στην αποκατάστασή του, και του είπα πως ναι, αν μπορέσουμε να το εκσυγχρονίσουμε και να επενδύσουμε χρήματα».
Δύο πηγές από τον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας ανέφεραν ότι η πρόταση αυτή μπορεί να αποτελεί μέρος μιας στρατηγικής δοκιμής διαφόρων σεναρίων για μια ειρηνευτική διευθέτηση. Μια από τις πηγές τόνισε ότι η ιδέα μπορεί επίσης να λειτουργεί ως πίεση προς τη Ρωσία, προωθώντας ένα σενάριο όπου θα υποχρεωθεί να επιστρέψει τον σταθμό.
Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι η αποκατάσταση του σταθμού θα απαιτήσει τουλάχιστον δυόμισι χρόνια, καθιστώντας οποιαδήποτε άμεση εκμετάλλευσή του μη ρεαλιστική.
Σε νεότερες δηλώσεις του, ο Ουκρανός πρόεδρος αποκάλυψε ότι δεν συζήτησε άμεσα με τον Ντόναλντ Τραμπ το ενδεχόμενο αμερικανικής ιδιοκτησίας του κατεχόμενου από τη Ρωσία πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια.
Πρόσθεσε ότι «όλοι οι πυρηνικοί σταθμοί ανήκουν στον λαό της Ουκρανίας», απαντώντας σε ερώτηση για το αν υπάρχουν συνομιλίες σχετικά με πιθανή αμερικανική ιδιοκτησία του κατεχόμενου πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια.
Ωστόσο, όταν ο Τραμπ τον ρώτησε για την κατάσταση της εγκατάστασης, ο Ζελένσκι απάντησε: «Αν δεν ανήκει στην Ουκρανία, δεν θα λειτουργήσει για κανέναν».
Τεχνικές προκλήσεις και ενεργειακές επιπτώσεις
Ο πυρηνικός σταθμός παρήγαγε το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας πριν από τον πόλεμο, ενώ η χώρα είχε ξεκινήσει μεγάλες εξαγωγές ρεύματος προς την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ωστόσο, αυτές διακόπηκαν μετά τις ρωσικές επιθέσεις στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές.
Παρά τις προσπάθειες της Μόσχας, ο σταθμός δεν έχει συνδεθεί στο ρωσικό ηλεκτρικό δίκτυο και δεν παράγει ενέργεια.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η πλήρης επαναλειτουργία του σταθμού μπορεί να διαρκέσει έως τέσσερα χρόνια, λόγω της έλλειψης ψυκτικού νερού και της άγνωστης κατάστασης των αντιδραστήρων.
Το 2023, η καταστροφή του φράγματος Καχόβκα έκοψε την κύρια παροχή νερού του σταθμού, με αποτέλεσμα οι αντιδραστήρες να βασίζονται σε ένα εφεδρικό σύστημα που χάνει σταδιακά τα αποθέματά του.
Σύμφωνα με Ουκρανούς μηχανικούς, ακόμη και αν ο σταθμός επιστραφεί στο Κίεβο, μόνο δύο από τους έξι αντιδραστήρες θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν, και αυτό όχι πριν από τουλάχιστον ένα έτος.
Διοικητικά και στρατηγικά ερωτήματα
Ενας Ουκρανός πρώην ανώτερος αξιωματούχος χαρακτήρισε «ασυνήθιστη» την ιδέα της αμερικανικής διαχείρισης του σταθμού, επισημαίνοντας ότι δεν είναι σαφές σε ποια νομική βάση θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο.
«Οι Αμερικανοί θα το κατείχαν αλλά με ποιον τρόπο; Ανήκει στην Ουκρανία. Θα το αγοράσουν; Θα το πάρουν ως παραχώρηση; Υπάρχουν πολλά ερωτήματα», ανέφερε.
Αν και η Ρωσία διατηρεί τον έλεγχο του σταθμού, δεν έχει καταφέρει να τον εκμεταλλευτεί ενεργειακά, ενώ η επιστροφή του στην Ουκρανία αποτελεί βασικό αίτημα του Κιέβου στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Κάτοικοι της περιοχής βλέπουν την επιστροφή του σταθμού ως αναπόφευκτη. «Για τη Ρωσία, ο σταθμός είναι σαν μια βαλίτσα χωρίς χερούλι. Δεν μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν, απλά τον κρατούν σαν διαπραγματευτικό χαρτί», δήλωσε η συνταξιούχος Ολγα Σίσκινα από την πόλη Ζαπορίζια. «Για εμάς, είναι κρίσιμης σημασίας».
Reuters
