Τη διαμόρφωση της νέας πραγματικότητας στον πόλεμο στην Ουκρανία προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν πολιτικοί ηγέτες και διεθνείς αναλυτές μετά το μπαράζ των τηλεφωνημάτων του Ντόναλντ Τραμπ τόσο με τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέσα σε 24 ώρες.
Τρία χρόνια μετά την εισβολή πλήρους κλίμακας της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι διπλωματικές επαφές μοιάζουν να μπαίνουν σε ράγες και –μολονότι εξαιρετικά δύσκολες εκ των πραγμάτων– οι συζητήσεις συνεχίζονται.
Ο Ντόναλντ Τραμπ συνομίλησε την Τετάρτη με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία για μερική εκεχειρία διάρκειας 30 ημερών με τη Ρωσία.
Η συνομιλία αυτή πραγματοποιήθηκε μία ημέρα μετά τη δίωρη επικοινωνία του Τραμπ με τον Πούτιν, κατά την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος προσπάθησε να πείσει τον Ρώσο ηγέτη να δεχθεί πλήρη κι άμεση εκεχειρία, κάτι που ο Πούτιν απέρριψε, θέτοντας προϋποθέσεις για συνολική κατάπαυση του πυρός (οι όροι Πούτιν δεν γίνονται δεκτοί από το Κίεβο).
Ο Τραμπ, σε ανάρτησή του στο Truth Social, ανέφερε ότι μεγάλο μέρος της συζήτησής του με τον Ζελένσκι βασίστηκε στη συνομιλία που είχε την προηγούμενη ημέρα με τον Πούτιν, προκειμένου «να ευθυγραμμιστούν οι απαιτήσεις και οι ανάγκες Ρωσίας και Ουκρανίας». Και πρόσθεσε: «Είμαστε στον σωστό δρόμο».
Ο Ζελένσκι συμφώνησε στη μερική εκεχειρία που περιλαμβάνει τον τερματισμό των επιθέσεων στις ενεργειακές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας.
Οι Patriot και το σύστημα ηλεκτροδότησης
Ο Λευκός Οίκος αποκάλυψε επιπλέον στοιχεία που δεν περιλήφθηκαν στο ουκρανικό ανακοινωθέν: Ο Ζελένσκι ζήτησε πρόσθετα αντιαεροπορικά συστήματα Patriot, με τον Τραμπ να δεσμεύεται να βοηθήσει στον εντοπισμό διαθέσιμων συστημάτων στην Ευρώπη.
Επίσης, ο Τραμπ πρότεινε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στη λειτουργία του ουκρανικού δικτύου ηλεκτροδότησης και των πυρηνικών σταθμών, υποστηρίζοντας ότι «η αμερικανική ιδιοκτησία αυτών των εγκαταστάσεων θα ήταν η καλύτερη προστασία» για την υποδομή της χώρας, ανοίγοντας συζήτηση για πιθανή αμερικανική εμπλοκή στη λειτουργία της ουκρανικής ενεργειακής βιομηχανίας.
Το Κίεβο δεν έκανε καμία αναφορά σε αυτά τα σημεία, επιβεβαιώνοντας μόνο ότι ο Ζελένσκι συμφώνησε στην 30ήμερη παύση των επιθέσεων στις υποδομές.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των ΝΥΤ, η πρόταση Τραμπ για την ανάληψη του ελέγχου των ουκρανικών πυρηνικών σταθμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσε έκπληξη στο Κίεβο. Ουκρανοί ειδικοί στον τομέα της ενέργειας επισημαίνουν ότι τέτοιες εγκαταστάσεις δεν μπορούν να ιδιωτικοποιηθούν σύμφωνα με την ουκρανική νομοθεσία. Την ίδια στιγμή, αναγνωρίζουν ότι η αμερικανική εμπλοκή θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της διαχείρισής τους.
Κατά τα λοιπά, ο Λευκός Οίκος επιβεβαίωσε ότι η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας για την άμυνα της χώρας έναντι της Ρωσίας θα συνεχιστεί, ενώ η συζήτηση μεταξύ Τραμπ-Ζελένσκι «κινήθηκε πλέον πέρα από το πλαίσιο της οικονομικής συνεργασίας για στρατηγικά ορυκτά».
Ο Αμερικανός πρόεδρος έθεσε επίσης το ζήτημα των παιδιών που έχουν απαχθεί και μεταφερθεί στη Ρωσία και δεσμεύτηκε να εργαστεί στενά με όλες τις πλευρές ώστε να εξασφαλιστεί η επιστροφή τους στην Ουκρανία.
Καταγγελίες για νέες επιθέσεις
Ο Ζελένσκι ισχυρίστηκε ότι μετά την επικοινωνία Τραμπ – Πούτιν, ο ρωσικός στρατός εξαπέλυσε επιθέσεις με drones σε πολιτικές υποδομές της Ουκρανίας.
Το Κρεμλίνο αρνήθηκε τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι η ρωσική αεράμυνα κατέρριψε επτά δικά της drones που κατευθύνονταν προς ουκρανικούς στόχους.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι το βράδυ της Τρίτης και το ξημέρωμα της Τετάρτης, δύο νοσοκομεία στο Σούμι επλήγησαν από ρωσικά drones, οδηγώντας σε εκκένωση ασθενών και προσωπικού.
Επίσης, ένας 60χρονος άνδρας τραυματίστηκε σε αεροπορική επίθεση κοντά στο Κίεβο. Ρωσικά drones έπληξαν ενεργειακά συστήματα στις σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις της Ντνιπροπετρόφσκ, σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές.
Στη Ρωσία, αξιωματούχοι της περιοχής Κρασνοντάρ ανέφεραν ότι ουκρανικό drone προκάλεσε πυρκαγιά σε πετρελαϊκή εγκατάσταση κοντά στο χωριό Καβκάζσκαγια. Ο τερματικός σταθμός αποτελεί κόμβο για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου προς τον αγωγό της Κασπίας που συνδέει το Καζακστάν με τη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Λευκός Οίκος «αδειάζει» τη Μόσχα για τα ανακοινωθέντα
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου ρωτήθηκε για τις αντιφάσεις ανάμεσα στις ανακοινώσεις των ΗΠΑ και της Ρωσίας σχετικά με τη μερική εκεχειρία, καθώς η Μόσχα έκανε λόγο μόνο για «ενεργειακές υποδομές», ενώ η Ουάσιγκτον αναφέρθηκε και σε ενέργεια και υποδομές πολιτών.
«Θα παραπέμψω στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, καθώς αυτό είναι η αλήθεια», απάντησε η Λέβιτ, απορρίπτοντας τη ρωσική εκδοχή των συνομιλιών.
Επιπλέον, όταν ρωτήθηκε για τη ρωσική πρόταση μιας αγώνα χόκεϊ μεταξύ NHL και KHL, όπως αναφέρεται στο ανακοινωθέν του Κρεμλίνου, απάντησε: «Μας ενδιαφέρει περισσότερο η διασφάλιση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας παρά ο προγραμματισμός αγώνων χόκεϊ αυτή τη στιγμή».
Ο Κόστα «ενθαρρυμένος» από την επικοινωνία Ζελένσκι-Τραμπ
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, δήλωσε ότι είναι «ενθαρρυμένος» από την τηλεφωνική επικοινωνία του Ζελένσκι με τον Τραμπ. Σε ανάρτησή του στο Χ, χαρακτήρισε «θετική» τη συνομιλία, υπογραμμίζοντας ότι η παύση των επιθέσεων σε ενεργειακές και άλλες πολιτικές υποδομές θα μπορούσε να αποτελέσει «το πρώτο ουσιαστικό βήμα» προς τον τερματισμό του πολέμου.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τόνισε επίσης ότι οι συνομιλίες με τον Ζελένσκι θα συνεχιστούν την Πέμπτη στη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου αναμένεται να συζητηθoύν η ευρωπαϊκή στρατηγική έναντι της σύγκρουσης και οι επόμενες κινήσεις της Ε.Ε.
Οι όροι Πούτιν για την ειρήνη
Ο Πούτιν όχι μόνο απέρριψε την άμεση κατάπαυση του πυρός, αλλά έθεσε τους δικούς του όρους για την ειρηνευτική διαδικασία:
- Διακοπή της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
- Τερματισμός της συνεργασίας σε θέματα πληροφοριών μεταξύ των δυτικών χωρών και της Ουκρανίας.
- Διακοπή της στρατολόγησης και κινητοποίησης εντός της Ουκρανίας.
Οι απαιτήσεις αυτές ερμηνεύονται από πολλούς ως απαίτηση για παράδοση της Ουκρανίας. Το Κίεβο δεν αποδέχεται τέτοιους όρους.
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε: «Μπορώ να πω με υψηλό βαθμό βεβαιότητας ότι οι πρόεδροι Πούτιν και Τραμπ κατανοούν ο ένας τον άλλον καλά, εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον και σκοπεύουν να εργαστούν για την ομαλοποίηση των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων βήμα προς βήμα».
Τι συμφωνήθηκε και τι όχι στη συνομιλία Πούτιν-Τραμπ
Τι συμφωνήθηκε
- Παύση επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές: Η Ρωσία δήλωσε ότι αποδέχθηκε την πρόταση για 30ήμερη αναστολή των επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές και ότι η εντολή μεταβιβάστηκε αμέσως στον στρατό.
- Συνέχιση των διαπραγματεύσεων: Οι διαμεσολαβητές θα συνεχίσουν τις συνομιλίες στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας, με τις ΗΠΑ να ανακοινώνουν ότι οι διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν «άμεσα» στη Μέση Ανατολή.
- Διαπραγματεύσεις για τη Μαύρη Θάλασσα: ΗΠΑ και Ρωσία θα ξεκινήσουν συγκεκριμένες συνομιλίες για μια πιθανή κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα.
Τι δεν συμφωνήθηκε
- Ολική εκεχειρία: Η Ρωσία δεν αποδέχθηκε την πρόταση, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και την Ουκρανία, για άμεση, ανεπιφύλακτη 30ήμερη κατάπαυση του πυρός σε ξηρά, αέρα και θάλασσα.
- Οροι για ειρηνευτική συμφωνία: Ο Πούτιν δήλωσε ότι «βασική προϋπόθεση» για μια μακροπρόθεσμη επίλυση είναι η Ουκρανία να σταματήσει τον εξοπλισμό της και να πάψει να λαμβάνει στρατιωτική βοήθεια και πληροφορίες από τη Δύση. Ωστόσο, η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου δεν περιείχε αναφορά σε αυτό το ζήτημα.
Οι επόμενες κινήσεις
Τραμπ και Ζελένσκι έδωσαν εντολή στις ομάδες τους να προχωρήσουν άμεσα με τα τεχνικά ζητήματα που αφορούν τη μερική εκεχειρία και την προοπτική της συνολικής ειρηνευτικής διαδικασίας. Οι διαπραγματεύσεις στη Σαουδική Αραβία αναμένεται να καθορίσουν τις λεπτομέρειες, ενώ οι επαφές Ουάσιγκτον-Κιέβου θα συνεχιστούν σε ανώτατο επίπεδο.
Από την πλευρά του, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Μάικ Γουόλτς, δήλωσε ότι είχε επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό του μετά την κλήση του Τραμπ με τον Πούτιν, επιβεβαιώνοντας ότι οι διαπραγματεύσεις προχωρούν: «Η διπλωματία του πήγαινε-έλα είναι δύσκολη και απαιτητική, αλλά δουλεύουμε σε κάθε επίπεδο για να πιέσουμε και τις δύο πλευρές προς μια εκεχειρία και τον τερματισμό του πολέμου», ανέφερε.
Σύμφωνα με τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, εργασιακές ομάδες των ΗΠΑ και της Ρωσίας θα συναντηθούν στη Σαουδική Αραβία τη Δευτέρα και την Τρίτη, προκειμένου να συζητήσουν τις τεχνικές λεπτομέρειες της μερικής εκεχειρίας.
«Ο πρόεδρος Τραμπ στέλνει μία ιδιαίτερα έμπειρη και ικανή ομάδα του στη Σαουδική Αραβία για να προχωρήσει τις συζητήσεις προς μια συνολική ειρηνευτική λύση. Ποτέ δεν ήμασταν πιο κοντά στην ειρήνη απ’ ό,τι σήμερα», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ.
Το επόμενο διάστημα θα κρίνει αν η στρατηγική Τραμπ μπορεί να επιτύχει μια σταδιακή αποκλιμάκωση της σύγκρουσης ή αν η Ρωσία θα συνεχίσει να καθορίζει τις συνθήκες μιας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας.
Η Ουάσιγκτον φέρεται αποφασισμένη να χαράξει την ειρηνευτική διαδικασία με τους δικούς της όρους, ενώ η Μόσχα απορρίπτει τη γενική εκεχειρία.
Το αν το Κίεβο δεχθεί τις αμερικανικές προτάσεις στο σύνολό τους –και τι ρόλο θα παίξει η Ευρώπη σε αυτή τη νέα πραγματικότητα– παραμένει ανοιχτό.
Με πληροφορίες από: Reuters, BBC, New York Times, Wall Street Journal, Axios, FT, The Guardian
