ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ. Από την κατάρρευση του στεγάστρου στον σταθμό τρένου στο Νόβι Σαντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας, την 1η Νοεμβρίου 2024, η βαλκανική χώρα των επτά εκατομμυρίων κατοίκων δεν λέει να ηρεμήσει. Με σύνθημα «Η διαφθορά σκοτώνει!», φοιτητές στρέφουν την οργή τους κατά της αυταρχικής διακυβέρνησης του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, τον οποίο κατηγορούν ότι τους κλέβει το μέλλον. Εικοσάχρονοι δεν έχουν γνωρίσει τίποτα άλλο πέρα από την κλεπτοκρατία του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος, που έχει λάβει καθεστωτικό χαρακτήρα αφού έχει συνενώσει κόμμα και κράτος.
Επί τέσσερις μήνες οι φοιτητές σε όλη τη χώρα διεκδικούν μεταρρύθμιση στο κράτος δικαίου και τέλος στη διακυβέρνηση Βούτσιτς. Πραγματοποιούν καταλήψεις, προκηρύσσουν απεργίες και υποστηρίζονται από μεγάλα κομμάτια της σερβικής κοινής γνώμης. Οι κινητοποιήσεις κορυφώθηκαν στις 15 Μαρτίου με πορείες σε 200 πόλεις και χωριά, στις οποίες έλαβαν μέρος εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες. Κάποιοι εκτιμούν ότι οι συμμετέχοντες ξεπέρασαν τις διαδηλώσεις που διοργανώθηκαν την επαύριον της κατάρρευσης του καθεστώτος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.
Στο Βελιγράδι, ο χώρος μπροστά από το κοινοβούλιο όπως και όλοι οι γύρω δρόμοι ήταν ασφυκτικά γεμάτοι από κόσμο που κατέβηκε για να υποστηρίξει τον αγώνα των φοιτητών για διαφάνεια, αξιοκρατία, δημοκρατία. Η προσέλευση των πολιτών στο συλλαλητήριο του Σαββάτου ήταν τόσο μεγάλη που οι φοιτητές ζήτησαν να μετακινηθούν διαδηλωτές σε άλλη πλατεία. Αυτό έγινε και για να αποφευχθούν επεισόδια, καθώς στον ίδιο χώρο βρισκόταν κατασκήνωση αντιδιαδηλωτών που με τη βοήθεια του κρατικού μηχανισμού τις προηγούμενες ημέρες έστησαν σκηνές μπροστά από τη Βουλή. Πρόκειται για μερικές εκατοντάδες άτομα, κάποια εκ των οποίων είναι φοιτητές που εναντιώνονται στις φοιτητικές κινητοποιήσεις και υποστηρίζουν τον πρόεδρο Βούτσιτς. Αυτοαποκαλούνται «Φοιτητές 2.0» ή «φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν» κι αντιτίθενται στις κινητοποιήσεις με το επιχείρημα ότι τους αποσπούν από τις σπουδές τους. Οι ομάδες περιφρούρησης με τη βοήθεια βετεράνων των ενόπλων δυνάμεων δεν επέτρεπαν να πλησιάσουν διαδηλωτές τον χώρο όπου βρίσκονταν οι αντιδιαδηλωτές.
Κατά τη διάρκεια του συλλαλητηρίου, φοιτητές διάβασαν διακήρυξη όπου μεταξύ άλλων αναφερόταν ότι αγωνίζονται για μια κοινωνία ελεύθερη, δημοκρατική, χωρίς διακρίσεις, με αξιοκρατία και διαφάνεια. «Κανένα άτομο δεν πρέπει να είναι υπεράνω του νόμου και των θεσμών», διεμήνυσαν οι φοιτητές.
Το συλλαλητήριο ολοκληρώθηκε επεισοδιακά. Τη στιγμή που οι διαδηλωτές τηρούσαν σιγή 15 λεπτών για τα 15 θύματα της τραγωδίας στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ, από την κατασκήνωση που βρίσκονταν οι αντιδιαδηλωτές εκτοξεύτηκαν πέτρες, μπουκάλια και κροτίδες. Ακολούθησε προς στιγμήν πανικός, αλλά το επεισόδιο δεν έλαβε διαστάσεις. Οι διοργανωτές φοιτητές κήρυξαν τη λήξη του συλλαλητηρίου και απηύθυναν έκκληση στους πολίτες να διαλυθούν ειρηνικά.
Ανεξάρτητος οργανισμός καταγραφής των διαδηλωτών έκανε λόγο για 275.000 έως 325.000 ανθρώπους, ενώ δεν αποκλείεται ο αριθμός να ήταν ακόμη μεγαλύτερος. «Εξαιτίας των εξαιρετικών διαστάσεων, της κινητικότητας και της δομής της συγκέντρωσης (…) δεν είναι δυνατόν να γίνει ακριβέστερη εκτίμηση», γράφει το Arhiv javnih skupova, ανεξάρτητη ομάδα δημοσιογράφων και διανοουμένων που ειδικεύονται εδώ και χρόνια στην καταγραφή του μεγέθους των διαδηλώσεων. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν, ωστόσο, ότι από το κίνημα λείπει μια συγκεκριμένη πολιτική στρατηγική. Ο πολιτικός επιστήμονας Ντούσαν Σπασόγιεβιτς ανέφερε στην Ντόιτσε Βέλε: «Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις τι έπεται. Στο μεταξύ, κάποιοι διαδηλωτές παραμένουν στους δρόμους διεκδικώντας παραπάνω πράγματα χωρίς να ξέρουν πώς να το επιτύχουν».
