«Αν η δημοκρατία σας μπορεί να καταστραφεί με ψηφιακή διαφήμιση 100.000 δολαρίων από μια ξένη χώρα, τότε δεν ήταν εξαρχής πολύ ισχυρή. Αν στην Ευρώπη τρέχετε από φόβο για τους ψηφοφόρους σας, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να κάνει η Αμερική για εσάς», έλεγε σε διδακτικό ύφος ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς. Μιλούσε από το βήμα της Διάσκεψης του Μονάχου εξαπολύοντας βολές κατά της απόφασης των Αρχών της Ρουμανίας να ακυρώσουν το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών και να επιβάλουν επανάληψη της ψηφοφορίας, αποκλείοντας την υποψηφιότητα του Καλίν Γκεοργκέσκου, ο οποίος συγκέντρωσε το υψηλότερο ποσοστό των ψήφων.
Ο «υπαρχηγός» του Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να μην ήταν συνεπής με την αντίληψη που διέπει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα για τις εκλογικές διαδικασίες, αφότου επιχείρησε διά της βίας να ακυρώσει το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών το 2020, όμως αξιοποίησε την ευκαιρία αφενός για να προκαλέσει την Ευρώπη, αφετέρου για να ανταποδώσει τον ζήλο του Ρουμάνου ομοϊδεάτη του ως φανατικού υποστηρικτή του ρεύματος «Make America Great Again».
Ο ανατροπέας
Μέχρι πρότινος ελάχιστα γνωστός, ο Καλίν Γκεοργκέσκου είναι πλέον ένας σταρ της λαϊκιστικής Δεξιάς στη Ρουμανία. Εφερε τα πάνω κάτω στο πολιτικό σκηνικό της χώρας όταν διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις νίκησε τον νυν πρωθυπουργό Μαρσέλ Τσολιάκου, ο οποίος μετά το εκλογικό αποτέλεσμα παραιτήθηκε από την ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος – στον δεύτερο γύρο ο Γκεοργκέσκου θα αντιμετώπιζε πια τη μεταρρυθμίστρια Ελενα Λασκόνι του κόμματος Save Romania Union. Μεσολάβησε όμως η απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου της Ρουμανίας, η οποία ακύρωσε την εκλογή Γκεοργκέσκου μετά τις καταγγελίες για παραβίαση της εκλογικής διαδικασίας, και μάλιστα με ρωσική παρέμβαση.
Ηταν μια καταχρηστική αντίδραση των θεσμών ή μια αναγκαία υπεράσπιση της δημοκρατίας; Και πόσο πιθανό είναι να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσδοκώμενο; «Ηταν αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “η έσχατη λύση” σε ένα μηχανισμό συνταγματικής προστασίας, με σκοπό τη διάσωση της δημοκρατίας. Οταν τα Συνταγματικά Δικαστήρια εφευρέθησαν στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ακριβής σκοπός τους ήταν να σταματήσουν τον εκτροχιασμό του δημοκρατικού καθεστώτος σε τέτοιες ειδικές συνθήκες, όπου τίποτε άλλο δεν μπορεί να γίνει. Τώρα ήταν η περίπτωση της χειραγώγησης των εκλογών με την παρέμβαση μιας εχθρικής ξένης δύναμης και υπέρ ενός υποψηφίου που δηλώνει ρητά ότι θα αναστείλει τους δημοκρατικούς θεσμούς και επαινεί πρώην φασιστικές προσωπικότητες στη Ρουμανία», τονίζει στην «Κ» ο Κριστιάν Αντρέι, πολιτικός σύμβουλος, επικεφαλής του The Political Rating Agency, με έδρα το Βουκουρέστι. Θεωρεί, δε, ότι η απόφαση του δικαστηρίου δεν θα αυξήσει περαιτέρω την υποστήριξη στο πρόσωπο του Γκεοργκέσκου.
Δίνοντας το κλίμα από τη ρουμανική πρωτεύουσα, μεταφέρει μια ήρεμη εικόνα μετά τα «μεμονωμένα επεισόδια» που σημειώθηκαν από υποστηρικτές του αποκλεισμένου υποψηφίου στο άκουσμα της δικαστικής απόφασης, εξηγώντας ότι δεν έχει βίαια χαρακτηριστικά η πολιτική δυσαρέσκεια ενάντια στα συστημικά κόμματα, η οποία επέτρεψε την αλματώδη άνοδο του Γκεοργκέσκου – δεν υπάρχει κάποιο πολιτικό κίνημα που συσπειρώνεται με ευδιάκριτη ατζέντα γύρω από ένα πρόσωπο το οποίο στην πραγματικότητα κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει τη δυσαρέσκεια, χρησιμοποιώντας αθέμιτες πρακτικές που κρίθηκαν παράνομες.
Παράνομη χρηματοδότηση – Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι (ο Γκεοργκέσκου) χρηματοδότησε παράνομα την προεδρική εκστρατεία του, παρά το γεγονός ότι επισήμως ανέφερε μηδενικές δαπάνες. Eλαβε οικονομική υποστήριξη από διάφορες σκοτεινές προσωπικότητες, την οποία δεν αποκάλυψε, όπως ορίζει ο νόμος. Ραντού Μαγκντίν Πολιτικός αναλυτής
Αυτοσυγκράτηση
«Το μήνυμα του Γκεοργκέσκου δεν ήταν επίσης εμπρηστικό. Εμοιαζε περισσότερο με κάποιον που αποδέχτηκε την απόφαση, τουλάχιστον. Δεν κάλεσε σε διαμαρτυρίες, ούτε ενθάρρυνε οποιαδήποτε εξέγερση κατά των Αρχών. Ολοι περιμένουν πλέον να δουν ποιος θα εκπροσωπήσει το μπλοκ της ριζοσπαστικής Δεξιάς στις προεδρικές εκλογές», υπογραμμίζει στην «Κ» ο Ραντού Μαγκντίν, έτερος πολιτικός αναλυτής στη Ρουμανία, ο οποίος σημειώνει ότι η απόφαση ήταν συνεπής –και μάλλον προβλέψιμη– με προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις· τον Οκτώβριο απαγορεύθηκε στην υποψήφια της λαϊκιστικής Δεξιάς Νταϊάνα Σοσοάκα να κατέβει στις εκλογές. Η εξέλιξη τροφοδοτεί πάντως την πόλωση στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και θα έχει ασφαλώς τεράστιο αντίκτυπο στις επαναληπτικές εκλογές, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για τον Μάιο.
Στο μεταξύ εκκρεμεί η αναλυτική αιτιολόγηση της απόφασης από το δικαστήριο. Eνα από τα ερωτήματα είναι κατά πόσον υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι ο Γκεοργκέσκου χρηματοδοτείται από τη Ρωσία. «Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι χρηματοδότησε παράνομα την προεδρική εκστρατεία του, παρά το γεγονός ότι επισήμως ανέφερε μηδενικές δαπάνες. Eλαβε οικονομική υποστήριξη από διάφορες σκοτεινές προσωπικότητες, την οποία δεν αποκάλυψε, όπως ορίζει ο νόμος. Είναι επίσης προφανές ότι ορισμένοι από τους στενούς υποστηρικτές και χρηματοδότες του έχουν δεσμούς με τη Ρωσία και τα ρωσικά συμφέροντα. Αν και δεν θα έφθανα στο σημείο να τον αποκαλέσω Ρώσο υποψήφιο, είναι πολύ ασυνήθιστο ένας υποψήφιος για την προεδρία της Ρουμανίας να λαμβάνει υποστήριξη από την εξωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας (SVR), τον Ντμίτρι Πεσκόφ και άλλους Ρώσους με επιρροή. Είναι φανερό ότι η Ρωσία αξιοποίησε την κοινωνική πόλωση στη Ρουμανία για να διαμορφώσει τις εκλογές ως επιλογή μεταξύ Ανατολής και Δύσης», είπε στην «Κ» ο Ραντού Μαγκντίν.
Απευθύναμε την ίδια ερώτηση και στον Κριστιάν Αντρέι: «Διάφορες έρευνες τόσο από τις υπηρεσίες πληροφοριών όσο και από τα μέσα ενημέρωσης, από τη Ρουμανία και την Ευρώπη, έχουν δείξει διασυνδέσεις που στρέφονται προς τη Ρωσία, σχετικά με πηγές χρημάτων για τις εκστρατείες του στο TikTok και με ορισμένους από τους στενούς συνεργάτες του. Αλλά τέτοιες πράξεις είναι πολύπλοκο να αποδειχθούν μέχρι την πηγή προέλευσης των χρημάτων. Ωστόσο, ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ότι τα βασικά σημεία και οι αφηγήσεις της ομιλίας του ευθυγραμμίζονται 100% με τη ρωσική προπαγάνδα – βλ. “η Ρουμανία είναι αποικία της Δύσης”».
Τα μέσα επιρροής
Το TikTok βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο επίκεντρο του σκανδάλου. Ο λογαριασμός του Γκεοργκέσκου στην πλατφόρμα έχει περισσότερα από 4 εκατ. likes και σχεδόν 700.000 ακολούθους. Αναφορές θέλουν τον λογαριασμό του συγκεκριμένου υποψηφίου, ο οποίος κέρδισε τεράστια έλξη και δημοτικότητα τις εβδομάδες πριν από τον πρώτο εκλογικό γύρο, να έχει εμφανίσει μια ξαφνική άνοδο που δημιουργεί υπόνοιες τεχνητής προώθησης. Οι προβολές του αυξήθηκαν κατά 52 εκατομμύρια λίγες ημέρες πριν από την ψηφοφορία. Μετά την εκλογική νίκη του, ένας άλλος λογαριασμός στο TikTok –με σχεδόν 2 εκατ. likes– είχε διαγραφεί. Οι αναρτήσεις στον συγκεκριμένο λογαριασμό αφορούσαν αποκλειστικά στιγμές από τη δραστηριότητα του Γκεοργκέσκου – να επισκέπτεται την εκκλησία, να κάνει τζούντο, να μιλάει σε podcast και ούτως καθεξής. «Εντοπίσαμε προληπτικά και διακόψαμε αρκετά δίκτυα κρυφής επιρροής, αποτρέψαμε και αφαιρέσαμε δεκάδες χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς και αλληλεπιδράσεις, και απαγορεύσαμε εκατοντάδες λογαριασμούς που υποδύονταν υποψηφίους προέδρους – αφαιρέσαμε περισσότερους από 115.000 ψεύτικους λογαριασμούς, αποκλείσαμε 400.000 λογαριασμούς spam και αποτρέψαμε εκατομμύρια ψεύτικα likes και followers. Αντιμετωπίζοντας μυστικές επιχειρήσεις επιρροής, μεταξύ άλλων, εντοπίσαμε δίκτυο 22 λογαριασμών που λειτουργούσαν από τη Ρουμανία και προσπάθησαν να στοχεύσουν το ρουμανικό κοινό προκειμένου να διαδώσουν παραπληροφόρηση και να προωθήσουν αφηγήματα τα οποία επικρίνουν τη ρουμανική κυβέρνηση – το αναφέραμε με διαφάνεια τον Σεπτέμβριο. Επίσης, στο τέλος Νοεμβρίου, διακόψαμε δίκτυο 78 λογαριασμών που λειτουργούσαν από τη Ρουμανία με 1.781 ακολούθους και προσπάθησαν να προωθήσουν τον υποψήφιο Καλίν Γκεοργκέσκου. Στο μεταξύ, τον Σεπτέμβριο αναλάβαμε παγκόσμια δράση εναντίον μυστικού δικτύου που συνδέεται με το Sputnik Media και τον Νοέμβριο αφαιρέσαμε 11 λογαριασμούς που στόχευαν σε ρουμανικό και μολδαβικό κοινό», τονίζει στην «Κ» ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων του TikTok για τη Νότια Ευρώπη, Ενρίκο Μπελίνι.
Κρίση εκπροσώπησης – Υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια με την πολιτική γενικά, η οποία δημιουργεί κρίση εκπροσώπησης. Το πολιτικό σύστημα δεν “συνομιλεί” πια με πολλούς Ρουμάνους. Ενα μεγάλο “πολιτικό κέντρο” –μια μεσαία τάξη– κινδυνεύει να ριζοσπαστικοποιηθεί από αντίστοιχους ψευδοπροφήτες.
Κριστιάν Αντρέι Πολιτικός σύμβουλος
Το κενό
Ποιοι ήταν όμως οι βαθύτεροι λόγοι που οδήγησαν στη δημοφιλία του Γκεοργκέσκου; Ποια είναι τα πολιτικά κενά που ήρθε να καλύψει σε σχέση με τις πραγματικές απαιτήσεις της κοινής γνώμης στη Ρουμανία; «Υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια με την πολιτική γενικά, η οποία δημιουργεί κρίση εκπροσώπησης από τα παλαιότερα πολιτικά κόμματα. Το πολιτικό σύστημα δεν “συνομιλεί” πια με πολλούς Ρουμάνους. Υπάρχει ένα μεγάλο “πολιτικό κέντρο” –μια μεσαία τάξη, αν θέλετε– που δεν έχει εκπροσώπηση και κινδυνεύει να ριζοσπαστικοποιηθεί από αντίστοιχους ψευδοπροφήτες. Και αυτό έρχεται να προστεθεί επίσης σε άλλα μεγάλα μέρη της κοινωνίας που είναι ήδη περιθωριοποιημένα και έχουν την τάση να ψηφίζουν λαϊκιστές και εξτρεμιστές», μας είπε ο Κριστιάν Αντρέι. Από την πλευρά του ο Ραντού Μαγκντίν επισημαίνει και την «ιστορική κληρονομιά της Ρουμανίας σε ακροδεξιά κινήματα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, που παρείχε γόνιμο έδαφος για να αποκτήσει έλξη η ρητορική του Γκεοργκέσκου».
Αναμένεται πλέον η τελική λίστα των υποψηφίων που θα κατέβουν στις επαναληπτικές εκλογές τον Μάιο για να διαπιστωθεί ποιος θα είναι ο αντικαταστάτης του Γκεοργκέσκου στο μπλοκ της ριζοσπαστικής λαϊκιστικής Δεξιάς. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιον υποψήφιο θα υποστηρίξει ο ίδιος και τι ρόλο ενδεχομένως θα διαδραματίσει στην προεκλογική εκστρατεία. Το βέβαιο είναι ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν υπάρχει κάποια συντριπτικά ισχυρή υποψηφιότητα, γεγονός που συντελεί σε ένα κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό – εξ ου και είναι δύσκολα τα προγνωστικά για τους διεκδικητές της προεδρίας στον δεύτερο γύρο. Ο αντικαταστάτης του Γκεοργκέσκου εκτιμάται ότι συγκεντρώνει υψηλές πιθανότητες να κερδίσει τον επαναληπτικό πρώτο γύρο ως συνεχιστής του μηνύματος, και στον δεύτερο γύρο θα αντιμετωπίσει έναν από τους υποψηφίους του δημοκρατικού μπλοκ, ανάμεσα στον υποψήφιο του κυβερνητικού συνασπισμού Κριν Αντονέσκου, στον ανεξάρτητο δήμαρχο του Βουκουρεστίου Νικουσόρ Νταν, στην επικεφαλής του USR Ελενα Λασκόνι και στον πρώην σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Βίκτορ Πόντα.
«Ανατομία» της Ρουμανίας
Πληθυσμός: 19 εκατ.
AEΠ: 360 δισ. δολάρια
Ανάπτυξη: 0,9%
Πληθωρισμός: 5%
Ανεργία: 5,3%
Χρέος: 53% του ΑΕΠ
Μέσος μεικτός μισθός: 1.800 δολάρια
_____________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Υποστηρίκτρια του Καλίν Γκεοργκέσκου εμφανώς απογοητευμένη, μετά την οριστική απόρριψη της υποψηφιότητάς του από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας την Τρίτη. Ο ίδιος δεν κάλεσε σε διαμαρτυρίες, ούτε ενθάρρυνε οποιαδήποτε εξέγερση κατά των Αρχών. Πλέον μένει να φανεί ποιος θα εκπροσωπήσει το μπλοκ της ριζοσπαστικής Δεξιάς στις επαναληπτικές προεδρικές εκλογές του Μαΐου. [REUTERS / Andreea Campeanu]
