Ο Φρίντριχ Μερτς, ηγέτης της συντηρητικής παράταξης στη Γερμανία και πιθανός επόμενος καγκελάριος της χώρας, έχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Στην προσπάθειά του να οδηγήσει την οικονομία της χώρας σε επανεκκίνηση, προανήγγειλε χαλάρωση του φρένου χρέους –που θεσπίστηκε το 2009 και προβλέπει κρατικό δανεισμό 0,35% του ΑΕΠ– και δημιουργία ενός ταμείου 500 δισ. ευρώ για αύξηση των αμυντικών δαπανών και ενίσχυση των υποδομών.
Το επονομαζόμενο δημοσιονομικό «μπαζούκα» προϋποθέτει όμως συνταγματική αναθεώρηση και αυτή με τη σειρά της χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων. Στην απερχόμενη βουλή ο Μερτς έχει αυτήν την πλειοψηφία, στη νέα που θα σχηματιστεί μετά την αναμέτρηση του περασμένου μηνός είναι αμφίβολο.
Ετσι, σε μια δημοκρατικά αμφισβητούμενη κίνηση επιχείρησε να φέρει προς ψήφιση την πρόταση ενώπιον της παλιάς σύνθεσης του σώματος, προκαλώντας προσφυγές στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας. Την ίδια στιγμή, σε μια απόπειρα να κάμψει τις αντιρρήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης, θέλησε να διαπραγματευθεί με τους Πράσινους για να εντάξει κάποια από τα αιτήματά τους στο πακέτο με αντάλλαγμα τη συναίνεσή τους.
Tο Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε προχθές ότι το πακέτο μπορεί να αποφασιστεί από τη σημερινή Μπούντεσταγκ, εξέλιξη που αφαιρεί τον ρόλο ρυθμιστή από το αριστερό κόμμα Die Linke. Ετσι, του στερεί η δυνατότητα να μπλοκάρει τα σχέδια του Μερτς, παρόλο που μαζί με την ακροδεξιά AfD διαθέτουν το ένα τρίτο των εδρών στη νέα βουλή.
Η εκλογική επιτυχία
Η Ινες Σβέρντνερ είναι 35 χρόνων και συμπρόεδρος του Die Linke, της μεγάλης εκλογικής έκπληξης των τελευταίων εκλογών. Λίγους μήνες πριν από την αναμέτρηση, οι δημοσκοπήσεις έδιναν στο αριστερό κόμμα γύρω στο 3% και τελικά κατάφερε να αποσπάσει το 8,8%, παρά την πρόσφατη διάσπασή του μετά την αποχώρηση της δημοφιλούς Σάρα Βάγκενκνεχτ, που δημιούργησε τον δικό της προσωπαγή σχηματισμό, το BSW (έμεινε εκτός βουλής με 4,97%). Πρώην διευθύντρια του γερμανικού αριστερού περιοδικού Jacobin, η Σβέρντνερ κατάφερε να εκθρονίσει στη γειτονιά Λίχτενμπεργκ του Βερολίνου την υποψήφια της ακροδεξιάς AfD Μπέατριξ φον Στορχ, της οποίας ο παππούς ήταν υπουργός του Χίτλερ. Εξελέγη με 34% έναντι 21,9% της Φον Στορχ.
– Πώς έγινε και κατάφερε το κόμμα σας να εξασφαλίσει ένα τόσο μεγάλο ποσοστό μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, μόλις λίγους μήνες, για να μην πω εβδομάδες; Ηταν η κατάρριψη του ταμπού της συνεργασίας του Φρίντριχ Μερτς με την ακροδεξιά AfD για το μεταναστευτικό, η συνολικότερη μετατόπιση των κομμάτων, ακόμη και των Πρασίνων προς τα δεξιά ή η απογοήτευση από την τρικομματική κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς;
– Ολα αυτά μαζί. Επίσης αλλάξαμε τη στρατηγική μας, κάτι που βοήθησε στην εκλογική επιτυχία. Μετά το συνέδριό μας στην πόλη Χάλε τον Οκτώβριο, υπήρχε μια καλή ατμόσφαιρα στο κόμμα και σκεφτήκαμε πώς θα μεταδώσουμε αυτό το κλίμα στην κοινωνία. Ολοι ήταν έτοιμοι για την προεκλογική εκστρατεία. Οταν προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές, δώσαμε αμέσως έμφαση σε λίγα θέματα, τα οποία προέκυψαν έπειτα από συζητήσεις με τους πολίτες. Χτυπήσαμε 600.000 πόρτες και ρωτήσαμε: «Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά σας;». Τα υψηλά ενοίκια και η ακρίβεια μπήκαν έτσι στο επίκεντρο της καμπάνιας μας. Παράλληλα είχαμε μια εξαιρετική ηγετική ομάδα, με επικεφαλής τη Χάιντι Ράιχινεκ και τον Γιαν βαν Ακεν. Οταν λοιπόν προεκλογικά συνέπραξε ο Μερτς με την AfD στη βουλή για σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής, εμείς βρισκόμασταν ήδη σε άνοδο. Και εμφανιστήκαμε ως η μοναδική αξιόπιστη δύναμη, γιατί ήταν γνωστό ότι οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι θα συνεργάζονταν μετεκλογικά με τον Μερτς. Ημασταν επίσης στο πλευρό των μεταναστών τη στιγμή που υιοθετήθηκε μια πολύ σκληρή στάση απέναντί τους. Φυσικά συνέβαλε και η παρουσία μας στα σόσιαλ μίντια και πολλοί νέοι δήλωσαν ότι σκοπεύουν να μας ψηφίσουν.
– Αρα η στρατηγική ήταν ένας συνδυασμός ψηφιακής καμπάνιας και εκστρατείας πόρτα πόρτα…
– Ακριβώς, online και offline.
– Και εκτός από τα υψηλά ενοίκια, ποια άλλα θέματα μπήκαν στην ατζέντα σας;
– Οι θέσεις στους παιδικούς σταθμούς, η κατάργηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και η αύξηση του φόρου ακίνητης περιουσίας. Παράλληλα αποφασίσαμε να βάλουμε ένα πλαφόν στον μισθό μας, διατηρώντας τον στα επίπεδα του μέσου μισθού, επειδή ο κόσμος είναι οργισμένος με το πολιτικό σύστημα, τις ελίτ και τους πολιτικούς, θεωρεί ότι είναι πολύ πλούσιοι. Αυτό βοήθησε να βρεθούμε πολύ κοντά στους ανθρώπους, στις συνθήκες διαβίωσής τους και στα ενδιαφέροντά τους.
Δεν πρόκειται να δώσουμε λευκή επιταγή σε ένα εξοπλιστικό πακέτο. Στην επόμενη βουλή μπορούμε να συζητήσουμε για μια αληθινή μεταρρύθμιση του φρένου χρέους.
– Ακούμε συχνά ότι οι νέοι άνθρωποι αδιαφορούν για την πολιτική, δεν πάνε καν να ψηφίσουν. Βρέθηκα σε μια προεκλογική εκδήλωση του κόμματός σας στο Βερολίνο και έμοιαζε με πάρτι. Νέοι άνθρωποι, δυνατή μουσική, ενθουσιασμός και μαχητικότητα. Πώς τα καταφέρατε;
– Το τελευταίο χρονικό διάστημα βλέπουμε πολλούς νέους να πολιτικοποιούνται. Ηδη από τις ευρωεκλογές παρατηρούσαμε ότι η νεολαία γέρνει προς τα δεξιά, ότι πολλοί νέοι ψήφισαν την AfD μεταξύ άλλων και λόγω της παρουσίασής της στα σόσιαλ μίντια. Πετύχαμε να αναχαιτίσουμε αυτό το μπλε κύμα. Αποδείξαμε ότι υπάρχει μια προοδευτική εναλλακτική λύση. Συνειδητοποιήσαμε ότι έχουν μεγάλο φόβο για το μέλλον εξαιτίας του κλίματος, της αδυναμίας τους να βρουν σπίτι, ανησυχούν για τον πόλεμο. Για πολλούς νέους δεν υπάρχει μια αισιόδοξη προοπτική. Εμείς λοιπόν θέλουμε να τους δείξουμε ότι είναι εφικτή μία κοινωνία αλληλεγγύης. Τα μέλη μας διπλασιάστηκαν, ανάμεσά τους πολλές νέες γυναίκες, οι οποίες θέλουν να αλλάξουν, να βελτιώσουν τις ζωές τους. Είναι σαφές ότι έχουν ανάγκη από προσωπικότητες με τις οποίες μπορούν να ταυτιστούν. Η Χάιντι Ράιχινεκ, μια νέα γυναίκα στην πολιτική, τους είπε: «Αγωνίζομαι για εσάς, για τα συμφέροντά σας».
– Είστε ένα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Εχετε υποχρεώσεις και ευθύνες. Π.χ., στο ερώτημα της χαλάρωσης του φρένου χρέους τι θα κάνετε; Ξέρω ότι θεωρητικά είστε υπέρ, αλλά αντιτίθεστε στην ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Πώς θα χειριστείτε αυτήν την αντίφαση;
– Είναι μια σύνθετη κατάσταση γιατί η νέα κυβέρνηση σχεδιάζει αυτό το δυσθεώρητο πακέτο, το οποίο όμως θα προορίζεται μόνο για τις ένοπλες δυνάμεις. Το φρένο χρέους θα μεταρρυθμιστεί αποκλειστικά γι’ αυτό και για το ειδικό ταμείο που προορίζεται για τις υποδομές. Εμείς δεν μπορούμε να συναινέσουμε, αφενός γιατί τα δύο μεγάλα κόμματα θέλουν να αποφασιστεί αυτό από την προηγούμενη σύνθεση της βουλής, το οποίο είναι δημοκρατικά αμφισβητήσιμο. Γι’ αυτό προσφύγαμε στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Εμείς δεν πρόκειται να δώσουμε λευκή επιταγή σε ένα εξοπλιστικό πακέτο. Στην επόμενη βουλή μπορούμε να συζητήσουμε για μια αληθινή μεταρρύθμιση του φρένου χρέους, που θα βοηθήσει τις υποδομές, τη χρηματοδότηση στα κρατίδια και στις κοινότητες. Εμείς εξαρχής ήμασταν κατά του φρένου χρέους, που θεσπίστηκε μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Εδώ και 16 χρόνια είμαστε όμηροί του. Αυτό που προτείνεται όμως είναι ένα ημίμετρο με στόχο τις αμυντικές δαπάνες.
– Εχετε όμως κι ένα άλλο πρόβλημα σε αυτό το σημείο. Είστε υποχρεωμένοι να προσέχετε να μην εναρμονίζεστε με την AfD. Στο θέμα του φρένου χρέους, για παράδειγμα, συμπίπτετε…
– Είναι όμως λογικό η αντιπολίτευση –δηλαδή η AfD, οι Πράσινοι και εμείς– να αμφισβητεί την κυβερνητική πολιτική. Δεν πρόκειται να συνεργαστούμε με την Ακροδεξιά σε κανένα θέμα. Δεν τέμνονται πουθενά οι θέσεις μας. Αλλά μπορεί να τύχει να ψηφίσουμε και οι δύο κατά της κυβέρνησης. Αυτό έχει συμβεί και στο παρελθόν. Δεν μπορούμε να εξαρτώμαστε διαρκώς από αυτό που κάνει η AfD. Γιατί αυτό δεν αποδυναμώνει την AfD, το αντίστροφο, δεν μπορούμε να φοβόμαστε διαρκώς τι κάνει η Ακροδεξιά.
– Στο Ουκρανικό, πού διαφέρει το κόμμα σας από εκείνο της Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), που έφυγε από το Die Linke;
– Με δεδομένο ότι το BSW δεν εκπροσωπείται στη βουλή, είμαστε το μόνο κόμμα που είναι υπέρ της διπλωματίας και του αφοπλισμού. Το κόμμα της Βάγκενκνεχτ έλεγε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι είναι το κόμμα της ειρήνης, αλλά ήταν πολύ μονομερές, καλώντας την Ουκρανία να προβεί σε ταχείες διαπραγματεύσεις χωρίς να έχει ένα κανονικό σχέδιο ειρήνης. Εμείς πάλι, με επικεφαλής τον Βαν Ακεν που εργάστηκε στον ΟΗΕ, θέλουμε να συμπεριληφθούν στον διάλογο και χώρες των BRICS (Κίνα, Βραζιλία, Ινδία), θέλουμε μια διευθέτηση σε διεθνές επίπεδο, έχουμε ένα όραμα, ένα σχέδιο από κοινού με την Ουκρανία. Αντίθετα, το BSW δεν είχε μια σοβαρή, διεθνιστική προσέγγιση. Υποσχόταν π.χ. ότι αν ανοίξει ξανά ο αγωγός NordStream 2, θα λυθεί η ενεργειακή κρίση. Το οποίο είναι παραμύθι και υποτιμά και τον Πούτιν ως ιμπεριαλιστή ηγέτη.
– Θα λέγατε ότι η Βάγκενκνεχτ είναι υπέρ του κατευνασμού του Ρώσου προέδρου, ότι «κατανοεί τον Πούτιν» (Putinversteherin);
– Αποφεύγω να χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη. Θα έλεγα ότι η προσέγγισή της είναι κοντόφθαλμη και αφελής όσον αφορά στα ρωσικά συμφέροντα και γι’ αυτό δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τα δεινά του ουκρανικού λαού.
– Ποια είναι η σχέση σας με τον ΣΥΡΙΖΑ; Πώς βλέπετε το αδελφό κόμμα; Υποθέτω το 2015 ζηλεύατε που ήταν εκείνο στην εξουσία, τώρα σας ζηλεύει ο ΣΥΡΙΖΑ που είχατε τόσο μεγάλη εκλογική επιτυχία…
– Παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα. Κι εμείς ήμασταν κατά της απόσχισης του BSW, αφού οι διασπάσεις αποδυναμώνουν την Αριστερά. Τώρα που έρχεται το ζήτημα των εξοπλισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για 800 δισ. ευρώ, ερήμην της Ευρωβουλής, χρειαζόμαστε μια κοινή αριστερή προοπτική πέρα από επιμέρους διαφορές των αριστερών κομμάτων.
Γιατί οι νέοι άνδρες ψηφίζουν Ακροδεξιά
– Γιατί υπάρχει διαφορά στην ψήφο των δύο φύλων; Γιατί ψηφίζουν τόσοι νέοι άνδρες Ακροδεξιά;
– Η έλλειψη προοπτικής είναι πιο έντονη στους νέους άνδρες, ειδικά στην πρώην ανατολική Γερμανία και στις αγροτικές περιοχές. Πολλές νέες γυναίκες μετακομίζουν στις πόλεις, άρα οι νέοι άνδρες μένουν πίσω, μόνοι. Είναι οι χαμένοι αυτού του ανταγωνισμού. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να κάνουμε μεγαλύτερη προσπάθεια να απευθυνθούμε στους νέους άνδρες. Γιατί, δυστυχώς, αυτό το κάνει η AfD. Μέσα από την αρρενωπότητα, τη δύναμη, τη βία και το παραδοσιακό μοντέλο οικογένειας προσεγγίζει τους νέους αυτούς, τους υπόσχεται ασφάλεια.
– Ενα άλλο φαινόμενο είναι η δεξιά ψήφος της εργατικής τάξης, κάτι που συναντάται παντού στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Πού το αποδίδετε;
– Οι λόγοι είναι πολλοί και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη Γερμανία. Τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχασαν την εργατική τάξη τις τελευταίες δεκαετίες, εν μέρει επειδή υποχρεώθηκαν σε κυβερνητικούς συμβιβασμούς και δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις αγωνίες των εργαζόμενων ανθρώπων, ειδικά σε όσους ζουν σε επισφαλείς συνθήκες. Αυτός είναι και ο στόχος μας: να αλλάξουμε πορεία. Να τους διαβεβαιώσουμε ότι θα βρεθούμε στο πλευρό τους χωρίς προϋποθέσεις και δεν θα επιδοθούμε σε βιαστικές υποχωρήσεις, τις οποίες στη συνέχεια εκείνοι θα θεωρήσουν προδοσία. Δώσαμε περισσότερη έμφαση στους αριστερούς ακαδημαϊκούς χώρους. Ξεχάσαμε ποια είναι η κοινωνική μας βάση: οι άνθρωποι που δουλεύουν στις υπηρεσίες, στην περίθαλψη, στην εκπαίδευση, ακόμη και στη βιομηχανία. Δεν έχουμε πλέον καμία σχέση μαζί τους. Κι αυτήν την εμπιστοσύνη πρέπει να την οικοδομήσουμε εκ νέου.
_________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Η Ινες Σβέρντνερ πανηγυρίζει με την κεντρική υποψήφια του Die Linke Χάιντι Ράιχινεκ (αριστερά) το βράδυ των εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου. Σε ό,τι αφορά την τακτική του κόμματος, η ίδια εξηγεί στην «Κ» ότι «δεν πρόκειται να συνεργαστούμε με την Ακροδεξιά σε κανένα θέμα. Αλλά μπορεί να τύχει να ψηφίσουμε και οι δύο κατά της κυβέρνησης». [REUTERS / Christian Mang]
