Εντυπη έκδοση. ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Στις ΗΠΑ κατασκευάσθηκαν τα δύο τρίτα των όπλων που εισήγαγαν τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ τα τελευταία πέντε χρόνια, όπως δείχνει νέα μελέτη που υπογραμμίζει την εξάρτηση της ευρωπαϊκής άμυνας από την Ουάσιγκτον. Την ίδια ώρα, ανησυχίες εκφράζονται για την ύπαρξη τηλεχειριζόμενων «διακοπτών ασφαλείας» σε αμερικανικά οπλικά συστήματα, οι οποίοι θα επιτρέπουν τη διακοπή λειτουργίας τους εάν το αποφασίσει η Ουάσιγκτον.
Οι εισαγωγές όπλων στην Ευρώπη διπλασιάσθηκαν μεταξύ 2020 και 2024, σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, σύμφωνα με στοιχεία του ινστιτούτου Sipri. Οι ΗΠΑ προμήθευσαν 64% των όπλων αυτών, από 52% την περίοδο 2015-19.
Παρότι οι Ευρωπαίοι εταίροι του ΝΑΤΟ αναζητούσαν ήδη τρόπους να ενισχύσουν τις εθνικές αμυντικές ικανότητες, η επάνοδος του Τραμπ στον Λευκό Οίκο επιτάχυνε την προσπάθεια. Την περασμένη εβδομάδα, οι ηγέτες της Ε.Ε. ενέκριναν τις νέες αμυντικές χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες των Βρυξελλών. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Κυριακή ότι σχεδιάζει να αξιοποιήσει τα συμφωνηθέντα ευρωπαϊκά κεφάλαια του ειδικού ταμείου 150 δισ. ευρώ για να περιορίσει την εξάρτηση της Ενωσης από τα ξένα οπλικά συστήματα. «Είναι πολύ σημαντικό τα κεφάλαια αυτά να αξιοποιηθούν για την έρευνα, την ανάπτυξη και για θέσεις εργασίας εδώ στην Ευρώπη», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Εξάρτηση
Η ευρωπαϊκή εξάρτηση από αμερικανικά οπλικά συστήματα απειλεί πλέον ευθέως την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η δηλωμένη πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ για αγορά ή προσάρτηση της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ οδήγησε Δανούς υπουργούς να ανακοινώσουν την ενίσχυση της άμυνας της αχανούς υπερπόντιας κτήσης. Μεταξύ των έργων θα είναι και η διεύρυνση του υπάρχοντος διαδρόμου στο αεροδρόμιο, προκειμένου να μπορούν να προσγειωθούν αμερικανικής κατασκευής μαχητικά F-35. Για την αποστολή αυτή, όμως, τα υπερσύγχρονα τζετ ενδέχεται να είναι ακατάλληλα. «Ποιο το νόημα να στείλει η Δανία τέτοια αεροσκάφη για να προστατεύσουν τη Γροιλανδία, όταν δεν είναι σίγουρη αν θα είναι ικανά να πετάξουν;», λέει ο αναλυτής Σας Τούσα. Τα αεροσκάφη αυτά απαιτούν συνεχείς ανανεώσεις λογισμικού και συντήρηση των ηλεκτρονικών τους συστημάτων, μέσω της αμερικανικής εφαρμογής ODIN (Operational Data Integrated Network). Το σύστημα αυτό ρυθμίζει τα πάντα, από τον σχεδιασμό της αποστολής μέχρι τις βάσεις δεδομένων απειλών και τη διάγνωση βλαβών.
Ανησυχίες για την ύπαρξη τηλεχειριζόμενων «διακοπτών ασφαλείας», οι οποίοι θα επιτρέπουν τη διακοπή λειτουργίας εάν το αποφασίσει η Ουάσιγκτον.
«Το πρόβλημα με τόσο προηγμένα συστήματα είναι ότι απαιτούν συνεχή υποστήριξη από τον κατασκευαστή και αν ο κατασκευαστής αποφασίσει να διακόψει την υποστήριξη, το υλικό παύει να λειτουργεί, αν όχι αμέσως, τότε σε μικρό χρονικό διάστημα. Το ερώτημα είναι πώς δημιουργείς συστήματα ασφαλείας στον εξοπλισμό σου για να προλάβει κάτι τέτοιο; Περισσότερα από τα μισά προηγμένης τεχνολογίας αεροσκάφη ευρωπαϊκών κρατών είναι κατασκευασμένα στις ΗΠΑ», λέει ο Τούσα.
Στα πρώτα στάδια της κατασκευής του F-15, πριν από την προεδρία Τραμπ, η Βρετανία –κατασκευαστής μέρους του αεροσκάφους και αγοραστής του– ζήτησε εγγυήσεις «επιχειρησιακής κυριαρχίας». Παρότι η Ουάσιγκτον προσέφερε ορισμένες τέτοιες εγγυήσεις, ο κρίσιμος κώδικας λειτουργίας του λογισμικού του αεροσκάφους παρέμεινε μυστικός.
Δεν υπάρχει αυτονομία
Το ελβετικό υπουργείο Αμυνας υπογράμμισε πρόσφατα ότι τα F-35 της χώρας μπορούν να επιχειρούν «αυτόνομα», απαντώντας σε ερωτήσεις για την αμερικανική επιρροή πάνω στη λειτουργία τους. Το υπουργείο προσέθεσε, όμως, ότι κανένα προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος, ακόμη και εάν έχει κατασκευασθεί στην Ευρώπη, δεν είναι πλήρως αυτόνομο από το αμερικανικό σύστημα δορυφορικής πλοήγησης GPS και από τα αμερικανικά συστήματα μετάδοσης δεδομένων.
Οι δυνάμεις πυρηνικής αποτροπής της Βρετανίας, για παράδειγμα, βασίζονται σε αμερικανικής κατασκευής βαλλιστικούς πυραύλους Trident. Οι πύραυλοι αυτοί ενοικιάσθηκαν από τις ΗΠΑ και επιστρέφουν τακτικά στον ναύσταθμο του Κινγκς Μπέι για συντήρηση. Οι πυραυλικές δοκιμές πραγματοποιούνται κάτω από αμερικανική επιτήρηση στο ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα. Με τον ίδιο τρόπο, το μεγαλύτερο μέρος των εναέριων κατασκοπευτικών ικανοτήτων της Ευρώπης εξαρτάται από τις ΗΠΑ, με αμερικανικής κατασκευής αεροσκάφη να διασφαλίζουν τον εναέριο της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.
