Η συνάντηση της Τρίτης ανάμεσα στις αποστολές των ΗΠΑ και της Ουκρανίας στη Σαουδική Αραβία εκτιμάται από σειρά διεθνών ΜΜΕ ως μία από τις πιο κρίσιμες διπλωματικές αναμετρήσεις από την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022.
Η Ουάσιγκτον διακηρύσσει ότι ο στόχος είναι η δημιουργία ενός «πλαισίου ειρηνευτικής συμφωνίας και μιας αρχικής εκεχειρίας», ωστόσο το Κίεβο εμφανίζεται ιδιαίτερα επιφυλακτικό, θεωρώντας ότι η συνάντηση μπορεί να αποτελέσει είτε ελιγμό καθυστέρησης, είτε μια προσπάθεια της διοίκησης Τραμπ να επιβάλει παραχωρήσεις υπέρ της Ρωσίας.
Η Ουκρανία βρίσκεται σε δεινή θέση, καθώς η Ρωσία εντείνει τις επιθέσεις της με σφυροκόπημα πυραυλικών επιθέσεων και drones στο Κίεβο και άλλες μεγάλες πόλεις.
Ταυτόχρονα, Ρώσοι και Βορειοκορεάτες στρατιώτες επιχειρούν μια νέα προέλαση για να εκδιώξουν τον ουκρανικό στρατό από το Κουρσκ, την περιοχή εντός ρωσικού εδάφους που η Ουκρανία κατέλαβε πέρσι.
Οι διαπραγματευτικές ομάδες
Η αμερικανική αντιπροσωπεία απαρτίζεται από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Μάικ Γουόλτς, αλλά η πραγματική διαπραγμάτευση φαίνεται πως θα διεξαχθεί από τον Στιβ Γουίτκοφ, προσωπικό φίλο του Τραμπ και ειδικό απεσταλμένο του για τη Μέση Ανατολή.
Ο Γουίτκοφ είχε πρόσφατα συναντήσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες στο Κίεβο.
Από την πλευρά της Ουκρανίας, επικεφαλής θα είναι ο Αντρίι Γέρμακ, προσωπάρχης του Ζελένσκι και ένας από τους πιο ισχυρούς άνδρες του προεδρικού επιτελείου. Μαζί του θα είναι ο υπουργός Εξωτερικών Αντρίι Σίμπιχα, ο υπουργός Αμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ και ο στρατιωτικός σύμβουλος Πάβλο Παλίσα.
Ολοι θεωρούνται στενοί συνεργάτες του Γέρμακ, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες, καθώς ο τελευταίος δεν είναι δημοφιλής στην ομάδα Τραμπ.
Τι θέλει η Ουκρανία – Τι θέλουν οι ΗΠΑ
Η Ουκρανία προσέρχεται στη συνάντηση με πολλαπλούς στόχους. Σε ελάχιστο επίπεδο, επιδιώκει να κλείσει μια συμφωνία για την από κοινού αξιοποίηση κρίσιμων μεταλλευμάτων με τις ΗΠΑ.
Παράλληλα, στις 7 Μαρτίου, ο Ζελένσκι πρότεινε εκεχειρία στον αέρα και τη θάλασσα, μια πρόταση που –κατά τη Δύση– θα τοποθετούσε τη Ρωσία σε δύσκολη θέση, αφού θα έπρεπε να αποδεχθεί ή να απορρίψει μια συμφωνία που ήδη έχουν συνυπογράψει οι ΗΠΑ και η Ουκρανία.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές ποιες ακριβώς θέσεις θα προωθήσει η αμερικανική πλευρά.
Το Κίεβο έχει διαμηνύσει ότι οποιαδήποτε συμφωνία που θα περιόριζε την ικανότητά του να επανεξοπλιστεί, θα αναγνώριζε νομικά τη ρωσική κατοχή ή θα επέβαλλε εκλογές εν μέσω στρατιωτικού νόμου, είναι απολύτως μη αποδεκτή.
Ενα ακόμα ακανθώδες ζήτημα είναι οι εγγυήσεις ασφαλείας. Το Κίεβο θα πιέσει για ρητή αμερικανική δέσμευση ότι θα στηρίξει στρατιωτικά την Ουκρανία σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης.
Η Βρετανία και η Γαλλία ζητούν από τις ΗΠΑ να παράσχουν μια «ομπρέλα ασφαλείας» για μία ενδεχόμενη ευρωπαϊκή ειρηνευτική δύναμη, εάν επιτευχθεί εκεχειρία. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον έχει αποφύγει να τοποθετηθεί ξεκάθαρα.
Τι επιδιώκει η Ρωσία;
Υπάρχουν πληροφορίες ότι ο Πούτιν ίσως να είναι ανοιχτός σε μια εκεχειρία, αλλά με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στο Κρεμλίνο, η Μόσχα θα απαιτήσει επίσημη ουκρανική δέσμευση ουδετερότητας και αποκλεισμό ξένων ειρηνευτικών δυνάμεων.
Οι απαιτήσεις αυτές καθιστούν σχεδόν αδύνατη οποιαδήποτε συμφωνία, τουλάχιστον πριν αρχίσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
Οπως σημειώνει ο Κουρτ Βόλκερ, πρώην ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία, «η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει κάθε πρόταση εκεχειρίας ως εργαλείο πίεσης. Θα πουν “δεν μπορούμε να το δεχτούμε αυτό, αλλά ας κάνουμε κάτι άλλο”».
Ο κίνδυνος για την Ουκρανία
Το χειρότερο σενάριο για την Ουκρανία είναι να βρεθεί εγκλωβισμένη σε μια «γκρίζα ζώνη», όπου δεν θα έχει ούτε μια ικανοποιητική ειρηνευτική συμφωνία ούτε τη στρατιωτική στήριξη που χρειάζεται για να συνεχίσει τον πόλεμο.
Ενας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος προειδοποιεί ότι, αν η στάση των ΗΠΑ συνεχιστεί, η Ουκρανία θα αναγκαστεί να υιοθετήσει πιο σκληρές στρατιωτικές τακτικές για την επιβίωσή της.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, παρότι πρόσφατα απείλησε τη Ρωσία με νέες κυρώσεις, έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πιέσει την Ουκρανία για υποχωρήσεις.
Στις 7 Μαρτίου, είπε: «Είναι πιο δύσκολο να διαπραγματευτώ με την Ουκρανία. Σε ό,τι αφορά την τελική διευθέτηση, ίσως να είναι ευκολότερο να τα βρω με τη Ρωσία».
Μια διαπραγμάτευση χωρίς καθαρό τέλος
Η έκβαση των αυριανών διαπραγματεύσεων θα καθορίσει πολλά, αλλά οι πιθανότητες να βρεθεί μια άμεση, βιώσιμη λύση φαίνονται ελάχιστες.
Ενας υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος εκτιμά ότι, αν οι συνομιλίες αποτύχουν, οι ΗΠΑ θα πιέσουν ακόμα περισσότερο για έναν «επιβεβλημένο συμβιβασμό» μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.
Ο ίδιος, πάντως, δηλώνει ότι δεν έχει καμία ένδειξη πως οι Αμερικανοί σκέφτονται μια πλήρη αποχώρηση από την Ουκρανία, πόσο μάλλον από την Ευρώπη. «Η ελπίδα είναι ότι μόλις έχουμε εκεχειρία, θα βρεθούμε ξανά σε μια πιο ορθολογική πορεία», αναφέρει.
Σε κάθε περίπτωση, η συνάντηση της Τρίτης είναι το πρώτο σοβαρό τεστ των προθέσεων της Ουάσιγκτον στη νέα εποχή της εξωτερικής της πολιτικής.
Αν η Ουκρανία δεν λάβει σαφείς δεσμεύσεις για τη στήριξη των ΗΠΑ, το αποτέλεσμα δεν θα είναι απλώς μια δύσκολη ειρηνευτική διαδικασία, αλλά μια ριζική αλλαγή στις ισορροπίες ισχύος στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Εάν οι συνομιλίες καταρρεύσουν, η Ουκρανία είναι απίθανο να έχει άλλη ευκαιρία: «Οι Αμερικανοί θα εντείνουν την καθοδηγητική τους στάση και θα μας επιβάλουν ό,τι αποφασίσουν αυτοί και η Ρωσία», τόνισε Ουκρανός αξιωματούχος.
Με πληροφορίες από Reuters, The Economist, BBC
