Εντυπη έκδοση. Σαν ένα μοντέλο ηγετών παλαιάς κοπής, με σαφείς αναφορές στους ιμπεριαλιστές πρωτεργάτες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, περιγράφει τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλαντιμίρ Πούτιν ο Στίβεν Φις. Οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Μόσχας περνούν από το Κίεβο, με τους δύο άνδρες να είναι έτοιμοι να ναρκοθετήσουν όσα κατακτήθηκαν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εντεύθεν στις διατλαντικές σχέσεις, δηλώνει στην «Κ» ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Μπέρκλεϊ και συγγραφέας του βιβλίου «Democracy Derailed in Russia».
– Σας εξέπληξε το γεγονός ότι το δόγμα Μπάιντεν «τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία» αναθεωρείται πλήρως από τον Ντόναλντ Τραμπ, και το Κίεβο φέρεται να περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή;
– Δεν με εξέπληξε. Περίμενα ότι ο Τραμπ θα προδώσει την Ουκρανία. Μας είχε προϊδεάσει. Είναι πάντα εξαιρετικά υποτακτικός όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει τον Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος είναι το μόνο άτομο στον κόσμο, πιθανώς, που ο Τραμπ δεν έχει ποτέ επικρίνει ή επιτεθεί. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Τραμπ λειτουργεί με γνώμονα το εγώ του. Αν ανατρέξουμε πίσω στο 2016, Πούτιν και Κιμ Γιονγκ Ουν ήταν οι μόνοι ηγέτες που πραγματικά τον στήριξαν όταν όλοι οι άλλοι γελούσαν μαζί του. Οποιος, λοιπόν, περίμενε κάτι διαφορετικό από τον Τραμπ έτρεφε αυταπάτες.
– Εκτιμάτε πως η Ουκρανία θα λάβει τελικά μέρος στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Ρωσίας ή θα βρεθεί μπροστά σε μια επώδυνη συνθηκολόγηση; Εχει άλλη επιλογή από το να πει «ναι» σε όλα;
– Σίγουρα έχει. Δεν θα υπάρξει ειρήνη στην Ουκρανία ή στη Ρωσία εάν η Ουκρανία δεν συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις. Οι Ουκρανοί είναι ενωμένοι γύρω από την ανακατάληψη της επικράτειάς τους. Το 2014 με την πρώτη εισβολή, αλλά κυρίως με τη δεύτερη το 2022, η γνώμη των Ουκρανών κατά της Ρωσίας έχει σκληρύνει σε τέτοιο βαθμό που, που ακόμη και αν όλοι τούς προδώσουν, δεν θα σταματήσουν να πολεμούν. Δεν θα δεχτούν να πωληθεί η χώρα τους. Ο Πούτιν, ανεξάρτητα από τις διαπραγματεύσεις και τι λέει, ή αν προσποιείται ότι επιθυμεί ειρήνη, δεν έχει απολύτως καμία πρόθεση να σταματήσει τον πόλεμο. Μόλις επιτευχθεί «ειρήνη» (και το βάζω σε εισαγωγικά), το μόνο που θα κάνει είναι να προετοιμάζεται για την επόμενη εισβολή στην Ουκρανία. Δεν μπορεί να συλλάβει την ύπαρξη μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας.
– Θα είναι η Ευρώπη μια αντίρροπη δύναμη στον άξονα Μόσχας – Ουάσιγκτον ή θα συνθλιβεί στις συμπληγάδες ΗΠΑ – Ρωσίας;
– Πολλά εξαρτώνται από το αν οι Ευρωπαίοι θα έχουν ουσιαστική θέση στο τραπέζι. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η Γηραιά Ηπειρος χρειάζεται ισχυρό ενιαίο στρατό και δεν μπορεί να εξαρτάται επ’ αόριστον από τις ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να ορθώσουν το ανάστημα απέναντι στον Πούτιν, όμως πρέπει να σταματήσουν να είναι και οι καλομαθημένοι του ΝΑΤΟ, επειδή οι ΗΠΑ συνεισφέρουν το 71% των αμυντικών δαπανών της Συμμαχίας. Ακόμη και αν ο Τραμπ εγκαταλείψει την Ουκρανία, πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη. Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες τα λένε καλά, αλλά πολλές φορές δεν προχωρούν σε πράξεις. Στην παρούσα φάση, ο μόνος που φαίνεται να αντιλαμβάνεται, έστω και με καθυστέρηση, τον κίνδυνο του μοντέλου αναθεωρητισμού που πρεσβεύουν Τραμπ – Πούτιν, είναι ο Εμανουέλ Μακρόν. Το ειρωνικό είναι ότι η Διατλαντική Συμμαχία είναι εξίσου συμφέρουσα για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Μάθαμε τη δεκαετία του 1930 ότι δεν μπορούμε να προασπιζόμαστε τη δημοκρατία με φρούρια και ότι η ασφάλεια των ΗΠΑ εξαρτάται από την ασφάλεια των Ευρωπαίων συμμάχων μας και αυτών στην Ανατολική Ασία. O Τραμπ δεν αντιλαμβάνεται, όμως, τον κόσμο έτσι. Για εκείνον, υπάρχουν η Αμερική και όλοι οι άλλοι.
– Η προσέγγιση Τραμπ και τα μηνύματα Χέγκσεθ ανατρέπουν τις διατλαντικές σχέσεις που είχαν παγιωθεί για έναν αιώνα. Πώς θα διαμορφωθούν οι σχέσεις Ε.Ε. – ΗΠΑ από εδώ και στο εξής;
– Θα είναι φρικτές. Ο Τραμπ δεν ενδιαφέρεται για την ασφάλεια της Ευρώπης. Είναι απολύτως κυνικός και οι άνθρωποι γύρω του, όπως ο υπουργός Αμυνας Κιθ Χέγκσεθ, είναι υπέρ της πλήρους εγκατάλειψης της Ευρώπης. Εχει πολλούς συνεργάτες στην κυβέρνηση που τον συμβουλεύουν ότι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τα προβλήματά μας στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Ασία και να εγγυόμαστε παράλληλα και την ασφάλεια της Ευρώπης. Πολλοί από αυτούς είναι είτε απομονωτιστές είτε δεν τους αρέσει να υπερασπίζονται την Ευρώπη, γιατί τη βλέπουν ως ιδεολογικό εχθρό. Εκτιμώ πως ο Τραμπ θα είναι καταστροφικός για τις διατλαντικές σχέσεις. Οταν διόρισε τον Μάρκο Ρούμπιο υπουργό Εξωτερικών, υπήρξε ένας αναστεναγμός ανακούφισης στην Ευρώπη γιατί ο Ρούμπιο θεωρείται «ατλαντιστής». Οταν έχεις έναν Αμερικανό πρόεδρο, όμως, που απειλεί να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ και φαίνεται να εκτιμά τη προσωπική του σχέση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν και τον Σι Τζινπίνγκ περισσότερο από ό,τι με τον καγκελάριο της Γερμανίας, τον πρόεδρο της Γαλλίας και τον πρωθυπουργό της Βρετανίας, δεν μπορείς να περιμένεις πολλά.
– Ο πρόεδρος Τραμπ ξεδιπλώνει έναν νεο-ιμπεριαλιστικό αμοραλισμό όσον αφορά τον Καναδά, τη Γροιλανδία και τη Λωρίδα της Γάζας. Αυτή η αυτόκλητη επικυριαρχία πού μπορεί να σταματήσει;
– Αυτά που λέει είναι απολύτως εξωφρενικά. Πολλοί ηγέτες όπως και πολίτες στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των φιλελευθέρων, νιώθουν ήδη απογοητευμένοι. Απλώς τώρα δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Κανείς δεν έχει αντιμετωπίσει κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν. Καθώς προσαρμοζόμαστε στη «νέα κανονικότητα», με έναν ψυχωτικό Αμερικανό πρόεδρο, ελπίζω ότι στο τέλος ο πλανήτης θα πάρει την κατάσταση στα χέρια του και θα ενωθεί εναντίον του Τραμπ. Οσα λέει για τη Γροιλανδία, τη διώρυγα του Παναμά, τον Καναδά και τώρα τη Γάζα, αποτυπώνονται στο «America First». Είναι μια επιστροφή στην πολιτική πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την οποία οι ισχυρές χώρες «καταπίνουν» τους μικρότερους γείτονές τους. Σύμφωνα με τον Τραμπ, η παρούσα διεθνής τάξη είναι εχθρική για τις ΗΠΑ και για τον ίδιο προσωπικά. Το MAGA και το μοντέλο απομονωτισμού του Τραμπ, με το «America First», δεν πρεσβεύει στην πραγματικότητα τον απομονωτισμό. Πρόκειται για ξεκάθαρο ιμπεριαλισμό. Και ο ίδιος είναι μάλιστα ο παλιομοδίτικος τύπος ιμπεριαλιστή ηγέτη, όπως εκείνοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
