Μόλις δύο εβδομάδες πριν από τις κρίσιμες γερμανικές εκλογές, το μεταναστευτικό είναι και πάλι το θέμα που ταρακουνάει το πολιτικό σκηνικό της ισχυρότερης χώρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το σχέδιο του υποψηφίου καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς για την παράτυπη μετανάστευση απορρίφθηκε από τη γερμανική βουλή και η κίνηση υψηλού ρίσκου που πήρε εκτυλίχθηκε σε αυτογκόλ, γκρεμίζοντας το τείχος ασφαλείας με την ακροδεξιά Afd.
Δυστυχώς, σημειώνει ο Κάρστεν Βίλαντ, εμπειρογνώμονας για τη Μέση Ανατολή και σύμβουλος πολιτικής στη γερμανική Μπούντεσταγκ, το μεταναστευτικό έχει και πάλι μετατραπεί σε ένα αμιγώς εσωτερικό πολιτικό ζήτημα. Το ζήτημα των Σύρων προσφύγων και το αν, πώς και πόσο γρήγορα θα επιστρέψουν στη χώρα τους μετά την πτώση του Ασαντ είναι αυτό που κυριαρχεί. Το χτύπημα στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Μαγδεβούργου (παρόλο που ο δράστης ήταν επικριτής του Ισλάμ και οπαδός της Afd) και η επίθεση με μαχαίρι στο Ασάφενμπουργκ της Βαυαρίας βοήθησαν στην αναζωπύρωση του αντιμεταναστευτικού ρεύματος.
«Βρήκα εξαιρετικά κακόγουστο να ξεκινήσει μια συζήτηση για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων την ίδια μέρα που έπεσε ο Ασαντ», αναφέρει ο Βίλαντ. H Γερμανία ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που «πάγωσαν» τις αιτήσεις ασύλου των Σύρων την ημέρα που έπεσε το καθεστώς του Ασαντ. «Οι Σύροι που ζουν στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αισθάνονται πλέον πολύ ανασφαλείς για το αν είναι ακόμη ευπρόσδεκτοι να μείνουν εκεί και την ίδια στιγμή γίνεται μια σχιζοφρενική συζήτηση, διότι η Γερμανία ελπίζει να μην επιστρέψουν όλοι πίσω, γιατί τους χρειαζόμαστε ως γιατρούς, αλλιώς το σύστημα υγείας μας θα καταρρεύσει».
Συνολικά πάντως, προσθέτει, «όλοι έχουν συμφέρον από τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα, από μια συνολική διευθέτηση αυτής της κατάστασης στη Συρία. Αυτό που πραγματικά χρειάζονται τώρα οι Σύροι είναι σταθερότητα, ανασυγκρότηση της οικονομίας και μια ρεαλιστική δυνατότητα επιστροφής». Ομως, τονίζει ο Βίλαντ, πρέπει να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επιστροφής, «δεν μπορούμε απλώς να σπρώχνουμε τους ανθρώπους πίσω σε μια κατεστραμμένη χώρα».
«Η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να αφήνει τους Σύρους να πάνε μια φορά στη Συρία και να δουν αν το σπίτι τους είναι ακόμη εκεί και ποιες είναι οι συνθήκες, και μετά να αποφασίσουν αν θέλουν να επιστρέψουν. Νομίζω ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Η Τουρκία έχει αποφασίσει ότι μπορούν να κάνουν 2-3 ταξίδια μπρος-πίσω και θεωρώ ότι αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να τους δοθεί», αναφέρει. «Εχουμε πολλούς Σύρους στη Σουηδία, στη Γερμανία κ.λπ., οι οποίοι είναι πολύ χρήσιμη διασπορά όσον αφορά την πολιτική επιρροή στη Συρία. Εχουν ζήσει σε κράτος δικαίου, έχουν την εμπειρία μιας δημοκρατικής χώρας τα τελευταία χρόνια και θέλουν να συμμετάσχουν σε μια νέα συριακή πολιτική, η οποία είναι πιο φιλελεύθερη. Δεν θέλουν να χαθεί ξανά αυτή η ελευθερία, και έτσι πρέπει να ταξιδεύουν μπρος-πίσω μεταξύ των οικογενειών που έχουν χτίσει στη Γερμανία ή αλλού και του πολιτικού τους έργου στη Συρία». Οπως εξηγεί ο Βίλαντ, «πρέπει να ξεφύγουμε από την ιδέα περί τείχους προς τα πίσω. Οτι οι άνθρωποι αυτοί είναι είτε μόνο πρόσφυγες είτε επιστρέφουν στη Συρία. Είναι επίσης φορείς της κοινωνίας των πολιτών και πολιτικοί φορείς που μπορούν να επηρεάσουν την επόμενη ημέρα».
Τουρκοσυριακό σύμφωνο
Οπως αναφέρει ο Βίλαντ, o μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας Αχμεντ αλ Σάρα πραγματοποιεί συναντήσεις με διεθνείς παράγοντες και η Συρία θεωρείται ότι έχει de facto κυβέρνηση. Πρέπει όμως να σκεφτούμε την κατάσταση σε φάσεις. Η πρώτη φάση είναι να υπάρξει κάποιου είδους σταθερότητα. Οι Ευρωπαίοι έχουν καταλάβει ότι χωρίς αυτό δεν θα είναι σε θέση να διεκδικήσουν περισσότερα, όπως τα δικαιώματα των γυναικών, η προστασία των μειονοτήτων κ.λπ.
Μετά υπάρχει η φάση της νομιμοποίησης, σημειώνει, όπου ο Αλ Σάρα θα πρέπει να θέσει την εξουσία του σε ευρύτερη βάση, κάτι που έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα κάνει με την εθνική διάσκεψη. Υπήρξαν πολλές επικρίσεις και γι’ αυτό τον λόγο το έχει αναβάλει μέχρι στιγμής. «Και στη συνέχεια υπάρχει η φάση του εκδημοκρατισμού, με τον Αλ Σάρα να έχει ήδη ανακοινώσει τον οδικό χάρτη προς τις εκλογές». «Ακόμη βρισκόμαστε στη φάση σταθεροποίησης και γι’ αυτό πρέπει να δώσετε λίγο το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Και γι’ αυτό νομίζω ότι είναι καλό να υπάρχει μια προσωρινή άρση των κυρώσεων, η οποία μπορεί πάντα να αναιρεθεί αν τα πράγματα χειροτερέψουν, αν η κυβέρνηση κάνει κατάχρηση εξουσίας».
Οσον αφορά το ενδεχόμενο υπογραφής ενός τουρκοσυριακού συμφώνου, ο Βίλαντ υπογραμμίζει ότι το πρώτο ζήτημα που προκύπτει είναι πόσο νόμιμη θεωρείται αυτή η κυβέρνηση. Υπενθυμίζει ότι η Τουρκία, όταν επρόκειτο για τη Λιβύη, πάντα έλεγε ότι έχει υπογράψει συμφωνία με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση. Είχε χρησιμοποιήσει αυτό το επιχείρημα της νομιμότητας, ενώ τώρα, αν υπογράψει σύμβαση αυτή τη στιγμή με την κυβέρνηση, μπορεί να είναι ακόμη πιο επισφαλής. «Ταυτόχρονα, βλέπω ακόμη ότι η κυβέρνηση της Δαμασκού δεν θέλει να έχει συγκρούσεις με κανέναν, ούτε με την Κύπρο ή με την Ελλάδα. Από την άλλη, αν η Τουρκία το συνδυάσει με οποιεσδήποτε οικονομικές πτυχές ή υποστήριξη, τότε το ζήτημα γίνεται σημαντικό, γιατί η ανοικοδόμηση της χώρας είναι το κύριο μέλημά τους».
