Προκαλεί αμηχανία στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο, περιπλέκοντας συγχρόνως την προοπτική συμφωνίας με τη Σαουδική Αραβία. Eτσι σχολιάζει στην «Κ» τις «απροσδόκητες και συγκλονιστικές» τοποθετήσεις του Ντόναλντ Τραμπ για αμερικανική «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» στη Γάζα, ο αντιπρόεδρος του Middle East Institute, Πολ Σάλεμ, o oποίος θα μιλήσει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που θα διεξαχθεί στην πόλη των Δελφών από τις 9 έως τις 12 Απριλίου.
– Πώς ερμηνεύετε αυτές τις δηλώσεις Τραμπ για τη μετατροπή της Γάζας σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής»;
– Είναι μια απροσδόκητη και συγκλονιστική δήλωση, πριν απ’ όλα επειδή έρχεται σε αντίθεση με όσα ο ίδιος έλεγε στους ψηφοφόρους του πριν από τις εκλογές, δηλαδή ότι ήθελε να απεμπλέξει τις ΗΠΑ από τις συγκρούσεις σταματώντας τους πολέμους της Μέσης Ανατολής – προφανώς, οι ΗΠΑ θα πρέπει να στείλουν στρατεύματα στην περιοχή, αν θέλουν να υλοποιήσουν μια τέτοια ιδέα. Μάλιστα πριν από μερικές εβδομάδες είχε πει ότι ο πόλεμος στη Γάζα δεν είναι πόλεμος των ΗΠΑ αλλά του Ισραήλ. Θα μου προκαλούσε σοκ αν προχωρούσε, αν και μερικές φορές ίσως πρέπει να πιστεύεις τον Τραμπ και όσα λέει ότι θα κάνει. Σε ένα τέτοιο σενάριο, δυσκολεύομαι να δω πώς θα έχει υποστήριξη στο εσωτερικό των ΗΠΑ, αν και στο τέλος της ημέρας οι υποστηρικτές του φαίνεται να τον ακολουθούν σε ό,τι και αν κάνει. Θα ήταν πάντως ιδιαίτερα δύσκολο να εφαρμοστεί ένα ανάλογο σχέδιο, με το οποίο προφανώς τόσο η Χαμάς όσο και οι Παλαιστίνιοι δεν θα συμβιβάζονταν. Το Ισραήλ πέρασε περισσότερο από ένα χρόνο προσπαθώντας να νικήσει τη Χαμάς και να απωθήσει τους Παλαιστινίους από τη Γάζα, χωρίς να το έχει πετύχει όπως θα ήθελε. Το βέβαιο είναι ότι με αυτή την ατζέντα ασκεί τεράστια πίεση στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο. Φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση γενικότερα τις αραβικές χώρες, οι οποίες δεν νομίζω ότι θα μπορούσαν να δεχτούν αυτή την προοπτική χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των καθεστώτων τους. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μετακίνηση των Παλαιστινίων της Γάζας στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο είναι κάτι που ζητούσε εδώ και καιρό η δεξιά πτέρυγα στο Ισραήλ.
Θα μου προκαλούσε σοκ αν προχωρούσε, αν και μερικές φορές ίσως πρέπει να πιστεύεις τον Τραμπ και όσα λέει ότι θα κάνει.
– Να υποθέσω ότι με αυτές τις τοποθετήσεις γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο το εγχείρημα της προσέγγισης με τη Σαουδική Αραβία;
– Είναι αλήθεια ότι ο Τραμπ θέλει πραγματικά μια συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία. Μια τριμερή συμφωνία ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ. Στόχος του είναι να εξομαλύνει τις σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ και να απελευθερώσει επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας στις ΗΠΑ, στο πλαίσιο και του διαγκωνισμού με την Κίνα. Ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο ήταν ο Νετανιάχου και η πρώτη χώρα που θα επισκεφθεί ο Τραμπ θα είναι ίσως η Σαουδική Αραβία. Ο Τραμπ είναι επιχειρηματίας και ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την οικονομία. Γι’ αυτό και οι χώρες του Κόλπου θα κατέχουν σημαντικό μέρος στην ατζέντα της διακυβέρνησής του. Oμως οι Σαουδάραβες έχουν καταστήσει απολύτως σαφές ότι επιθυμούν κάποια μορφή κράτους για τους Παλαιστινίους. Iσως ο Τραμπ τροποποιήσει κάπως και επαναφέρει στο τραπέζι την ειρηνευτική πρόταση του 2020, η οποία παρείχε τότε στους Παλαιστινίους κάποια στοιχεία αυτονομίας αλλά χωρίς πλήρη κυριαρχία. Μια άλλη παράμετρος που σίγουρα απασχόλησε τη συνάντηση Τραμπ – Νετανιάχου είναι το Ιράν. Το Ισραήλ θεωρεί ότι το Ιράν είναι τώρα ευάλωτο και προσπαθεί να πείσει τον Τραμπ να επιτεθούν στρατιωτικά στο πυρηνικό του πρόγραμμα. Από την πλευρά του, ο Τραμπ δεν θέλει να προβεί σε ενέργειες που θα ανεβάσουν τις τιμές ενέργειας. Θεωρητικά, η δυνατότητα μιας διαπραγμάτευσης ΗΠΑ – Ιράν είναι ακόμη εκεί έξω.
– Στο μεταξύ, ο Νετανιάχου ήταν επίμονα αντίθετος στην προοπτική μιας εκεχειρίας στη Γάζα. Τι άλλαξε ακριβώς και συμφώνησε;
– Αυτό που άλλαξε ήταν και μόνο η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος του είχε πει πολύ ξεκάθαρα ότι ήθελε να σταματήσουν οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή μέχρι να αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα. Και η ομάδα του επίσης είχε καταστήσει πολύ σαφές στον Νετανιάχου, κατά τη διάρκεια της μετάβασης, ότι αυτό έπρεπε να συμβεί. Μέχρι εκείνο το σημείο, ο Νετανιάχου ανέβαλλε την κατάπαυση του πυρός με τη Χαμάς επειδή φοβόταν τους δύο υπουργούς της κυβέρνησής του, Μπεν Γκβιρ (σ.σ. υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας) και Σμότριτς (σ.σ. υπουργός Οικονομικών). Αλλά, στο τέλος της ημέρας, φοβάται ακόμη περισσότερο τον Τραμπ. Eτσι πήρε την απόφαση.
– Τι να περιμένουμε στην εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ, αν εφαρμοστεί η εκεχειρία και τερματιστούν οι εχθροπραξίες με τη Χαμάς;
– Αν η κατάπαυση του πυρός περάσει από την πρώτη και τη δεύτερη φάση, υπάρξει πλήρης επιστροφή των ομήρων και διαρκής εκεχειρία, ισχύσει και η κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο και δεν μεσολαβήσει ένας πόλεμος του Ισραήλ με το Ιράν, τότε νομίζω ότι το Ισραήλ θα πάει σε εκλογές. Ο Νετανιάχου παραμένει ακόμη σε μια αρκετά ισχυρή εκλογική θέση. Αλλά δεν μπορούμε ακριβώς να προβλέψουμε τι θα βγάλει η κάλπη σε μια τέτοια περίπτωση. Πριν από την 7η Οκτωβρίου, το Ισραήλ ήταν πολύ διχασμένο. Ενώθηκε για να πολεμήσει και μόλις τελειώσει ο πόλεμος θα βγουν ξανά στην επιφάνεια οι διαιρέσεις στο εσωτερικό του.
