ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Την εμπλοκή γαλλικής εταιρείας με έδρα τη Μόσχα στη δημιουργία του νέου ευρωπαϊκού συστήματος ηλεκτρονικού συνοριακού ελέγχου, που θα οδηγήσει στη συλλογή της μεγαλύτερης βάσης βιομετρικών και προσωπικών δεδομένων της Ενωσης, εξετάζει η ευρωπαϊκή εισαγγελία, σύμφωνα με αποκάλυψη των Financial Times.
Σύμφωνα με την έρευνα, στελέχη του γαλλικού ομίλου Atos χρησιμοποίησαν υπαλλήλους τους στη Ρωσία το 2021 προκειμένου να αγοράσουν λογισμικό για το ιδιαίτερα ευαίσθητο πρόγραμμα, σχεδιασμένο να συλλέγει, να αποθηκεύει και να επεξεργάζεται τα βιομετρικά στοιχεία όλων των μη Ευρωπαίων επισκεπτών στην Ε.Ε.
Η αποκάλυψη της ρωσικής ανάμειξης εγείρει νέα ερωτήματα για τον φιλόδοξο, αλλά μέχρι στιγμής αποτυχημένο, εκσυγχρονισμό των ευρωπαϊκών συνοριακών υποδομών. Τα εγκαίνια του νέου συστήματος έχουν ανασταλεί επ’ αόριστον, με αλλεπάλληλα τεχνικά προβλήματα να ευθύνονται για τις καθυστερήσεις.
Η άδεια λειτουργίας της θυγατρικής του γαλλικού ομίλου στη Μόσχα, που ανέλαβε την αγορά του λογισμικού, ορίζει ότι η ρωσική υπηρεσία κρατικής ασφάλειας FSB πρέπει να έχει πρόσβαση στις δραστηριότητες της επιχείρησης. Οι υπάλληλοι της Atos στη Μόσχα προχώρησαν στην αγορά του λογισμικού χωρίς να διαθέτουν την κατάλληλη ευρωπαϊκή διαβάθμιση ασφαλείας.
Το σύστημα εισόδου/εξόδου (EES) θα συλλέγει στοιχεία για τις μετακινήσεις κάθε ξένου ταξιδιώτη που εισέρχεται ή εξέρχεται από την Ε.Ε., θα καταγράφει βιομετρικά και άλλα στοιχεία και θα ενημερώνει για τη βίζα του. Το συμβόλαιο αξίας 212 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του συστήματος εξασφάλισε η Atos Belgium, από κοινού με τις IBM Belgium και την ιταλική Leonardo το 2019.
Η ευρωπαϊκή υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς, Olaf, ερεύνησε πέρυσι καταγγελίες για εμπλοκή της Atos Russia στην κατασκευή του EES, με την έρευνα να καταλήγει ότι τα μέτρα ασφαλείας που είχε λάβει η εταιρεία και η ευρωπαϊκή αρχή αρμόδια για μεγάλα έργα τεχνολογίας αιχμής, EU-Lisa, για την αντιμετώπιση «θεμάτων ασφαλείας», ήταν ανεπαρκή. Η Olaf έκρινε, όμως, ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία για έρευνα διαφθοράς, παραπέμποντας το θέμα στην EU-Lisa.
Η ευρωπαϊκή εισαγγελία ερευνά αν υπηρεσίες όπως η FSB απέκτησαν πρόσβαση στα σχέδια του προγράμματος που καταγράφει βιομετρικά και άλλα στοιχεία ταξιδιωτών εκτός Ε.Ε.
Ο Αντρέι Σολτάτοφ, ειδικός των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας, εξηγεί ότι η άδεια λειτουργίας της Atos Moscow προσφέρει στην FSB «πίσω πόρτα» στις δραστηριότητες της εταιρείας στη Ρωσία. «Μπορούν να δουν ό,τι έχει σχέση με τις δραστηριότητες της εταιρείας», λέει ο Σολτάτοφ.
Η Γιούλια Πλαβούνοβα, υπάλληλος της Atos στη Μόσχα, ανέλαβε την αγορά κρυπτογραφικού λογισμικού επιβεβαίωσης ταυτότητας από αμερικανική εταιρεία, καθώς και την αγορά λογισμικού ελβετικής εταιρείας, το οποίο συνδέει τα διάφορα μέρη του EES. «Η Πλαβούνοβα εργαζόταν στο γραφείο αγορών και ασχολείτο συνέχεια με τις αγορές υλικού από εργολάβους. Δεν γνωρίζαμε, όμως, σε ποιο γραφείο αγορών. Κανείς από εμάς στο Παρίσι δεν είχε καταλάβει ότι βρισκόταν στο γραφείο της Μόσχας», λέει πρώην εργαζόμενος στα κεντρικά της Atos στη γαλλική πρωτεύουσα.
Η υπηρεσία EU-Lisa επιμένει ότι δεν εντόπισε κάποια παραβίαση των δικτύων ή άλλη παρατυπία. «Η Atos Russia ουδέποτε απέκτησε πρόσβαση σε δίκτυα της EU-Lisa, σε ευαίσθητα δεδομένα ή σε ασφαλείς εγκαταστάσεις», ανέφερε σε ανακοίνωσή της.
Η ανάπτυξη του EES της κοινοπραξίας υπό την Atos αντιμετώπισε προβλήματα από την αρχή, με σχεδιαστικές αστοχίες και ελλιπώς εκπαιδευμένο προσωπικό. Σε επιστολή της από το 2022 προς την Atos, η EU-Lisa καταγράφει καθυστέρηση στη διόρθωση εσφαλμένου κώδικα, ελλείψεις υλικών και προβλήματα στις μεταφορές. Την αξιοπιστία του συστήματος έχουν αμφισβητήσει κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ολλανδία. Δοκιμή λειτουργίας του συστήματος πέρυσι τον Οκτώβριο έδειξε σοβαρές δυσλειτουργίες στη συνδεσιμότητα με την κεντρική βάση δεδομένων.
Οι κρίσεις και οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης της Atos μείωσαν την αξία της από τα 8,2 δισ. ευρώ το 2020, στα 74 εκατ. σήμερα. Εσωτερικές εκθέσεις της Κομισιόν έδειξαν ότι η εταιρεία και οι συνεταίροι της προσπάθησαν να απαλλαγούν από οικονομικά βάρη, αρνούμενοι να καλύψουν το κόστος συντήρησης, χρεώνοντας την EU-Lisa με επιπλέον 20 εκατ. ευρώ.
