Δέκα ημέρες προτού ορκιστεί, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέβαλε σε μια απροσδόκητη ψυχρολουσία τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Ο απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ έφτασε νυχτιάτικα στο Ισραήλ και απαίτησε να δει αμέσως τον πρωθυπουργό, αδιαφορώντας για την αργία του εβραϊκού Σαββάτου. Στη συνάντηση των δύο ανδρών, ο Γουίτκοφ μίλησε με όρους «τελεσιγράφου», όπως έγραψε η ισραηλινή Haaretz: όταν θα ορκίζεται ο Τραμπ στο Καπιτώλιο, τα όπλα θα έχουν σιγήσει στη Γάζα και η ανταλλαγή αιχμαλώτων ανάμεσα στο Ισραήλ και στη Χαμάς θα έχει ξεκινήσει, διαφορετικά «θα γίνει κόλαση». Εκών άκων, ο Νετανιάχου υποχρεώθηκε να δεχτεί αυτά που αρνιόταν στον Μπάιντεν επί οκτώ μήνες.
Κάθε θαύμα τρεις ημέρες, το μεγάλο τέσσερις βαστά. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την ορκωμοσία του, ο Τραμπ έδωσε το πράσινο φως για την αποστολή 1.800 αμερικανικών βομβών ΜΚ-84 των 900 κιλών στο Ισραήλ, αίροντας την απαγόρευση που είχε επιβάλει ο Τζο Μπάιντεν. Την ίδια ώρα, ο ισραηλινός στρατός, προφανώς με την ανοχή των ΗΠΑ, εξαπέλυε φονικές επιχειρήσεις στην Τζενίν και άλλα οχυρά της παλαιστινιακής αντίστασης στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη. Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο Γουίτκοφ ετοιμαζόταν να πετάξει προς το Ριάντ με εντολή να επιταχύνει τη συμφιλίωση της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ, ώστε να κλείσει το μεγάλο κενό των περίφημων Συμφωνιών του Αβραάμ, επί πρώτης προεδρίας Τραμπ. Οσο για τον Νετανιάχου, θα ανταμειφθεί για την υπακοή του την ερχόμενη Τρίτη, όταν θα γίνει ο πρώτος ξένος ηγέτης που θα επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο επί ημερών του 47ου προέδρου.
Το τετ α τετ
Στη συνάντηση της Τρίτης θα συζητηθεί το δύσκολο (και πολύ αμφίβολο) πέρασμα από την πρώτη φάση της εκεχειρίας στη δεύτερη, όπου προβλέπεται η πλήρης αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν λυθεί τα κρίσιμα, αναπάντητα ερωτήματα: ποιος θα διοικεί τη Λωρίδα την επόμενη ημέρα και ποιοι θα αναλάβουν το ηράκλειο έργο της ανασυγκρότησης μιας περιοχής όπου, σύμφωνα με τη δορυφορική υπηρεσία του ΟΗΕ, το 70% των κτιρίων και το σύνολο των υποδομών έχουν υποστεί ολοκληρωτική ή μερική καταστροφή.
Ηδη από την ημέρα της ορκωμοσίας του, ο Τραμπ ξεκαθάρισε ότι το όραμά του για τη Γάζα εμφορείται από τη λογική ενός επιχειρηματία του real estate. «Πρέπει να ανοικοδομηθεί με διαφορετικό τρόπο. Η Γάζα είναι ενδιαφέρουσα, είναι ένα εκπληκτικό μέρος. Πάνω στη θάλασσα, με τέλειο κλίμα. Μπορούμε να κάνουμε ωραία πράγματα εκεί», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, λες και οραματιζόταν έναν τουριστικό παράδεισο, γιατί όχι και με έναν ακόμη Πύργο Τραμπ. Με τα ίδια, πάνω-κάτω, λόγια είχε περιγράψει τις σκέψεις του για τη Γάζα και ο γαμπρός του προέδρου και πρώην απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή, Τζάρεντ Κούσνερ, ένας άλλος επιχειρηματίας της αγοράς ακινήτων, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, πέρυσι τέτοιον καιρό. Αλλά και ο Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος ανέλαβε τον ρόλο του Κούσνερ στη δεύτερη θητεία Τραμπ, είναι και αυτός επιχειρηματίας του real estate και βάσιμα μπορούμε να υποθέσουμε ότι μοιράζεται το ίδιο όραμα.
«Εκπληκτικό μέρος» Από την ημέρα της ορκωμοσίας του, ο Τραμπ ξεκαθάρισε ότι το όραμά του για τη Γάζα εμφορείται από τη λογική ενός επιχειρηματία. «Πρέπει να ανοικοδομηθεί με διαφορετικό τρόπο. Η Γάζα είναι ενδιαφέρουσα, είναι ένα εκπληκτικό μέρος. Πάνω στη θάλασσα, με τέλειο κλίμα», είπε.
Υπάρχει βέβαια ένα προφανές πρόβλημα. Η Γάζα είναι αυτή τη στιγμή «χώρος κατεδάφισης» (demolition site), είπε ο Ντόναλντ Τραμπ και πρέπει «να την καθαρίσουμε» (clean it out). Οχι μόνο από τα συντρίμμια της, αλλά και από τους ανθρώπους της. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Αμερικανός πρόεδρος άφησε αποσβολωμένους τους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν στο αεροπλάνο του, ρίχνοντας την ιδέα να μεταφερθούν 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι της Γάζας «προσωρινά ή μόνιμα» στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία. Μάλιστα επανήλθε στη θέση αυτή τη Δευτέρα, λέγοντας ότι την έχει συζητήσει με τον Ιορδανό βασιλιά Αμπντάλα και τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντελφατάχ Σίσι. Το αμερικανικό δίκτυο NBC μετέδωσε ότι ο Γουίτκοφ βλέπει ως πιθανό τόπο μετεγκατάστασης των Παλαιστινίων την Ινδονησία, ενώ ο Κούσνερ πιθανολογεί έναν πιο κοντινό προορισμό, την έρημο Νεγκέβ, στο Ισραήλ. Στα σενάρια αυτού του είδους ήρθε να προστεθεί ρεπορτάζ ισραηλινού καναλιού περί μετακίνησης 100.000 Παλαιστινίων στην Αλβανία.
Μόνο οι ακροδεξιοί σύμμαχοι του Νετανιάχου, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριτς, χαιρέτισαν αυτές τις εξωφρενικές ιδέες, που αν εφαρμόζονταν θα κηλίδωναν την Αμερική για την πρώτη μεγάλης κλίμακας εθνοκάθαρση του 21ου αιώνα. Οι ηγέτες της Ινδονησίας, της Αλβανίας και φυσικά των αραβικών κρατών απέκλεισαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι θα μπορούσαν να εμπλακούν σε κάτι τέτοιο. Ειδικά οι κυβερνήσεις της Αιγύπτου και της Ιορδανίας έχουν προφανέστατους λόγους να φρίττουν. Πέραν του ότι θα εμφανίζονταν συνένοχες σε μια δεύτερη παλαιστινιακή Νάκμπα (Καταστροφή), ακόμη πιο φρικτή από εκείνη του 1948, και τα δύο καθεστώτα αντιμετωπίζουν ως υπ’ αριθμόν ένα εσωτερική απειλή τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Ειδικά για την Ιορδανία, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού είναι ήδη Παλαιστίνιοι, μια παρόμοια εξέλιξη θα αντιπροσώπευε υπαρξιακή απειλή για το βασίλειο των Χασεμιτών.
Αλλά το πραγματικά ανυπέρβλητο, για τον Τραμπ και τον Νετανιάχου, εμπόδιο είναι ο ίδιος ο λαός της Γάζας. Το συγκλονιστικό θέαμα των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων (κοντά 400.000 μόνο στο πρώτο σαρανταοκτάωρο) που μετακινούνταν πεζή, πάνω σε αμαξίδια ή γαϊδουράκια, από το νότιο στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας για να δουν τι έχει απομείνει από τα σπίτια τους, μιλούσε από μόνο του. Οι Παλαιστίνιοι προτίμησαν να σκοτωθούν στη γη τους παρά να ζήσουν πρόσφυγες και υποτελείς κάπου αλλού και μάλλον δεν θα αλλάξουν τώρα γνώμη. Η μαζική επιστροφή τους στη βόρεια Γάζα ακυρώνει ντε φάκτο τα σχέδια προσάρτησής της από το Ισραήλ (για τον σκοπό αυτό είχαν φτιάξει οι Ισραηλινοί τον διαβόητο Διάδρομο του Νετζαρίμ που έκοβε τη Γάζα στα δύο, αλλά τώρα εξαερώθηκε) και δυσκολεύει κατά πολύ ενδεχόμενη επανάληψη των εχθροπραξιών από τον Νετανιάχου.
Οι όμηροι
Στο μεταξύ, εκατοντάδες ένοπλοι της Χαμάς με μαύρες στολές και πράσινες περικεφαλίδες έβγαιναν από τα χαλάσματα και παρέδιδαν στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό Ισραηλινές ομήρους στην Πόλη της Γάζας, την Τζαμπάλια και το Χαν Γιούνις, ενώ γύρω τους χιλιάδες Παλαιστίνιοι κραύγαζαν συνθήματα και χόρευαν, σε μια επίδειξη σθένους. Φεύγοντας από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Αντονι Μπλίνκεν είχε προειδοποιήσει ότι ο στόχος του Νετανιάχου για ολοκληρωτικό αφανισμό της Χαμάς ήταν ουτοπικός, λέγοντας μάλιστα ότι η ισλαμική οργάνωση στρατολόγησε στους μήνες του πολέμου περίπου τόσους μαχητές όσους έχασε. Με αυτά τα δεδομένα, το πολιτικό μέλλον της Γάζας και η προοπτική της εύθραυστης εκεχειρίας περιβάλλονται από πυκνή ομίχλη, την οποία δύσκολα θα διαλύσει η μεθαυριανή συνάντηση Τραμπ – Νετανιάχου.
Πώς έχει εξελιχθεί η εκεχειρία
17 Ιανουαρίου
Τρεις ημέρες πριν από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, Ισραήλ και Χαμάς συνομολογούν εκεχειρία σε τρεις φάσεις, των έξι εβδομάδων
η καθεμία.
19 Ιανουαρίου
Τα όπλα σιγούν στη Γάζα στις 11.30 το πρωί. Την ίδια ημέρα, η Χαμάς παραδίδει στον Ερυθρό Σταυρό τρεις γυναίκες ομήρους, ενώ την επομένη το Ισραήλ απελευθερώνει 90 Παλαιστινίους αιχμαλώτους.
25 Ιανουαρίου
Στη δεύτερη φάση της ανταλλαγής αιχμαλώτων, απελευθερώνονται τέσσερις Ισραηλινές στρατιωτίνες και 200 Παλαιστίνιοι, εκ των οποίων 121 είχαν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη για ένοπλες ενέργειες.
27 Ιανουαρίου
Το Ισραήλ ανακοινώνει ότι οκτώ από τους 33 ομήρους που προβλεπόταν να απελευθερωθούν στην πρώτη φάση (42 ημέρες) της εκεχειρίας είναι νεκροί.
27-28 Ιανουαρίου
Περίπου 376.000 εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι επιστρέφουν από τη νότια στη βόρεια Γάζα, αφού ο ισραηλινός στρατός ανοίγει τα σημεία ελέγχου.
28 Ιανουαρίου
Σταθεροποιείται η μεγάλη αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ θέτει και πάλι σε λειτουργία φούρνους για την τροφοδοσία ολόκληρης της Λωρίδας.
30 Ιανουαρίου
Απελευθερώνονται άλλοι τρεις Ισραηλινοί και πέντε Ταϊλανδοί όμηροι (οι τελευταίοι ήταν εργάτες γης) και ακολουθεί η απελευθέρωση Παλαιστινίων αιχμαλώτων.
1 Φεβρουαρίου
Aλλοι τρεις Ισραηλινοί όμηροι απελευθερώθηκαν χθες και 90 Παλαιστίνιοι αιχμάλωτοι επρόκειτο να απελευθερωθούν, με τους συνολικούς αριθμούς να φτάνουν τους 13 και 490 αντιστοίχως.
