ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Εν μέσω της συνεχιζόμενης αναταραχής που φέρνει η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και οι «απειλές» περί αποχώρησης από το ΝΑΤΟ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται –για ακόμη μια φορά– να συζητήσουν μια βασική προτεραιότητα για την Ευρώπη και την ασφάλειά της: την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Σε τρία βασικά ερωτήματα θα κληθούν να απαντήσουν την ερχόμενη Δευτέρα στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συγκαλεί ο Αντόνιο Κόστα στο παλάτι Εγκμοντ στις Βρυξέλλες: τι κάνουμε ως σύνολο ως προς την ευρωπαϊκή άμυνα; Ποια τα μέσα χρηματοδότησης; Με ποιους συνεργαζόμαστε;
Η συζήτηση, βεβαίως, γύρω από την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου ένα χρόνο, χωρίς ωστόσο (ακόμη) σαφή κατεύθυνση. Βασική προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι η χρηματοδότηση και αυτό εξηγεί την επιστολή που απέστειλαν 19 εξ αυτών –ανάμεσά τους και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης– προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Πολωνό πρωθυπουργό –η χώρα του οποίου ασκεί την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε.– και την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ζητώντας μεγαλύτερη συμβολή της τράπεζας στη χρηματοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας.
Επρόκειτο για τη δεύτερη κατά σειράν επιστολή, καθώς είχε προηγηθεί αντίστοιχη τον Μάρτιο του 2024 (από 14 κράτη-μέλη) όπου επισημαίνεται εκ νέου ότι η αναπτυξιακή τράπεζα της Ε.Ε. θα πρέπει να αναλάβει «ισχυρότερο ρόλο» στην επενδυτική χρηματοδότηση και τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων στον αμυντικό τομέα. Επί της ουσίας ζητούν αλλαγή «εντολής» της τράπεζας, που θα της επιτρέψει πλέον να επενδύει –πέραν των προϊόντων διπλής χρήσης, όπως drones– και στην κατασκευή όπλων και στρατιωτικών υποδομών. Ενδιαφέρον έχει η (εκ νέου) πρόταση για την έκδοση αμυντικών ομολόγων από την ΕΤΕπ. Αρκετά κράτη-μέλη, άλλωστε, θεωρούν ότι οι κανόνες λειτουργίας της θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν, ώστε να επιτραπούν επενδύσεις στην «παραδοσιακή αμυντική βιομηχανία».
Υπάρχουν όμως κράτη-μέλη, ιδιαίτερα εκείνα που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ, που εκφράζουν προβληματισμό για πιθανή αλλαγή της «εντολής» της ΕΤΕπ, ενώ δεν είναι λίγοι οι αξιωματούχοι και εντός της Κομισιόν που εκτιμούν ως ριψοκίνδυνη μια τέτοια κίνηση, καθώς θα επιβαρυνθεί η πιστοληπτική της ικανότητα (rating), ειδικά καθώς στηρίζεται στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. «Πώς θα ζητήσουμε να δράσει και με ποιες δανειοδοτήσεις; Με συμμετοχή δημοσίου και ιδιωτικού τομέα; Πώς θα παρέχει εγγυήσεις;», αναρωτιούνται Ευρωπαίοι διπλωμάτες με γνώση των σχετικών συζητήσεων.
Σε ό,τι αφορά την έκδοση αμυντικών ομολόγων, εξάλλου, υπάρχουν αρκετά ερωτήματα για το πώς θα δομηθούν, ενώ εάν η νέα χρηματοδότηση γίνεται εκτός ευρωπαϊκού προϋπολογισμού θα πρέπει να ιδρυθεί νέος φορέας για τις εγγυήσεις.
Πρόκειται για συζήτηση που θα έχει διάρκεια, σχολιάζουν οι ίδιες πηγές, ενώ υπενθυμίζουν ότι για όποια αλλαγή της πιστοληπτικής πολιτικής της ΕΤΕπ θα χρειαστεί ομοφωνία από τους «27» ΥΠΟΙΚ. Και η πρόεδρός της Νάντια Καλβίνιο ξεκαθάρισε εκ νέου την Πέμπτη ότι «δεν είμαστε υπουργείο Αμυνας, αλλά αναπτυξιακή τράπεζα».
