Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη Σερβία κατακλύζονται ακόμη από τις εικόνες της 24ωρης συγκέντρωσης της 27ης και 28ης Ιανουαρίου, όταν φοιτητές διαδήλωσαν ειρηνικά στον κόμβο Autokomanda που συνδέει τα νότια προάστια του Βελιγραδίου με το κέντρο και τον αυτοκινητόδρομο Ε-75 που διασχίζει την πρωτεύουσα. Οι φοιτητές κινήθηκαν προς τον πολυσύχναστο κόμβο, κρέμασαν τα πανό με τα συνθήματά τους στις γέφυρες και έδωσαν τον παλμό με τις σφυρίχτρες τους στη μεγάλη διαδήλωση.
Oι τέντες είχαν στηθεί για την ολονύχτια αναμονή, οι φοιτητές μοίραζαν δωρεάν καφέδες, έψηναν γουρουνόπουλα, ενώ οι αγρότες κατέβηκαν με τα τρακτέρ τους από τις γειτονικές περιοχές για να υποστηρίξουν τον αγώνα των φοιτητών για δικαιοσύνη, διαφάνεια και αλλαγή στο σύστημα διαφθοράς. Μέχρι στιγμής οι ειρηνικές διαδηλώσεις οδήγησαν στην παραίτηση του Σέρβου πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς και του δημάρχου του Νόβισαν Mίλαν Τζούριτς. Ωστόσο, με τις εξουσίες συγκεντρωμένες στα χέρια του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, η σερβική κοινωνία παραμένει καχύποπτη και ζητεί απόδοση δικαιοσύνης για τα θύματα της τραγωδίας του Νόβι Σαντ.
Συλλογική οδύνη
Η κατάρρευση του προσφάτως ανακατασκευασμένου σκεπάστρου στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ την 1η Νοεμβρίου του περασμένου έτους προκάλεσε τον θάνατο 15 ανθρώπων και τον τραυματισμό δεκάδων άλλων. Δημιούργησε, δε, στη σερβική κοινωνία ένα τραύμα ισοδύναμο με τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών. Η συλλογική οδύνη που βιώνουν εκατομμύρια Σέρβοι, η απόκρυψη των συμβάσεων για την ανακατασκευή, η επικοινωνιακή διαχείριση και η αποσιώπηση των κινητοποιήσεων από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης εξόργισαν την κοινή γνώμη. Μεγαλύτερης ηλικίας πολίτες στάθηκαν στο πλευρό των φοιτητών, με αποτέλεσμα να συμμετέχουν στα συλλαλητήριά τους διαφορετικές κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες.
Ηδη από τα μέσα Νοεμβρίου οι φοιτητές κινητοποιήθηκαν με συμβολικές καταλήψεις των σχολών τους, έχοντας αιτήματα την κοινοποίηση των εγγράφων γύρω από την ανακατασκευή του σταθμού του Νόβι Σαντ, αθώωση όσων συνελήφθησαν στις διαδηλώσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα, απόδοση ευθυνών στα άτομα που επιτέθηκαν σε φοιτητές και καθηγητές και αύξηση κατά 20% της χρηματοδότησης για τα πανεπιστήμια. Το –εδώ και δεκατρία χρόνια– κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) χαρακτηρίζει τις διαδηλώσεις αντικυβερνητικές και αντισυνταγματικές. Η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης δεν καλύπτει δημοσιογραφικά τις διαδηλώσεις, κατηγορώντας τους φοιτητές πως υποκινούνται από ξένες δυνάμεις. Σε αντίποινα, όταν το κρατικό RTS έστειλε ανταποκριτές στην καρδιά των εξελίξεων, οι φοιτητές αποδοκίμασαν και απομάκρυναν τους δημοσιογράφους, όπως μαρτυρούν βίντεο στο TikTok.
Στο πλευρό των φοιτητών στάθηκε η πλειονότητα του ακαδημαϊκού προσωπικού της χώρας, οι μαθητές και οι καθηγητές των τελευταίων τάξεων των γυμνασίων (αντίστοιχες του λυκείου), καλλιτέχνες και ηθοποιοί, που στο τέλος των παραστάσεών τους σηκώνουν τα χέρια κρατώντας τα indeks τους (φοιτητικά ευρετήρια), εργαζόμενοι και επαγγελματίες απ’ όλους τους κλάδους, οι οποίοι ανταποκρίνονται στα καλέσματα των blokadi (μπλοκ) των φοιτητικών σχολών για γενική απεργία. Μάλιστα, τα σωματεία ταξί του Βελιγραδίου ανέφεραν χθες πως θα μεταφέρουν χωρίς χρέωση στο Νόβι Σαντ τους φοιτητές που επιθυμούν να μεταβούν στη μαζική διαδήλωση που οργανώνεται εκεί, με αφορμή τη σημερινή συμπλήρωση τριών μηνών από την τραγωδία της κατάρρευσης.
Διήμερη πορεία
Από το βράδυ της Πέμπτης τα μπλοκ των σχολών του Βελιγραδίου ξεκίνησαν να περπατούν από τη Σχολή Δραματικών Επιστημών προς το Νόβι Σαντ, το οποίο απέχει 70 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, κάνοντας ολονύχτια στάση στην πόλη Ιντζιγια, όπως αναφέρει το ανεξάρτητο μέσο N1. Με το σύνθημα «Ενα βήμα μακριά από τη δικαιοσύνη», οι φοιτητές έφτασαν χθες στο Νόβι Σαντ, όπου συνάντησαν τους συμφοιτητές των τοπικών σχολών στις τρεις γέφυρες της πόλης, πάνω από τον Δούναβη, τις οποίες απέκλεισαν συμβολικά. Οι κάτοικοι των πόλεων και των χωριών στα οποία κάνουν στάση τούς υποδέχονταν με τοπικές λιχουδιές και νερά, για να τους δώσουν δύναμη, ενώ οι συμφοιτητές τους έχουν στήσει ράντζα στους χώρους του πανεπιστημίου για να ξεκουραστούν μετά τη διήμερη πορεία τους.
Οι ειρηνικές διαδηλώσεις οδήγησαν στην παραίτηση του πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς και του δημάρχου του Νόβι Σαντ Mίλαν Τζούριτς.
Παράλληλα, τα μπλοκ των φοιτητών φροντίζουν για την ομαλή λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και την καθαριότητα στα σημεία των διαδηλώσεων.
Η ατζέντα των συσκέψεων αφορά τα επόμενα βήματα, τα προγράμματα καθαριότητας, καθώς και τις δραστηριότητες που θα κρατήσουν ενεργό το ενδιαφέρον των φοιτητών, όπως η φιλοξενία εργαστηρίων, οι προβολές ταινιών και οι συναυλίες.
Οσο για τους πολίτες και τους φοιτητές, φαίνονται να αψηφούν το κλίμα φόβου που έχει καλλιεργηθεί μεθοδικά στη σερβική κοινωνία την περίοδο διακυβέρνησης του Βούτσιτς.
Πολίτες δηλώνουν ανώνυμα στην «Κ» πως εκείνοι και οι οικογένειές τους δέχονται απειλητικές κλήσεις με απόκρυψη από υποστηρικτές του Βούτσιτς και επισκέψεις από μυστικούς πράκτορες, ενώ παράλληλα εκδίδονται αποφάσεις για παύσεις καθηκόντων των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στις διαδηλώσεις.
Εξάλειψη διαφθοράς
Ανεξάρτητα από τη διεξαγωγή ή μη εκλογών, οι Σέρβοι φαίνεται πως θα συνεχίζουν να βγαίνουν στους δρόμους, ζητώντας αλλαγή του συστήματος διαφθοράς, το οποίο διαιωνίζεται από την εποχή της δολοφονίας του φιλοευρωπαϊστή πρωθυπουργού δρ Ζόραν Ντζίντζιτς το 2003. Αιχμή του δόρατος της πολιτικής του ήταν η εξάλειψη της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Παρά τις νομοθετικές ενέργειές του, εκείνος δεν τα κατάφερε. Τώρα είναι η σειρά των φοιτητών να προσπαθήσουν να αλλάξουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στη χώρα τους. Αγνωστο μέχρι το πού μπορεί να φτάσουν.
«Εμείς οι φοιτητές, που επωμιζόμαστε το μέλλον της χώρας, έχουμε παρουσιάσει τέσσερα απλά αιτήματα, αλλά δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση. Αν και δεν έχουμε πολιτική στράτευση, μας κατηγορούν ότι απειλούμε τη συνταγματική τάξη, ενώ καθημερινά υπομένουμε απειλές, συλλήψεις και βία. Είμαστε όμως όλοι μαζί σε αυτό και ό,τι συμβαίνει σε κάποιον επηρεάζει όλους μας. Ζητάμε μόνο να κάνουν οι θεσμοί τη δουλειά τους», επισημαίνει ο Βασίλιε Κουβεκάλοβιτς, φοιτητής στο τμήμα μηχανικών ηλεκτρολόγων στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου.
Η Ισιδώρα Νίκολιτς, φοιτήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, μίλησε για τον κοινό αγώνα δηλώνοντας: «Δεν διαδηλώνω μόνο για μένα, αλλά και για το μέλλον μου, το μέλλον της οικογένειας και των φίλων μου. Πρέπει να αποτινάξουμε αυτή τη μαζική διαφθορά από τη χώρα. Χρειαζόμαστε ένα σύστημα που λειτουργεί το ίδιο για όλους».
