Επίσημη «έναρξη» της νέας θητείας της Κομισιόν αποτελεί η σημερινή «πυξίδα ανταγωνιστικότητας» που παρουσίασε η πρόεδρός της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καθώς αποτελεί τον «οδικό χάρτη» των οικονομικών πολιτικών που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να μην παραμείνει ουραγός η Ε.Ε. έναντι των βασικών της «ανταγωνιστών», ΗΠΑ και Κίνας.
Το έγγραφο, που βασίζεται κατά κύριο λόγο στις συστάσεις των εκθέσεων του Μάριο Ντράγκι για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, περιστρέφεται γύρω από τρεις βασικούς πυλώνες: καινοτομία, απανθρακοποίηση και ασφάλεια.
«Η Ευρώπη έχει όλα όσα χρειάζεται για να πετύχει στον αγώνα για την κορυφή. Αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να διορθώσουμε τις αδυναμίες μας για να ανακτήσουμε ανταγωνιστικότητα. Η πυξίδα ανταγωνιστικότητας μετατρέπει τις εξαιρετικές συστάσεις της έκθεσης του Ντράγκι σε «οδικό χάρτη». Τώρα έχουμε σχέδιο. Εχουμε την πολιτική βούληση. Αυτό που έχει σημασία είναι η ταχύτητα και η ενότητα. Ο κόσμος δεν μας περιμένει. Ολα τα κράτη-μέλη συμφωνούν σε αυτό. Ετσι, ας μετατρέψουμε αυτή τη συναίνεση σε δράση», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Καινοτομία: «Στοίχημα» για την Κομισιόν είναι να καλύψει το «χάσμα» καινοτομίας έναντι των ΗΠΑ και Κίνας. Στο επίκεντρο βρίσκεται η τεχνητή νοημοσύνη, καθώς περιλαμβάνει για πρώτη φορά «στρατηγική» και σχέδια ανάπτυξης «μεγάλων εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης» (mega AI factories) στη βάση της παγκόσμιας κλάσης δικτύου υπερυπολογιστών EuroHpc στην Ευρώπη. Στόχος είναι η ενίσχυση της υπολογιστικής ισχύος της Ευρώπης και η πρόσβαση νεοσύστατων επιχειρήσεων, ερευνητών και βιομηχανίας, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης τους.
Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη στρατηγική γύρω από το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων (Start-up – Scale-up strategy) που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των «εμποδίων» για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών startups, μέσω διευκόλυνσης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ του ακαδημαϊκού κόσμου και της βιομηχανίας.
28ο καθεστώς για επιχειρήσεις: Προτείνεται εξάλλου στη βάση σχετικής πρότασης και του Ενρίκο Λέτα η απόδοση 28ου νομικού καθεστώτος για τις εν λόγω επιχειρήσεις, που στοχεύει στην απλοποίηση των ισχυόντων κανόνων, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών πτυχών του εταιρικού δικαίου καθώς και του εργατικού και φορολογικού. Επί της ουσίας, η Κομισιόν εκτιμά ότι «αυτό θα επιτρέψει σε καινοτόμες επιχειρήσεις να επωφεληθούν από μια ενιαία σειρά κανονισμών, όπου και εάν επενδύουν ή λειτουργούν εντός της ενιαίας αγοράς».
Κοινός χάρτης πορείας για απανθρακοποίηση: Η «πυξίδα» προσδιορίζει τις υψηλές τιμές ενέργειας ως βασική «πρόκληση» και καθορίζει τομείς «παρέμβασης» για τη διευκόλυνση και την πρόσβαση σε καθαρή, προσιτή ενέργεια. Οι σχετικές προτάσεις αναμένονται προς το τέλος Φεβρουαρίου θα γίνουν στο πλαίσιο της πολυαναμενόμενης Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας. Ανάμεσα σε άλλα η εν λόγω Συμφωνία θα περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για προσιτή ενέργεια που ενδιαφέρει αρκετά κράτη-μέλη, όπως και τη χώρα μας.
Θα παρουσιαστεί σύντομα και νέο πλαίσιο για τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, καθώς και το «Σύμφωνο επενδύσεων βιώσιμων μεταφορών» κατά το τρίτο τρίμηνο του 2025.
Μείωση εξαρτήσεων – αύξηση της ασφάλειας προμηθειών: Σε περιόδους γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η ασφάλεια του εφοδιασμού αποτελεί υψηλή προτεραιότητα, ιδίως στους τομείς των εξοπλισμών, των πρώτων υλών και των φαρμάκων. Η «Λευκή Βίβλος» του Επιτρόπου για την ευρωπαϊκή άμυνα αναμένεται στα τέλη Μαρτίου. Μεταξύ άλλων, θα εμπεριέχει ιδέες για κοινές προμήθειες και καλύτερη ενσωμάτωση της αμυντικής βιομηχανίας.
Σε ό,τι αφορά την κοινή προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών η Κομισιόν σχεδιάζει σχετική πλατφόρμα, την οποία θα παρουσιαστεί μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Παράλληλα θα επιδιώξει την εξασφάλιση των πρώτων υλών μέσω της σύναψης νέων «εταιρικών σχέσεων» με τρίτες χώρες.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο προσαρμογής για το κλίμα και η αναθεώρηση του νόμου περί προμηθειών δεν αναμένονται έως το 2026.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση η Κομισιόν προωθεί την «ευρωπαϊκή προτίμηση» σε αρκετούς τομείς.
Χρηματοδότηση – στρατηγική για την εσωτερική αγορά
Απλοποίηση: Με οριζόντια μέτρα, η Κομισιόν επιδιώκει βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς. Για τον σκοπό αυτόν, θα παρουσιάσει έως τα τέλη Φεβρουαρίου «μηχανισμό» που θα αποσκοπεί στη μείωση του κανονιστικού και διοικητικού «φόρτου» για τις επιχειρήσεις, με λίγα λόγια της γραφειοκρατίας. Θα επιδιωχθεί διευκόλυνση των επιχειρήσεων με ταχύτερες, απλούστερες διαδικασίες ως προς την πρόσβαση σε κονδύλια της Ε.Ε. αλλά και των σχετικών της διοικητικών αποφάσεων. Η «πυξίδα» άλλωστε θέτει ως στόχο τη μείωση κατά 25% του διοικητικού φόρου για τις εταιρείες και κατά 35% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στο δεύτερο τρίμηνο, η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει εξάλλου την στρατηγική της για την εσωτερική αγορά, που θα επικεντρωθεί στην άρση των «εμποδίων», ενώ θα επιδιώξει να ενισχύσει, για παράδειγμα, την ομάδα εργασίας για την επιβολή της Ενιαίας Αγοράς (SMET, Single Market Enforcement Taskforce).
Στο πλαίσιο αυτό, βασική πρόταση αποτελεί και η προώθηση της Ενωσης Επενδύσεων και Οικονομιών (όρος, που θα αντικαταστήσει τη λεγόμενη «Κεφαλαιακή Ενωση», που παραμένει έως σήμερα «κενό γράμμα». Παράλληλα, θα προσδιοριστεί η κατεύθυνση του νέου πολυετούς προϋπολογισμού της Ε.Ε. (MFF), ο οποίος αναμένεται να παρουσιαστεί το καλοκαίρι, ενώ προτείνεται ταμείο ανταγωνιστικότητας καθώς και σχετικός μηχανισμός. Στα «χνάρια» του ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σκοπεύει να συνδέει κονδύλια με προώθηση συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων από τα κράτη-μέλη.
Το έγγραφο αποφεύγει ωστόσο να δώσει λεπτομέρειες ή να εισηγηθεί μέτρα, που ενδεχομένως να παραπέμπουν σε έκδοση κοινού χρέους, που είχε εισηγηθεί ο Μάριο Ντράγκι.
