Τι σημαίνει η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα; Οσοι βιαστούν να πουν ότι πρόκειται για επανάληψη, αφού το ίδιο είχε πράξει o Ντόναλντ Τραμπ και στην προηγούμενη θητεία του, πρέπει να αναθεωρήσουν άποψη, καθώς το 2017 οι ΗΠΑ δεσμεύονταν από τριετή περίοδο υποχρεωτικής παραμονής στη συνθήκη, υποχρέωση που τώρα δεν ισχύει. Σε κάθε περίπτωση, όταν το 2024 είναι το θερμότερο έτος μετά την προβιομηχανική εποχή, με μέση θερμοκρασία του πλανήτη 1,6 βαθμό Κελσίου πάνω από τη θερμοκρασία 1850-1900, όταν τα δέκα θερμότερα έτη είναι η τελευταία δεκαετία (!), κι όταν καίγεται καταμεσής του χειμώνα το Λος Αντζελες, η πόλη-σύμβολο του αμερικανικού ονείρου, η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το κλίμα είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη.
Οπισθεν στα ορυκτά
Οι ΗΠΑ βρίσκονταν το 2023 στη δεύτερη θέση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, με 11% έναντι 30% της Κίνας, 8% της Ινδίας και 6% της Ε.Ε., αλλά ήταν δεύτερες όσον αφορά την κατά κεφαλή συνεισφορά, με 18 τόνους ανά κάτοικο, με τη Ρωσία στους 19 τόνους/κάτοικο, την Κίνα στους 11, την Ε.Ε. στους 7,2 και την Ινδία στους 2,9. Ο πρόεδρος Τραμπ έδωσε το σύνθημα για μαζικές εξορύξεις μιλώντας για το «υγρό χρυσάφι» της Αμερικής: «Εχουμε κάτι που κανένα άλλο έθνος δεν θα έχει ποτέ, τη μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου από οποιαδήποτε άλλη χώρα στη Γη, και θα το χρησιμοποιήσουμε». Πέρα από την άνοδο των εκπομπών των ΗΠΑ, υπάρχει ανησυχία πως θα σταλεί μήνυμα υποβάθμισης ή και εγκατάλειψης των κλιματικών πολιτικών από περισσότερα κράτη.
«Η προσωπική μου γνώμη είναι πως πρόκειται για ένα ατύχημα που σοκάρει την επιστημονική κοινότητα. Νομίζω πως θα γίνουν διορθωτικές κινήσεις καθ’ οδόν· αλλιώς τα τέσσερα επόμενα χρόνια θα δημιουργήσουν προβλήματα που θα φανούν αργότερα», λέει στην «Κ» ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εθνικός εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή. «Η απόφαση των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε περαιτέρω καθυστέρηση στην υλοποίηση της συμφωνίας, η οποία δυστυχώς ήδη υπάρχει, όπως φάνηκε και στο COP29 στο Μπακού, όπου ελήφθησαν χλιαρά μέτρα και είδαμε αρκετές απρόθυμες κυβερνήσεις», συμπληρώνει. «Οι χώρες της Ε.Ε. πρέπει να μείνουν πιστές στη Συμφωνία του Παρισιού και να συνεχίσουν ενωμένες, κάτι που θεωρώ πως θα συμβεί. Ας σημειωθεί πως σύμφωνα με μελέτη που έχουμε κάνει, η Ε.Ε. μπορεί μέχρι το 2030 να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα και να στηριχθεί στις ανανεώσιμες πηγές, δημιουργώντας καλό παράδειγμα. Εύχομαι η αποσταθεροποίηση του κλίματος να μην οδηγήσει σε επανάληψη φαινομένων όπως ο “Daniel” στη Θεσσαλία και οι πρόσφατες πυρκαγιές στο Λος Αντζελες», τονίζει ο κ. Ζερεφός.
«Νομίζω πως θα γίνουν διορθωτικές κινήσεις καθ’ οδόν· αλλιώς τα τέσσερα επόμενα χρόνια θα δημιουργήσουν προβλήματα», λέει στην «Κ» ο Χρήστος Ζερεφός, εθνικός εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή.
«Φαίνεται ότι το χειρότερο σενάριο για τις ΗΠΑ επιβεβαιώνεται: αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού, πριμοδότηση των ορυκτών καυσίμων και “πάγωμα” της χρηματοδότησης για επενδύσεις που στηρίζουν την πράσινη μετάβαση: καθαρή ενέργεια και κλιματικές τεχνολογίες», σημειώνει από την πλευρά του ο Κώστας Καρτάλης, καθηγητής στο ΕΚΠΑ και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή. «Στη δύσκολη κατάσταση που διαμορφώνεται, το αισιόδοξο μήνυμα είναι ότι το 2024 τα 2/3 των ενεργειακών επενδύσεων παγκοσμίως σχετίζονται με την καθαρή ενέργεια, με το υπολειπόμενο 1/3 να αντιστοιχεί σε ορυκτά καύσιμα. Πόσο θα μεταβληθεί αυτή η αναλογία ως αποτέλεσμα των αλλαγών στις ΗΠΑ είναι δύσκολο να εκτιμηθεί», σχολιάζει ο κ. Καρτάλης. «Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση διαπιστώνεται μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 38% σε σχέση με το 1990. Την ίδια περίοδο έχει αυξηθεί το ΑΕΠ της κατά 68%, δείγμα της αποσύνδεσης της οικονομικής της ανάπτυξης από τις εκπομπές αερίων λόγω της αυξανόμενης χρήσης καθαρής ενέργειας. Ουσιαστικά η Ε.Ε. προωθεί αποτελεσματικά τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, ενισχύοντας την πορεία για ενεργειακή αυτονομία σταδιακά μέχρι το 2050».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η διεθνής κοινότητα πρέπει να επιμείνει στον στόχο συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας μέχρι 1,5-2 βαθμούς Κελσίου, αλλιώς η κλιματική απορρύθμιση μπορεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Ηδη τα κλιματικά σχέδια που έχουν υποβάλει τα κράτη στον ΟΗΕ εκτιμάται πως οδηγούν σε άνοδο της θερμοκρασίας κατά 2,6 βαθμούς Κελσίου. Τι θα συμβεί εάν η απόφαση των ΗΠΑ για τη Συμφωνία του Παρισιού οδηγήσει σε έναν «μαύρο ανταγωνισμό», όπου το κάθε κράτος θα καίει όποια μορφή ενέργειας του φαίνεται φθηνότερη, αγνοώντας τις συνέπειες σε κλίμα και περιβάλλον;
«Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο εγκατάλειψης των πολιτικών ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτή την περίπτωση ανοίγουμε τον δρόμο για πολύ αρνητικές, για καταστροφικές εξελίξεις. Και μάλιστα ενώ το γνωρίζουμε ήδη», τονίζει ο Σεβαστιανός Μοιρασγεντής, διευθυντής Ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, συνεργάτης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή. «Κάθε συζήτηση για τη χαλάρωση του εμβληματικού στόχου του 1,5 βαθμού θα πρέπει να αποφευχθεί», υπογραμμίζει ο κ. Καρτάλης.
Το προηγούμενο
«Στην προηγούμενη αποχώρηση των ΗΠΑ η Ε.Ε. δεν πτοήθηκε, ενώ και η Κίνα συνέχισε την προσαρμογή. Θα γίνει τώρα το ίδιο; Επίσης, την προηγούμενη φορά είχαν πάρει πάνω τους την κλιματική πολιτική πολλές πολιτείες, καθώς και μεγάλες επιχειρήσεις. Πολλές επενδύσεις για ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν γίνει σε πολιτείες με Ρεπουμπλικανό κυβερνήτη. Τι θα γίνει εκεί;» σημειώνει ο κ. Μοιρασγεντής.
Μερίδιο κρατών στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου
30% ΚΙΝΑ
11% ΗΠΑ
6% Ε.Ε.
8% ΙΝΔΙΑ
5% ΡΩΣΙΑ
Ετήσιες εκπομπές ανά κάτοικο (τόνοι CO2)
19 ΡΩΣΙΑ
18 ΗΠΑ
11 ΚΙΝΑ
7,2 Ε.Ε.
2,9 ΙΝΔΙΑ
Παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ
30% ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ
22% ΗΠΑ
15,1 °C παγκόσμια μέση θερμοκρασία το 2024, το πιο θερμό έτος από
τα προβιομηχανικά επίπεδα.
1,6 °C πάνω από τη μέση θερμοκρασία 1850-1900. Τα δέκα πιο θερμά έτη ήταν τα δέκα τελευταία.
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Πυροσβέστης με φόντο τη νέα μεγάλη πυρκαγιά στη νότια Καλιφόρνια. Οι ΗΠΑ αποχωρούν από τη Συμφωνία του Παρισιού την ώρα που το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος μετά την προβιομηχανική εποχή και το Λος Αντζελες, η πόλη-σύμβολο του αμερικανικού ονείρου, καίγεται τον χειμώνα. [Mark Abramson / The New York Times]
