Μεγάλης κλίμακας ανατροπές τόσο στον κρατικό μηχανισμό όσο και στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ προκαλεί ο καταιγισμός των εκτελεστικών διαταγμάτων που υπέγραψε ο Ντόναλντ Τραμπ λίγο μετά την ορκωμοσία του, πυροδοτώντας τις πρώτες αντιδράσεις.
Το διάταγμα που προκάλεσε τις μεγαλύτερες αντιδράσεις έθεσε υπό αίρεση την αυτόματη χορήγηση αμερικανικής ιθαγένειας σε παιδιά μεταναστών που γεννιούνται επί αμερικανικού εδάφους, δικαίωμα που κατοχυρώνεται από το αμερικανικό σύνταγμα.
Σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες αποφάσεις του, ο νέος πρόεδρος απένειμε χάρη σε 1.500 φυλακισμένους οπαδούς του που είχαν καταδικαστεί για την αιματηρή έφοδο στο Καπιτώλιο, στις 6 Ιανουαρίου του 2021, όταν αμφισβητούσαν την ήττα του από τον Τζο Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές του 2020.
Περίπου 140 αστυνομικοί είχαν τραυματιστεί προστατεύοντας το Κογκρέσο, ενώ τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ανάμεσα στους αποφυλακισθέντες περιλαμβάνονται οι πρώην ηγέτες δύο ακροδεξιών παραστρατιωτικών οργανώσεων που υποστηρίζουν τον Τραμπ, των Oath Keepers και των Proud Boys. «Με πρόδωσε η πατρίδα μου», έλεγε χθες στο CNN ο Μάικλ Φανόν, πρώην αστυνομικός στην Ουάσιγκτον, ο οποίος υπέστη σοβαρό τραυματισμό στη διάρκεια των επεισοδίων. «Απόψε, έξι άτομα που μου επιτέθηκαν ενώ έκανα τη δουλειά μου στις 6 Ιανουαρίου, θα κυκλοφορούν ελεύθερα», προσέθεσε. Τα ίδια συναισθήματα μοιράζονταν μέλη του Κογκρέσου που κινδύνεψαν από τον όχλο των εξαγριωμένων τραμπικών εκείνη την ημέρα. «Ο Ντόναλντ Τραμπ φέρνει μια χρυσή εποχή για τους παραβάτες του νόμου και εκείνους που ήθελαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση», δήλωσε ο ηγέτης των Δημοκρατικών στη Γερουσία, Τσακ Σούμερ, παραπέμποντας στην ομιλία του νέου προέδρου αμέσως μετά την ορκωμοσία του, όπου επαγγέλθηκε μια «χρυσή εποχή» για τις ΗΠΑ. Γύρω στους 40 άνδρες με διακριτικά των Proud Boys ήρθαν σε αντιπαράθεση με διαδηλωτές που αποδοκίμαζαν τον Τραμπ στην Ουάσιγκτον τη Δευτέρα, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η τελετή της ορκωμοσίας του.
Στην παρθενική ομιλία της δεύτερης θητείας του, ο 47ος πρόεδρος μίλησε για «ημέρα της απελευθέρωσης», καθιστώντας σαφές ότι εννοεί να προωθήσει σαρωτικές αλλαγές σε τμήματα του κρατικού μηχανισμού, που παραπέμπουν όχι σε συνήθη αλλαγή κυβέρνησης, αλλά σε αλλαγή καθεστώτος. Στην πρώτη δέσμη διαταγμάτων που υπέγραψε σε κλειστό στάδιο της Ουάσιγκτον, μπροστά σε ενθουσιώδεις οπαδούς του, ακύρωσε 78 αποφάσεις του προκατόχου του Τζο Μπάιντεν, μεταξύ των οποίων εκείνες που αφορούσαν την καταπολέμηση κοινωνικών διακρίσεων και την επιβολή κυρώσεων σε βίαιους Ισραηλινούς εποίκους της Δυτικής Οχθης.
Ενα άλλο διάταγμα του Τραμπ αφορούσε τον «τερματισμό εργαλειοποίησης του υπουργείου Δικαιοσύνης» και έδινε εντολή στον γενικό εισαγγελέα να ξεκινήσει έρευνες για τις δραστηριότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης επί προεδρίας Μπάιντεν εναντίον των πολιτικών της αντιπάλων, δηλαδή του ιδίου και των συμμάχων του. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να απολύσει 1.000 στελέχη της δημόσιας διοίκησης που είχαν επιλεγεί από τον προκάτοχό του με το αιτιολογικό ότι «δεν εναρμονίζονται με το όραμα του MAGA». Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονταν ο απόστρατος στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου, και η ναύαρχος Λίντα Λι Φάγκαν, διοικήτρια της Ακτοφυλακής, η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τη διοίκηση Οπλου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Σκληρή στάση
Μεγάλο μέρος της πρώτης δέσμης εκτελεστικών διαταγμάτων αφορούσε τη σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής: Κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης και αποστολή του στρατού στα σύνορα με το Μεξικό, παύση λειτουργίας της υπηρεσίας ηλεκτρονικών ραντεβού για την υποβολή αίτησης χορήγησης ασύλου – κάτι που προκάλεσε τεράστια σύγχυση και απογοήτευση σε εκείνους που περίμεναν να πάρουν το πράσινο φως για να μπουν στις ΗΠΑ, στα σύνορα. Εξάλλου, αεροπλάνα που μετέφεραν στις ΗΠΑ περίπου 1.600 Αφγανούς, των οποίων οι αιτήσεις για βίζα είχαν γίνει δεκτές, επέστρεψαν άρον άρον στην Καμπούλ.
Σε διεθνή κλίμακα, αντιδράσεις προκάλεσε η απόφαση του Τραμπ να αποσύρει για δεύτερη φορά τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (το είχε κάνει και στην πρώτη θητεία του, αλλά ο Μπάιντεν είχε επιστρέψει στην εν λόγω συμφωνία), όπως και η αντίστοιχη απόφαση για απόσυρση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και σειρά ξένων κυβερνήσεων κάλεσαν τον Αμερικανό πρόεδρο να αναθεωρήσει τις αποφάσεις του.
Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία Τραμπ, οι πρόεδροι της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και της Κίνας Σι Τζινπίνγκ είχαν τηλεδιάσκεψη μιας ώρας και 35 λεπτών για τα νέα διεθνή δεδομένα. Μετά τη διαβούλευση, ο σύμβουλος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ δήλωσε ότι οι δύο ηγέτες «εξέφρασαν την προθυμία τους να οικοδομήσουν σχέσεις με τις ΗΠΑ σε αμοιβαίως επωφελή βάση, αν η διοίκηση Τραμπ ενδιαφέρεται πραγματικά για κάτι τέτοιο», αλλά σε κάθε περίπτωση θα συνεχίσουν να αλληλοϋποστηρίζονται σε όλα τα κρίσιμα διεθνή θέματα, συμπεριλαμβανομένου του θέματος της Ταϊβάν.
