Σημαντική πρόοδος σημειώθηκε στις διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα, όταν τα επιτελεία του Τζο Μπάιντεν και του Ντόναλντ Τραμπ άρχισαν να εργάζονται από κοινού για το ζήτημα, τόνισε, μιλώντας στο Reuters, ο απερχόμενος πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Τζακ Λιου.
Οι 15 μήνες του Λιου σχεδόν συνέπεσαν με τον πόλεμο στη Γάζα, που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου του 2023, μετά την επίθεση ενόπλων της παλαιστινιακής Χαμάς στο Ισραήλ και την ισραηλινή αντεπίθεση στη Γάζα. Μίλησε στο Reuters την Τρίτη, πριν από την επίτευξη συμφωνίας.
Ο 69χρονος Λιου θα παραδώσει στον Μάικ Χάκαμπι, πρώην κυβερνήτη του Αρκάνσας, ο οποίος θα αναλάβει τη θέση του πρέσβη στο Ισραήλ, όταν ο Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, την ερχόμενη Δευτέρα.
Βετεράνος της Ουάσιγκτον και Δημοκρατικός, ο Λιου υπογράμμισε ότι η διακομματική συνεργασία των ΗΠΑ ξεκίνησε αμέσως μετά τη νίκη του Ρεπουμπλικανού Τραμπ στις προεδρικές εκλογές πριν από δύο μήνες.
Ο Λιου τόνισε ότι τα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ εξυπηρετήθηκαν καλύτερα από τη «θερμή μεταβίβαση» και την εποικοδομητική μετάβαση.
«Εργαστήκαμε χέρι χέρι»
«Νομίζω ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Το γεγονός ότι μια απερχόμενη και μια εισερχόμενη διοίκηση εργάστηκαν χέρι χέρι για να υποστηρίξουν την επείγουσα ανάγκη για λύση έχει αναγνωριστεί από όλα τα μέρη», ανέφερε ο Λιου.
Παράλληλα, χαιρέτισε τη στάση του Τραμπ, ο οποίος είχε προειδοποιήσει για «κόλαση» εάν η Χαμάς δεν απελευθερώσει τους ομήρους προτού αναλάβει καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου.
«Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν και ο Τραμπ χρησιμοποιούν διαφορετική γλώσσα σε αυτή την περίπτωση μπορεί να δημιουργήσει εποικοδομητική ένταση, επειδή έχουν τον ίδιο στόχο. Αν εργαζόμασταν για πολλαπλούς σκοπούς, θα ήταν ίσως μια διαφορετική κατάσταση», τονισε ο Λιου.
Παρά τις έντονες διαφορές Τραμπ – Μπάιντεν, οι απεσταλμένοι τους στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ και Μπρετ ΜακΓκουρκ, αντίστοιχα, συνεργάστηκαν με μεσολαβητές από την Αίγυπτο και το Κατάρ για να κλείσουν τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης των ομήρων, καθώς και Παλαιστίνιων αιχμαλώτων που κρατούνται από το Ισραήλ.
Ο κοινός στόχος
Η κυβέρνηση Μπάιντεν εξόργισε πολλούς από τους υποστηρικτές της για τη στάση της απέναντι στο Ισραήλ.
Στήριξε την κυβέρνηση Νετανιάχου όχι μόνο με όπλα και υλική βοήθεια αλλά και διπλωματικά απέναντι στις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία από χώρες που αντιτίθενται στον πόλεμο. Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρνηθεί τις κατηγορίες.
Αλλά, καθώς η ανελέητη εκστρατεία του Ισραήλ συνεχιζόταν και οι απώλειες των Παλαιστινίων αυξάνονταν, η ανησυχία των ΗΠΑ για τις ισραηλινές τακτικές πήρε τη μορφή ανοιχτών εκκλήσεων για αυτοσυγκράτηση. Οι σχέσεις με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου ήταν τεταμένες.
Ερωτηθείς εάν θεωρεί ότι το Ισραήλ έκανε αρκετά για να εξασφαλίσει τον ελάχιστο αριθμό θανάτων αμάχων στη Γάζα, ο Λιου είπε: «Ξέρετε, έχουμε θέσει πάρα πολλές ερωτήσεις, κάποιες έχουν απαντηθεί, άλλες θα περάσει χρόνος για να απαντηθούν».
Οπως τόνισε, ο ισραηλινός σχεδιασμός αποσκοπούσε στο να περιοριστούν οι απώλειες πολιτών. Ωστόσο έγιναν λάθη και το Ισραήλ είχε διαβεβαιώσει τις ΗΠΑ ότι οι υπεύθυνοι θα λογοδοτούσαν για αυτά.
Ο Λιου, ο οποίος, όπως και ο Μπάιντεν, τάσσεται υπέρ μιας ειρηνευτικής συμφωνίας και ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ, ήταν προσεκτικός στην αξιολόγηση της σχέσης του με τον Νετανιάχου, ο οποίος αντιτίθεται σταθερά σε παλαιστινιακό κράτος.
«Ενιωσα πολύ άνετα στο να εκφράζω τη διαφωνία μου και να καταθέτω προτάσεις που θεωρώ ότι συμβάλλουν στην επίτευξη του κοινού στόχου», είπε ο Λιου.
Οι προσπάθειες ομαλοποίησης
Οταν ο Λιου ανέλαβε τη θέση, οι προσδοκίες ήταν ότι θα εργαζόταν για να επεκτείνει τις Συμφωνίες του Αβραάμ του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη, ώστε να επιτευχθεί εξομάλυνση των σχέσεων με τη μεγάλη δύναμη της Σαουδικής Αραβίας.
Με τον πόλεμο σε εξέλιξη όταν έφτασε, στις 3 Νοεμβρίου του 2023, η ατζέντα έπρεπε να αναδιατυπωθεί, όπως τόνισε, αλλά η στόχευση παρέμεινε ίδια.
Οπως τόνισε, οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ θα συνεχίσουν πολιτικές που ενθαρρύνουν την ομαλοποίηση.
Ωστόσο, η ομαλοποίηση με τη Σαουδική Αραβία θα έρθει μόνο εάν υπάρξει ηρεμία στη Γάζα και εναλλακτικό διοικητικό όργανο στη θέση της Χαμάς, το οποίο προϋποθέτει αναγνώριση κράτους, τόνισε ο Λιου.
«Διακόπτης on-off»
Ο Λιου ήταν πρέσβης σε μία περίοδο κατά την οποία η συνεργασία του Ισραήλ και του στενότερου συμμάχου του έφτασε σε εξαιρετικά επίπεδα, αλλά και γνώρισε και εντάσεις.
Εκανε λόγο για μικρές διαφορές με τις ΗΠΑ, τις οποίες οι Ισραηλινοί μετέτρεψαν σε μεγάλες. Ο Λιου εξέφρασε ανησυχία για αυτό που ονόμασε «διακόπτης on-off» στον τρόπο που το Ισραήλ σχετίζεται με τις ΗΠΑ.
«Κοιτάζοντας πίσω, ξέρετε, βλέπω έναν διακόπτη on-off: “Είσαι φίλος, δεν είσαι φίλος”, όταν αγγίζεις ένα νεύρο, θέτοντας ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Δεν σταματάς να είσαι φίλος όταν κάνεις μια πολύ δύσκολη ερώτηση», εξήγησε ο ίδιος.
Η «αποτυχία» της ηγεσίας Νετανιάχου
Τόνισε ότι αυτό που θεωρεί αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας του Ισραήλ είναι το ότι δεν παρήχε στους πολίτες της τη δυνατότητα να δουν την πολυπλοκότητα της κατάστασης στη Μέση Ανατολή σε μία στιγμή συναισθηματικού τραύματος.
«Αυτό που ακούστηκε ήταν: “Πώς μπορείτε να μιλάτε για λύση δύο κρατών, να ανταμείβετε τη Χαμάς για τις 7 Οκτωβρίου και να δίνετε στο Ιράν μία νίκη;“», σημείωσε.
«Ωστόσο, το τελευταίο πράγμα στον κόσμο που θέλουν η Χαμάς και το Ιράν είναι λύση δύο κρατών που θα τερματίσει τη σύγκρουση», τόνισε ο Λιου.
Αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν κάποιοι στο Ισραήλ την αντίθεση των ΗΠΑ στη χρήση βομβών 2.000 λιβρών σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές, κάνοντας λόγο για εμπάργκο όπλων, τόνισε ότι απεστάλησαν πύραυλοι με καθοδήγηση ακριβείας.
Η παγκόσμια κριτική
Ο Λιου ανέφερε, παράλληλα, ότι θεωρεί πως είναι υποχρέωση της Αμερικής να υπερασπιστεί έναν φίλο που αντιμετωπίζει σφοδρή παγκόσμια κριτική.
Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου και υπουργός Οικονομικών υπό τον Δημοκρατικό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, ο Λιου ανέφερε ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ παραμένει συντριπτικά ισχυρή. Πρόσθεσε ωστόσο ότι είναι σημαντικό για τη χώρα να διατηρήσει τη διακομματική υποστήριξη των ΗΠΑ.
Ο Λιου υπογράμμισε τη σημασία της συγκεκριμένης επισήμανσης, σε μία περίοδο που οι ισραηλινές πολιτικές εγείρουν έντονες ανησυχίες σε «σχετικά μικρό μέρος του Δημοκρατικού Κόμματος», όπως ανέφερε. Ενώ την ίδια στιγμή, ένα «ισχυρό κίνημα απομόνωσης αναπτύσσεται στους κόλπους των Ρεπουμπλικανών», κατέληξε ο Λιου.
Με πληροφορίες από Reuters
