Η πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ από την εξουσία της Συρίας μπορεί να έφερε έναν άνεμο αισιοδοξίας τόσο στους πολίτες της πολύπαθης αραβικής χώρας όσο και στους εκατομμύρια εκτοπισμένους εξαιτίας του πολυετούς εμφυλίου πολέμου, ωστόσο μετά τους πανηγυρισμούς φτάνει η ώρα της ανησυχίας για την επόμενη ημέρα στη Συρία. Πώς θα διαχειριστούν την εξουσία τα πρώην μέλη της Αλ Κάιντα και κυρίως ποια θα είναι η τύχη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια χώρα που αποτελείται από ένα μωσαϊκό εθνοτήτων;
Τα πρώτα δείγματα της προσωρινής κυβέρνησης δεν είναι ενθαρρυντικά. Πρόσφατα ο Τομ Φλέτσερ, συντονιστής της έκτακτης βοήθειας του ΟΗΕ, σημείωσε ενημερώνοντας το Συμβούλιο Ασφαλείας πως οι γυναίκες και τα κορίτσια διατρέχουν κίνδυνο περιθωριοποίησης, ενώ ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Γκίαρ Πέντερσεν, στην ίδια συνεδρίαση υπογράμμισε πως σημαντικές αποφάσεις για το κράτος και πολιτικές μακράς διάρκειας εγείρουν ανησυχίες για την έλλειψη διαφάνειας και συμμετοχής.
Ηδη υπάρχουν αναφορές για αυξημένα επεισόδια βίας κατά των χριστιανών και άλλων μειονοτήτων. Σε ιδιαίτερο κίνδυνο βρίσκεται ο χριστιανικός πληθυσμός της κωμόπολης Μααλούλα, όπου σώζονται εδώ και αιώνες βυζαντινοί ναοί ανυπολόγιστης πολιτιστικής και θρησκευτικής αξίας.
Την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι ειδήσεις για μάχες στις αυτόνομες κουρδικές περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας, όπου η Τουρκία φορώντας τον μανδύα του ειρηνοποιού επιχειρεί να «ξεκαθαρίσει» την υπόθεση «Κούρδοι», χρησιμοποιώντας τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA) αλλά και απροκάλυπτα την πολεμική της αεροπορία.
Τι θα πετύχουν όμως οι Τούρκοι και οι σύμμαχοί τους στη Συρία εάν καταφέρουν να νικήσουν τους YPG και τι θα έχει χάσει η διεθνής κοινότητα;
Η Τουρκία θα έχει καταφέρει να εξαπλωθεί ως «κράτος – προστάτης» σε όλη τη βόρεια Συρία κάτι που δεν μπορεί να αποτελέσει στη συνέχεια εγγύηση για την εδαφική ακεραιότητα της αραβικής χώρας, ενώ η μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας θα μετρά έναν λιγότερο στη λίστα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το τελευταίο, μάλιστα, στοιχειοθετείται εάν διαβάσει κανείς το Σύνταγμα (Κοινωνικό Συμβόλαιο) που συνέταξαν οι Κούρδοι τον Ιανουάριο του 2014 όταν ανακήρυξαν αυτόνομες τις περιοχές Αφρίν, Τζαζίρα και Κομπάνι.
Ακόμη και από το προοίμιό του φαίνεται πόσο ενωτικό είναι αφού αναφέρεται συνολικά σε οκτώ εθνοτικές ομάδες που διαβιούν ειρηνικά στις αυτόνομες περιοχές και σύμφωνα με το κείμενο χαίρουν των ίδιων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Στο κουρδικό Σύνταγμα άμεσα ενσωματώνονται διεθνείς συνθήκες, συμβάσεις και διακηρύξεις που αφορούν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις γυναίκες. Είναι χαρακτηριστικό πως στο Αρθρο 27 αναφέρεται πως «οι γυναίκες έχουν το απαράβατο δικαίωμα να συμμετέχουν στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή». Στα επόμενα άρθρα ξεκαθαρίζεται η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων έναντι του νόμου και απαγορεύεται ρητά ο γάμος ανήλικων παιδιών κάτι που συχνά δυστυχώς βλέπουμε σε χώρες, όπου επικρατεί ο νόμος της Σαρία.
Σε πολλά άλλα σημεία του Συντάγματος υπογραμμίζεται το δικαίωμα στην ελευθερία της άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων των πολιτών και τονίζεται πως κανείς δεν πρέπει να διώκεται με βάση τα θρησκευτικά του πιστεύω.
Αν η μεταβατική κυβέρνηση της Δαμασκού εννοεί λοιπόν πως πραγματικά θέλει την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των πολιτών της Συρίας ανεξαρτήτως καταγωγής και θρησκείας τους θα πρέπει να μελετήσει καλά αυτό το άκρως δημοκρατικό Σύνταγμα.
Το κείμενο του κουρδικού Συντάγματος αποτελεί όχι μόνο πηγή ελευθερίας και δικαιοσύνης για τον λαό των αυτόνομων περιοχών, αλλά και το υπέρτατο επιχείρημα απέναντι σε όσους επιχειρούν να αιματοκυλήσουν τη βορειοανατολική Συρία επειδή δήθεν οι Κούρδοι επιθυμούν τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους και τον διαμελισμό της Συρίας.
Τουλάχιστον σε δύο σημεία του, το κουρδικό Σύνταγμα, αναφέρει πως οι περιοχές Αφρίν, Τζαζίρα και Κομπάνι αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα της Συρίας. Αλλωστε και ο ηγέτης του SDF, Μαζλούμ Αμπντι, ξεκαθάρισε πως απορρίπτει οποιοδήποτε σχέδιο διαμελισμού, που θα απειλούσε την ενότητα της Συρίας.
Να λοιπόν τι είναι αυτό που δεν θέλει η Αγκυρα και όσοι ελέγχονται από αυτήν στη Συρία. Τους βολεύει ένα ισλαμικό κράτος με τον νόμο της Σαρία αντί για Σύνταγμα, με μειωμένο έως και εξαφανισμένο τον ρόλο της γυναίκας. Είναι η ώρα η διεθνής κοινότητα ταυτόχρονα με την ανακούφιση των χειμαζόμενων πολιτών της Συρίας να πιέσει προς μια δημοκρατική μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς παρεμβάσεις περιφερειακών δυνάμεων.
Ας μην ξεχνάμε πως η αυτόνομη περιοχή του Κομπάνι και η θυσία 12.000 Κούρδων ανέκοψαν την πορεία του ISIS. Το να αφεθούν στην τύχη που τους επιφυλάσσει από τη μία η Αγκυρα και από την άλλη ο ισλαμικός νόμος, θα είναι ανάξια πληρωμή.
*Ο Νίκος Παπανδρέου είναι Ελληνας πολιτικός, οικονομολόγος, επιχειρηματίας και συγγραφέας. Είναι εκλεγμένος ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ.
