Στήριξη των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσω ειδικών κονδυλίων ύψους 170 εκατ. ευρώ, προκειμένου να αντιμετωπίζουν υβριδικές απειλές και την «εργαλειοποίηση» του μεταναστευτικού από Ρωσία και Λευκορωσία, καθώς και για να ενισχυθεί η ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων, θα προσφέρει η Κομισιόν.
Σύμφωνα με ανακοίνωσή της, η Κομισιόν επισημαίνει ότι «ο σοβαρός και διαρκής χαρακτήρας των υβριδικών απειλών στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε. από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θέτει νέες προκλήσεις για την Ενωση. Για να θωρακιστούν η ασφάλεια και η εδαφική ακεραιότητα στην έκτακτη αυτή συγκυρία, τα κράτη-μέλη που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν αποφασιστικά. Προς τούτο απαιτείται ενισχυμένη αντίδραση της Ε.Ε., με πλήρη σεβασμό του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου».
Τα μέτρα στήριξης, που υιοθετήθηκαν από το κολλέγιο των επιτρόπων, αφορούν συγκεκριμένα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. που γειτνιάζουν με τη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Πρόκειται για τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και τη Φινλανδία, αλλά και τη Νορβηγία, που δεν είναι μέλος της Ενωσης.
Το 2024, οι παράτυπες αφίξεις στα σύνορα Ε.Ε. – Λευκορωσίας (ιδίως στα σύνορα Πολωνίας – Λευκορωσίας) αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 66% σε σύγκριση με το 2023. Το 90% των μεταναστών, που διασχίζουν παράνομα τα σύνορα Πολωνίας – Λευκορωσίας, διαθέτουν ρωσική φοιτητική ή τουριστική θεώρηση.
Κονδύλια 170 εκατ. ευρώ
Προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η επιτήρηση των συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, η Κομισιόν χορηγεί πλέον πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 170 εκατ. ευρώ: 150 εκατομμύρια για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων και επιπλέον 20 εκατομμύρια από τον θεματικό μηχανισμό για μια πιο εκτεταμένη γεωγραφική κατανομή.
Κονδύλια ύψους 19,4 εκατ. ευρώ προορίζονται για την Εσθονία, 50 εκατ. ευρώ για τη Φινλανδία, 17 εκατ. ευρώ για τη Λετονία, 15,4 εκατ. ευρώ για τη Λιθουανία, 52 εκατ. ευρώ για την Πολωνία και 16,4 εκατ. ευρώ για τη Νορβηγία, ώστε να αναβαθμιστεί ο εξοπλισμός ηλεκτρονικής παρακολούθησης, να βελτιωθούν τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, να αναπτυχθεί κινητός εξοπλισμός ανίχνευσης και να αντιμετωπιστούν οι εισβολές μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με σκοπό να διασφαλιστεί η επίγνωση της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο και να βελτιωθεί η κινητικότητα των συνοριακών περιπόλων.
«Αποφασιστικό βήμα εναντίον των υβριδικών απειλών»
«Κάναμε ένα ακόμη αποφασιστικό βήμα για να στηρίξουμε τα κράτη-μέλη μας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ώστε να αντιμετωπίσουν τις υβριδικές απειλές που δέχονται από την απαράδεκτη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Ιδίως οι χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, όπως η Φινλανδία, τα σύνορα της οποίας με τη Ρωσία έχουν έκταση 1.340 χιλιομέτρων, αντιμετωπίζουν τη δύσκολη πρόκληση να εγγυηθούν την ασφάλεια της Ενωσης και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών-μελών» πρόσθεσε.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν αποφάσισε να παράσχει στις χώρες αυτές «πρόσθετη στήριξη, που περιλαμβάνει πρόσθετα κονδύλια ύψους 170 εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση του εξοπλισμού ηλεκτρονικής παρακολούθησης, τη βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων, την ανάπτυξη κινητού εξοπλισμού ανίχνευσης και την αντιμετώπιση των εισβολών μη επανδρωμένων αεροσκαφών».
«Τα αυταρχικά καθεστώτα δεν θα πρέπει ποτέ να μπορούν να χρησιμοποιούν εναντίον μας τις ευρωπαϊκές μας αξίες», σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Επί της ουσίας, η Κομισιόν παρέχει πέρα από τα κονδύλια και το πλαίσιο για την ανάληψη δράσεων που θα αποτρέπουν τη Ρωσία και τη Λευκορωσία από το να χρησιμοποιούν τις αρχές και τις αξίες της Ε.Ε. εναντίον της.
Καθορισμός νομικού πλαισίου
Σε ό,τι αφορά τον προσδιορισμό των «προκλήσεων» στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία και της απειλής για την ασφάλεια της Ενωσης, η Κομισιόν εκτιμά ότι οι δύο αυτές χώρες «χρησιμοποιούν ανθρώπινες ζωές ως μέσο εχθροπραξιας, αδιαφορώντας για την ευάλωτη κατάστασή τους».
«Ο υβριδικός αυτός πόλεμος αποτελεί πολιτικό εργαλείο τους με σκοπό να αποσταθεροποιηθούν οι κοινωνίες μας, να υπονομευθεί η ενότητα της Ε.Ε. και να τεθούν σε κίνδυνο η ασφάλεια και η ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν, καθώς και η ασφάλεια της Ενωσης στο σύνολό της», σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν.
Επιπρόσθετα, σε συμφωνία με τη θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Κομισιόν, με τη σημερινή της ανακοίνωση, στηρίζει τα κράτη-μέλη ώστε να αποτρέψουν τη Ρωσία και τη Λευκορωσία από το να καταχρώνται τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ασύλου, κατά της Ε.Ε.
«Τα κράτη-μέλη έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Ταυτόχρονα, πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και την αρχή της μη επαναπροώθησης. Λόγω του σοβαρού χαρακτήρα και της διάρκειας της απειλής για την ασφάλεια της Ε.Ε. και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών-μελών στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, τα κράτη-μέλη μπορούν να επικαλούνται διατάξεις της Συνθήκης για να υπερβαίνουν, κατ’ εξαίρεση και υπό αυστηρούς όρους, τα όρια που προβλέπονται από το παράγωγο ενωσιακό δίκαιο υπό τον έλεγχο του Δικαστηρίου».
Στο πλαίσιο αυτό, «μπορούν να λαμβάνουν μέτρα που ενδέχεται να συνεπάγονται σοβαρές παρεμβάσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα ασύλου και οι σχετικές εγγυήσεις, που υπόκεινται στις απαιτήσεις του Χάρτη».
Η σημερινή ανακοίνωση περιγράφει τις προϋποθέσεις για τα εν λόγω μέτρα, τα οποία πρέπει να είναι αναλογικά, να περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία σε σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις, και προσωρινά.
Σύσφιξη της συνεργασίας
«Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να σταθμίζουν προσεκτικά όλα τα διακυβευόμενα συμφέροντα και να αξιοποιούν όλες τις δυνατότητες, που παρέχει η έννομη τάξη της Ενωσης όταν λαμβάνουν έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση υβριδικών επιθέσεων από τη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου. Βάσει της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας, τα κράτη-μέλη καλούνται να συνεργαστούν στενά με την Ενωση και τα άλλα κράτη-μέλη. Ο συντονισμός μεταξύ γειτονικών κρατών-μελών είναι επίσης απαραίτητος για τη διασφάλιση της συνέπειας και της αποτελεσματικότητας κάθε δράσης».
