Μετά το αρχικό σοκ των περισσoτέρων, όχι τόσο για την ανατροπή Ασαντ όσο για την ταχύτητα και την ευκολία με την οποία αυτή συνέβη, παρατηρείται ένα γενικότερο μούδιασμα που ακολουθείται από μια στάση αναμονής. Πέρα από τις δημόσιες δηλώσεις επικρατεί ευλόγως προβληματισμός για το κατά πόσο η κατάσταση στη Συρία πρόκειται να σταθεροποιηθεί, αλλά και για τον προσανατολισμό του νέου καθεστώτος.
Προφανώς έχουν ήδη ξεκινήσει οι διεργασίες μεταξύ των νικητών για την κατανομή ρόλων, αλλά και τον καθορισμό ενός οδικού άξονα και χρονοδιαγράμματος, που θα συμπεριλαμβάνει και εκλογές, ώστε η Συρία να κάνει το βήμα στη μετά Ασαντ εποχή. Για την ώρα, ο Αλ Γκολάνι κάνει επίθεση γοητείας, με έναν λόγο που βρίσκει απήχηση και τον δείχνει όσο μετριοπαθή και συμφιλιωτικό θα ήθελαν οι περισσότεροι να είναι, πολύ μακριά από το τζιχαντιστικό του παρελθόν.
Οι χώρες της γειτονιάς της Συρίας ενδιαφέρονται πρωτίστως για τη σταθεροποίηση της όποιας νέας κατάστασης, ώστε αφενός, να μη δημιουργηθεί μία ακόμη εστία έντασης στην περιοχή, αφετέρου να μην προκληθούν περαιτέρω αναταράξεις σε ένα ήδη ρευστό περιφερειακό περιβάλλον. Για την ώρα, βέβαια, η Συρία αθροίζεται στη γενικότερη ρευστοποίηση και δεν αναμένεται σύντομα να βρεθεί σε τροχιά αποκατάστασης της τάξης. Το προσφυγικό αποτελεί προτεραιότητα, αν και στην παρούσα φάση η τάση είναι για την επιστροφή αντικαθεστωτικών Σύρων που εξωθήθηκαν στην έξοδο, αλλά και αρκετών που έχουν εκτοπιστεί εντός Συρίας από τις εστίες τους. Εκτός εάν αρχίσουν οι διώξεις όσων στήριξαν το καθεστώς Ασαντ αλλά και θρησκευτικών μειονοτήτων, όπως και των Κούρδων, κόντρα στα μέχρι τώρα λεγόμενα του αλ Γκολάνι. Η συνειδητή μεταφορά – επανεγκατάσταση πληθυσμών, σε εμπέδωση της δημογραφικής μηχανικής, επίσης δεν αποκλείεται. Το Κουρδικό θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα και ανάλογα με τις εξελίξεις θα επηρεαστούν οι σχέσεις ανάμεσα σε περιφερειακούς δρώντες και κατ’ επέκταση οι συσχετισμοί ισχύος. Ηδη δυνάμεις που πρόσκεινται στην Τουρκία έχουν εξαπολύσει επιθέσεις και κατέλαβαν την Τελ Ριφαάτ και τη Μανμπίτζ από τους Κούρδους και λογικά δεν θα σταματήσουν εδώ. Η θέση του Αλ Γκολάνι, ο οποίος από τη μια συνεννοήθηκε με τους Κούρδους για την ασφαλή αποχώρησή τους από το Χαλέπι και από την άλλη μίλησε για ανάκτηση ελέγχου του συνόλου της χώρας (άρα και των κουρδικών περιοχών;) θα είναι καθοριστική.
Ομως, η τύχη των κουρδικών περιοχών της Συρίας έχει και μια σοβαρή διάσταση ασφαλείας, καθώς αυτοί έχουν αναλάβει τη φύλαξη φυλακών στις οποίες βρίσκονται τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους, απομεινάρια των οποίων δραστηριοποιούνται στη νότια Συρία και οπωσδήποτε θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία σε περίπτωση που οι Κούρδοι αναγκαστούν να στρέψουν την προσοχή τους σε μάχη επιβίωσης.
Τεράστια πρόκληση για την επόμενη συριακή κυβέρνηση είναι και η κατοχή εδαφών από την Τουρκία και πλέον το Ισραήλ. Θα αποσυρθούν εφόσον η κατάσταση εξομαλυνθεί ή με διάφορες προφάσεις θα παραμείνουν, δημιουργώντας τετελεσμένα που ενδέχεται να ανοίξουν την όρεξη για περαιτέρω εδαφικές προσαρμογές διά της πλαγίας;
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
