Λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων, η Γαλλία καλείται να αντιμετωπίσει μια νέα «τέλεια καταιγίδα» δημοσιονομικών και πολιτικών προκλήσεων.
Η κυβέρνηση του 73χρονου Μισέλ Μπαρνιέ, μια κυβέρνηση μειοψηφίας που συστάθηκε «δύσκολα» μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, έπειτα από μήνες καθυστερήσεων και εμποδίων, επιχείρησε να βάλει σε «τάξη» τα δημοσιονομικά της Γαλλίας, φέρνοντας προς ψήφιση στην εθνοσυνέλευση έναν προϋπολογισμό διόλου ευκαταφρόνητων περικοπών από τη μία πλευρά και αυξημένων φόρων από την άλλη.
Στην προσπάθειά της όμως να «περάσει» αυτόν τον νέο προϋπολογισμό, η γαλλική κυβέρνηση τώρα κινδυνεύει με κατάρρευση.
Ο προϋπολογισμός του 2025 όλα έδειχναν ότι δεν επρόκειτο να περάσει· ο Μπαρνιέ επιχείρησε να τον «περάσει» σήμερα χωρίς ψηφοφορία από τη Βουλή, αξιοποιώντας τις εξουσίες που του δίνει το Σύνταγμα (το το Αρθρο 49.3 εν προκειμένω)· τα κομματικά μπλοκ της αντιπολίτευσης ωστόσο, όπως ήταν αναμενόμενο, αντέδρασαν καταθέτοντας προτάσεις μομφής που αναμένεται να τεθούν σε ψηφοφορία την Τετάρτη, 4 Δεκεμβρίου. Μάλιστα αυτές οι κινήσεις δυσπιστίας προέρχονται πια όχι μόνο από τα Αριστερά (NFP) αλλά και από τα ακροδεξιά (RN), όπερ σημαίνει ότι η κυβέρνηση, που ήταν ούτως ή άλλως μειοψηφίας, οδεύει προς κατάρρευση…
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Η τρέχουσα κρίση έχει τις ρίζες της πίσω στις πολιτικές εξελίξεις του περασμένου καλοκαιριού. Επειτα από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου στις οποίες επικράτησε η άκρα δεξιά της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν σε δύο γύρους: στα τέλη Ιουνίου και στις αρχές Ιουλίου.
Στη σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης που προήλθε ωστόσο μέσα από αυτές τις εκλογές δεν υπήρχαν κομματικές πλειοψηφίες ικανές να δώσουν κυβερνητική αυτοδυναμία. Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP) των κομμάτων της Αριστεράς εξασφάλισε μεν τις πιο πολλές έδρες χωρίς όμως να προσεγγίσει την πλειοψηφία, ενώ οι κεντρώοι του Μακρόν τερμάτισαν δεύτεροι και ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν τρίτος.
Υστερα από εβδομάδες διαπραγματεύσεων, ο Μακρόν τελικώς έδωσε την πρωθυπουργία και μαζί την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Μισέλ Μπαρνιέ ο οποίος θα κατάφερνε στην πορεία να σχηματίσει μια κυβέρνηση μειοψηφίας με την υποστήριξη των κεντρώων του Μακρόν και μιας μικρής ομάδας συντηρητικών οι οποίοι μαζί ελέγχουν περισσότερες βουλευτικές έδρες από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο χωρίς όμως να έχουν την πλειοψηφία.
Ωστόσο, επιλέγοντας έναν συντηρητικό πρωθυπουργό προερχόμενο από τις τάξεις των γαλλικής Δεξιάς όπως ήταν ο Μπαρνιέ, ο Μακρόν κατέστησε τη νέα γαλλική κυβέρνηση υπό μια νέα έννοια «όμηρο» της λεπενικής άκρας Δεξιάς.
Ο πρόεδρος Μακρόν και ο πρωθυπουργός Μπαρνιέ εκτίμησαν ότι η παράταξη της Λεπέν, η οποία έχει περάσει χρόνια προσπαθώντας να «πείσει» ότι δεν είναι απλώς ένα κόμμα διαμαρτυρίας αλλά αντιθέτως μια παράταξη σοβαρή και αξιόπιστη που μπορεί να κυβερνήσει, δεν θα έριχνε μια κυβέρνηση που θα κινούνταν προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος όπως ήταν εκείνη του Μπαρνιέ.
Πράγματι, για ένα διάστημα ο Εθνικός Συναγερμός (RN) της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά πρόσφερε σιωπηρή στήριξη στον Μπαρνιέ, την οποία όμως απειλεί τώρα να αποσύρει επικαλούμενος ως αιτία ρήξης όσα προβλέπονται ως μέτρα στον προς ψήφιση προϋπολογισμό.
Γιατί τώρα;
Ο Μισέλ Μπαρνιέ ξεκαθάρισε από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των νέων πρωθυπουργικών του καθηκόντων ότι μια από τις βασικές προτεραιότητές του θα ήταν να μειώσει το έλλειμμα του γαλλικού προϋπολογισμού το οποίο το 2023 εκτοξεύθηκε στο 5,5% (πάνω δηλαδή από το ευρωπαϊκό όριο του 3% του ΑΕΠ) με αποτέλεσμα έτσι η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, να τεθεί από την Κομισιόν σε «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος». «Στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, η χώρα (σ.σ. η Γαλλία εν προκειμένω) πρέπει να παράσχει (σ.σ. στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) ένα σχέδιο διορθωτικών ενεργειών και πολιτικών που θα ακολουθήσει, καθώς και τις προθεσμίες για την επίτευξή τους. Στις χώρες της ζώνης ευρώ που δεν ακολουθούν τις συστάσεις μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο».
Οταν έγινε γνωστό ωστόσο ότι το έλλειμμα του 2024 θα είναι μεγαλύτερο από εκείνο του 2023 (6,1% από 5,5%), ο Μπαρνιέ και η ομάδα του άρχισαν να δουλεύουν πάνω σε έναν νέο προϋπολογισμό μείωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Ο προϋπολογισμός που πρότεινε αρχικά ο Μπαρνιέ περιελάμβανε περικοπές ύψους 40 δισεκατομμυρίων ευρώ και αυξήσεις φόρων ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2025.
Σημειώνεται ότι μιλάμε για έναν προϋπολογισμό ο οποίος σε τεχνικό επίπεδο απαρτίζεται από δύο νομοσχέδια, ένα σχετικό με την κοινωνική ασφάλιση και ένα σχετικό με τον κυβερνητικό/κρατικό προϋπολογισμό, τα οποία θα πρέπει να έχουν ψηφιστεί/εγκριθεί ώς τα τέλη του 2024.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ωστόσο, δεν ενθουσιάστηκαν. Αντιθέτως, ανέβασαν τους τόνους, με στόχο την απόρριψη του προϋπολογισμού.
Μπορεί όντως να πέσει η κυβέρνηση;
Ο Μπαρνιέ θα μπορούσε, σε περίπτωση αδιεξόδου, να επικαλεστεί το Αρθρο 49.3 του γαλλικού Συντάγματος το οποίο επιτρέπει στην κυβέρνηση να νομοθετεί χωρίς προηγούμενη ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση, όπως και τελικώς έκανε σήμερα, Δευτέρα. Ωστόσο, οι βουλευτές της αντιπολίτευσης ετοιμάζονται τώρα να «αντεπιτεθούν», υποβάλλοντας πρόταση δυσπιστίας η οποία αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση μέσα στην εβδομάδα που διανύουμε, το νωρίτερο αυτήν την Τετάρτη. Οι βουλευτές των κομμάτων που απαρτίζουν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο έχουν στείλει το μήνυμα ότι θα ήταν διατεθειμένοι να ρίξουν την κυβέρνηση η οποία υπενθυμίζεται άλλωστε ότι είναι μειοψηφίας.
Ως εκ τούτου, το μέλλον της εν λόγω κυβέρνησης πρόκειται να εξαρτηθεί από τη στάση που θα υιοθετήσει το κόμμα της Μαρίν Λεπέν. Εάν οι βουλευτές του Εθνικού Συναγερμού στηρίξουν την όποια πρόταση δυσπιστίας, τότε η κυβέρνηση θα πέσει, πλην όμως υπενθυμίζεται ότι η Γαλλία δεν μπορεί συνταγματικά να ξαναπάει σε βουλευτικές εκλογές πριν από το καλοκαίρι του 2025 καθώς πρέπει από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση να έχουν περάσει τουλάχιστον 12 μήνες. Με άλλα λόγια, ακόμη και αν πέσει τώρα η κυβέρνηση, η Γαλλία δεν θα μπορέσει να πάει άμεσα στις κάλπες, γεγονός το οποίο ίσως να αποθαρρύνει μια κίνηση ρήξης από την πλευρά των Λεπέν και Μπαρντελά. Ακόμη κι αν έπεφτε τώρα, η κυβέρνηση του Μπαρνιέ θα συνέχιζε ως υπηρεσιακή για ένα διάστημα, ωστόσο ο Μακρόν θα καλούνταν αργότερα να ορίσει νέο πρωθυπουργό.
Πού στοχεύει η Λεπέν;
Η 56χρονη στέλνει το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να γίνει «δεκανίκι» του Μακρόν και ότι η ανοχή της δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, ίσως να ελπίζει ότι μια νέα κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει στην πρόωρη παραίτηση του Μακρόν από την προεδρία. Υπενθυμίζεται ότι οι επόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία είναι κανονικά προγραμματισμένες για το 2027.
Η Λεπέν και το κόμμα της απαιτούν τώρα από την κυβέρνηση του Μισέλ Μπαρνιέ να κάνει αλλαγές στα μέτωπα της αγοραστικής δύναμης και της μετανάστευσης. Ζητούν, συγκεκριμένα, από τον πρωθυπουργό να αποσύρει την προτεινόμενη αύξηση φόρου στην ηλεκτρική ενέργεια, να μειώσει τα κόστη της ιατρικής βοήθειας για τους μετανάστες, να μην καθυστερήσει να αναπροσαρμόσει τις συντάξεις με βάση τον προϋπολογισμό κ.ά. Εάν ο Μπαρνιέ υποχωρούσε πλήρως, τότε ο Εθνικός Συναγερμός θα παρουσιαζόταν ως νικητής. Ωστόσο ο πρωθυπουργός επέλεξε να επικαλεστεί το Αρθρο 49.3 του γαλλικού Συντάγματος το οποίο επιτρέπει στην κυβέρνηση να παρακάμψει την ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση, και έτσι τώρα ανοίγει ο δρόμος για μια νέα πρόταση δυσπιστίας στη Γαλλία που μπορεί να λάβει χώρα ακόμη και αυτήν την εβδομάδα, ενδεχομένως αυτήν την Τετάρτη.
Τι θα γίνει με τον προϋπολογισμό εάν πέσει η κυβέρνηση;
Δεν είναι ξεκάθαρο. Στην παρούσα φάση, ο προϋπολογισμός δεν θα εγκριθεί. Το γαλλικό Σύνταγμα επιτρέπει, ωστόσο, στην κυβέρνηση να προτείνει έναν λεγόμενο «ειδικό νόμο» που θα επεκτείνει τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους για μερικούς μήνες, αλλά και να υιοθετήσει μετά τις 21 Δεκεμβρίου έναν νέο προϋπολογισμό μέσω κυβερνητικής εντολής.
Πώς βλέπουν την κρίση οι Βρυξέλλες και οι αγορές;
Με ανησυχία, καθώς η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε. και η πορεία του κόστους δανεισμού της θα μπορούσε να έχει αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις ευρύτερα στην ευρωζώνη.
Η Λεπέν δικάζεται, σωστά; Σχετίζεται κάπως η δίκη της με την κόντρα για τον προϋπολογισμό;
Σύμφωνα με την ίδια τη Λεπέν, δεν υπάρχει καμία σύνδεση. Η τελική απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται, άλλωστε, σε περίπου τρεις μήνες, ενώ μιλάμε για μια υπόθεση που δεν προέκυψε τώρα αλλά αντιθέτως «τρέχει» εδώ και χρόνια.
