Τηρεί το ∆ιεθνές Ποινικό Δικαστήριο ίσες αποστάσεις από το Ισραήλ και τη Χαμάς; «Ο εισαγγελέας είχε σαφώς υπόψη τις δημόσιες αντιλήψεις όταν υπέβαλε αίτηση για τα εντάλματα σύλληψης εις βάρος της Χαμάς και του Ισραήλ ταυτόχρονα και ίσως ήθελε να υποδείξει ότι δεν ευνοούσε το ένα ή το άλλο μέρος», τονίζει στην «Κ» ο Αντονι Ντουόρκιν, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων – ECFR. Ειδικός στο δίκαιο των ενόπλων συγκρούσεων, συγγραφέας του βιβλίου «Εγκλήματα πολέμου: τι πρέπει να γνωρίζει η κοινή γνώμη», ο Ντουόρκιν υπογραμμίζει όσα (δεν) γνωρίζουμε για την έκδοση της απόφασης και εξηγεί ποιες είναι οι πρακτικές της συνέπειες.
– Ποιες είναι στην πράξη οι συνέπειες της απόφασης; Είναι ικανή να ασκήσει πιέσεις στο Ισραήλ και ενδεχομένως να μειώσει την ένταση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή; Εγείρει πρακτικά ζητήματα, για παράδειγμα μετακίνησης των Νετανιάχου και Γκάλαντ;
– Η απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να εκδώσει εντάλματα σύλληψης για τους Νετανιάχου και Γκάλαντ θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στους ίδιους προσωπικά. Υπάρχουν 124 χώρες που είναι μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, συμπεριλαμβανομένων όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και θα κινδυνεύσουν να συλληφθούν εάν επισκεφθούν κάποια από αυτές. Επιπλέον, το γεγονός ότι έχουν εκδοθεί εναντίον τους εντάλματα σύλληψης από αξιόπιστο διεθνές δικαστήριο αναμφίβολα τους στιγματίζει σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Φαίνεται λιγότερο πιθανό ότι θα έχει αντίκτυπο στην ισραηλινή πολιτική – υπήρξε ευρεία καταδίκη του δικαστηρίου στο Ισραήλ και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Νετανιάχου θα προσαρμόσει την πολιτική του υπό το φως των ενταλμάτων.
– Πώς αξιολογείτε την ουσία της απόφασης; Είναι δικαιολογημένη από τα πραγματικά δεδομένα; Ορισμένοι εντοπίζουν πολιτικά κίνητρα στη στάση του δικαστηρίου, το οποίο μάλιστα ο Νετανιάχου κατηγόρησε για αντισημιτισμό.
– Ο εισαγγελέας του δικαστηρίου υπέβαλε αίτηση για εντάλματα σύλληψης τον Μάιο του 2024 κατά του Νετανιάχου, του Γκάλαντ, καθώς και τριών ηγετών της Χαμάς. Στην περίπτωση των Ισραηλινών αξιωματούχων, οι τρεις δικαστές του τμήματος προδικασίας χρειάστηκαν έξι μήνες για να εξετάσουν την αίτηση. Διαπίστωσαν ότι υπήρχαν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουν ότι οι Νετανιάχου και Γκάλαντ ήταν υπεύθυνοι για τα περισσότερα –αλλά όχι όλα– από τα εγκλήματα για τα οποία ο εισαγγελέας είχε ζητήσει εντάλματα. Η απόφαση ήταν ομόφωνη. Δεν γνωρίζουμε τα γεγονότα στα οποία βασίζονται τα εντάλματα και τα ίδια τα εντάλματα παραμένουν μυστικά. Αλλά νομίζω ότι μπορούμε να υποθέσουμε πως η απόφαση ελήφθη στη βάση μιας σοβαρής διαδικασίας και ότι υπάρχουν στέρεες νομικές βάσεις για την απόφαση.
– Κατά μία άποψη, η συγκεκριμένη ενέργεια δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Η αρμοδιότητα του δικαστηρίου είναι να θέτει τα άτομα υπόλογα για εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων πολέμου και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η βάση για τα εγκλήματα πολέμου, λαμβάνει υπόψη τη στρατιωτική αναγκαιότητα και εδώ αυτό σημαίνει το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σχετίζονται συγκεκριμένα με επιθέσεις κατά άμαχου πληθυσμού. Το προδικαστικό τμήμα του δικαστηρίου βρήκε συγκεκριμένα «εύλογους λόγους να πιστεύει ότι δεν μπορούσε να εντοπιστεί σαφής στρατιωτική ανάγκη ή άλλη αιτιολόγηση βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου για τους περιορισμούς που τίθενται στην πρόσβαση για επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας».
– Ορισμένοι ασκούν κριτική στο δικαστήριο ότι με τη στάση του τηρεί ίσες αποστάσεις από το Ισραήλ και τη Χαμάς. Τι λέτε;
– Το δικαστήριο θέτει τα άτομα υπόλογα έναντι του διεθνούς δικαίου αντί να στοχεύει συγκεκριμένα στην ίση απόσταση μεταξύ των μερών της σύγκρουσης. Ωστόσο, ο εισαγγελέας είχε σαφώς υπόψη του τις δημόσιες αντιλήψεις όταν υπέβαλε αίτηση για τα εντάλματα σύλληψης εναντίον ηγετών και αξιωματούχων της Χαμάς και του Ισραήλ ταυτόχρονα και ίσως ήθελε να υποδείξει ότι δεν ευνοούσε το ένα ή το άλλο μέρος. Κάποιοι είδαν ότι αυτό έθετε το Ισραήλ και τη Χαμάς στο ίδιο επίπεδο, αλλά δεν νομίζω ότι είναι αλήθεια. Αναγνώρισε απλώς ότι υπήρχαν βάσιμοι λόγοι να θεωρείται πως είχαν διαπραχθεί εγκλήματα και από τις δύο πλευρές.
