Ενόψει της έλευσης του Ντόναλντ Τραμπ, οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να βρουν πώς θα καταφέρουν από τη μία να αποτρέψουν ένα βαθύ ρήγμα ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στις ΗΠΑ, και από την άλλη να μην επιτρέψουν στον επόμενο Αμερικανό πρόεδρο να υπονομεύσει την ευρωπαϊκή συνοχή και ασφάλεια.
Δύο ανησυχητικές ενδείξεις που αφορούν το προσεχές μέλλον είναι αφενός η εντατικοποίηση υβριδικού χαρακτήρα επιθέσεων στην ευρωπαΐκή επικράτεια, οι οποίες αποδίδονται στη Ρωσία, με προφανή στόχο να κάμψουν το ηθικό των Ευρωπαίων σε σχέση με τη στήριξη που προσφέρουν στην Ουκρανία, και αφετέρου η διάθεση του Τραμπ να λύσει το Ουκρανικό, πιθανότατα όχι με τους καλύτερους δυνατούς όρους για το Κίεβο, στέλνοντας έτσι το λάθος μήνυμα προς κάθε αναθεωρητική δύναμη στον πλανήτη.
Μάλιστα, σε περίπτωση που τελικά προχωρήσει στην επιβολή δασμών εις βάρος ευρωπαϊκών προϊόντων, η ενότητα της Δύσης θα τεθεί εν αμφιβόλω. Ειδικότερα από τη στιγμή που η σχέση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στις ΗΠΑ θα γίνει πιο συναλλακτική και ο Ντόναλντ Τραμπ λογικά θα επενδύει σε διμερή ή και πολυμερή σχήματα με συγκεκριμένα κράτη-μέλη, είτε στη βάση της καλύτερης κατανόησης που θα έχει με ηγέτες όπως ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν, είτε σε κυβερνήσεις που θα ευθυγραμμίζονται με τα αμερικανικά συμφέροντα, όπως αυτός τα εννοεί.
Με τα παραπάνω σενάρια να συγκεντρώνουν σοβαρές πιθανότητες να γίνουν πραγματικότητα, οι Ευρωπαίοι θα βρεθούν ενώπιον διλημμάτων, με ένα από αυτά να σχετίζεται με την ασφάλεια και την άμυνά τους.
Εφόσον λυθεί το Ουκρανικό, θα αναλάβουν (και με ποιες δεσμεύσεις) την προστασία της πολύπαθης χώρας, δεδομένου ότι θα έχει αποκλειστεί η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ;
Επίσης, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η νέα αμερικανική ηγεσία θα επιδιώξει σημαντικά μεγαλύτερη συνεισφορά των ευρωπαϊκών κρατών στον νατοϊκό προϋπολογισμό. Πώς όμως θα επιτευχθεί η αμυντική αυτονόμηση αν τα κονδύλια που προβλέπονται γι’ αυτήν δαπανηθούν ώστε να ικανοποιηθεί ο αμερικανικός όρος και να μη διαταραχθεί η συνοχή της Συμμαχίας; Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί τι σημαίνει η απαίτηση του Ντόναλντ Τραμπ τα ευρωπαϊκά κράτη να συμβάλλουν καθοριστικά στην ασφάλειά τους: εντός ή εκτός ΝΑΤΟ ή συμπληρωματικά προς αυτό. Και πώς θα ενισχυθεί η αμυντική βιομηχανία αν ο Τραμπ πιέσει ή απαιτήσει την αγορά αμερικανικών εξοπλισμών ώστε σε αντάλλαγμα οι Αμερικανοί να διατηρήσουν κάποιου είδους παρουσία στη Γηραιά Ηπειρο.
Σε τελική ανάλυση, με τον γαλλογερμανικό άξονα σε κλονισμό, υπάρχουν επιθυμία, αποφασιστικότητα και ρεαλιστικό σχέδιο προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ενωση να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα, αναπτύσσοντας σταδιακά ένα δικό της βηματισμό στο διεθνές στερέωμα;
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
