Σε απόσταση περίπου 45 χιλιομέτρων από το Σότσι, τη μεγαλύτερη λουτρόπολη της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, το ξενοδοχειακό συγκρότημα με σπα «Polyana 1389» βρίσκεται πολύ κοντά σε ένα δημοφιλές χιονοδρομικό κέντρο, στον εθνικό δρυμό του Καυκάσου. Ο αριθμός 1389 παραπέμπει στο υψόμετρο όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο που φτιάχτηκε για να φιλοξενήσει συνόδους κορυφής της ομάδας G8 σε πιο ήρεμους καιρούς, όταν η Ρωσία συμμετείχε σε αυτόν τον θεσμό της συλλογικής Δύσης. Στις μέρες μας, φιλοξενεί δραστηριότητες του υπουργείου Εξωτερικών και ρωσικών think tank όπως η Λέσχη Βαλντάι, η οποία οργάνωσε στο διάστημα από 4 μέχρι 7 Νοεμβρίου την ετήσια συνδιάσκεψή της, κάτι σαν «ρωσικό Νταβός», χωρίς όμως τη συμμετοχή επιχειρηματιών.
Περίπου 140 αξιωματούχοι, ειδικοί και δημοσιογράφοι από 50 χώρες συμμετείχαν στη φετινή διοργάνωση, όπου είχαμε την τύχη να παρευρεθούμε. Το ενδιαφέρον ήταν εξαρχής εξασφαλισμένο, καθώς οι οργανωτές επέλεξαν το χρονικό διάστημα ώστε να συμπέσει με τις αμερικανικές εκλογές και εξασφάλισαν τη συμμετοχή του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην τελική μαραθώνια συνεδρίαση. Είχαν προηγηθεί στο βήμα της διάσκεψης ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Αλεξάντερ Νόβακ και άλλοι αξιωματούχοι.
Γνωρίζοντας πολύ καλά τον ρόλο που παίζει το «εγώ» στη συμπεριφορά του Ντόναλντ Τραμπ, ο Ρώσος πρόεδρος φρόντισε να τον κολακέψει, δηλώνοντας ότι αντέδρασε «με γενναιότητα», «σαν άνδρας» στην απόπειρα δολοφονίας του, στην Πενσιλβάνια. Εδειξε όμως να κρατάει μικρό καλάθι, επαναλαμβάνοντας τον ισχυρισμό του ότι οι ΗΠΑ είχαν υποσχεθεί στη Ρωσία, διά του πατρός Μπους, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν προς Ανατολάς, για να αθετήσουν την υπόσχεσή τους στη συνέχεια.
Ανώτερος αξιωματούχος που μας μίλησε υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας διατύπωσε ανάλογες αιτιάσεις περί διπλοπροσωπίας και για τον Τζο Μπάιντεν. Χαρακτήρισε «πολύ ενδιαφέρουσα» τη συνάντηση κορυφής των δύο ηγετών στη Γενεύη, τον Ιούνιο του 2021, λέγοντας: «Ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι είχε πλήρη συνείδηση των διαφορών στην ιστορική διαμόρφωση των χωρών μας, καθώς η Αμερική διαμορφώθηκε ως χωνευτήρι εποίκων διαφορετικών εθνοτήτων, ενώ η Ρωσία έχτισε μια αυτοκρατορία πολεμώντας εξωτερικούς εχθρούς. Διαβεβαίωσε τον πρόεδρο Πούτιν ότι η κυβέρνησή του δεν σχεδίαζε να υπονομεύσει τη Ρωσία και το καθεστώς της, αλλά αυτό που ακολούθησε ήταν εντελώς διαφορετικό. Μας εξώθησαν σε μια σύγκρουση που δεν θέλαμε, στην Ουκρανία, καθώς όταν ξεκινήσαμε την ειδική στρατιωτική επιχείρηση, ο Ζελένσκι ετοιμαζόταν να εξαπολύσει, με στήριξη των ΗΠΑ, μεγάλη εκστρατεία στο Ντονμπάς».
Γνωρίζοντας ότι οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ θα κριθούν πολύ γρήγορα πάνω στο Ουκρανικό, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φρόντισε να χαράξει τις κόκκινες γραμμές του ενόψει της πιθανής διαπραγμάτευσης. Επέμεινε ιδιαίτερα ότι «το καθοριστικό ζήτημα είναι η ουδετερότητα», δηλαδή η μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και τόνισε ότι η Ρωσία «είναι έτοιμη να διαπραγματευθεί με βάση τις σημερινές πραγματικότητες και τις συμφωνίες που είχαν διαμορφωθεί στην Κωνσταντινούπολη» τον Απρίλη του 2022, αν και δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Οπως μας διευκρίνιζαν Ρώσοι συνομιλητές, οι εν λόγω συμφωνίες προέβλεπαν ότι η Ουκρανία, σε αντάλλαγμα για την ουδετερότητα και τη μείωση του οπλοστασίου της, θα εξασφάλιζε εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση για την άμυνά της σε περίπτωση επίθεσης.
Αναφορικά με το εδαφικό, ο Ρώσος ηγέτης ήταν σκόπιμα λιγότερο σαφής. «Τα σύνορα της Ουκρανίας θα πρέπει να χαραχθούν σε συμφωνία με τις κυρίαρχες αποφάσεις των λαών που ζουν σε ορισμένες περιοχές, τις οποίες εμείς χαρακτηρίζουμε ιστορικά εδάφη μας. Ολα θα εξαρτηθούν από τις αλλαγές που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη», απάντησε σε σχετική ερώτηση. Ρώσος αξιωματούχος που δεν θέλησε να κατονομαστεί ανέφερε ότι η Μόσχα ελπίζει σε μια μεσολάβηση της Κίνας προς τις ΗΠΑ, αν και αναγνώρισε πως ενδεχόμενη επιδείνωση των σινοαμερικανικών σχέσεων επί προεδρίας Τραμπ, την οποία θεώρησε πιθανή, μπορεί να δυσκολέψει τα πράγματα.
Κεντρικές ιδέες στη φετινή διάσκεψη της Λέσχης Βαλντάι ήταν η άνοδος της Ανατολής και του Παγκόσμιου Νότου στον διεθνή στίβο και ο ενισχυμένος ρόλος των BRICS. Ωστόσο ο Πούτιν δεν φάνηκε να ασπάζεται, τουλάχιστον όχι ολοκληρωτικά, τις απόψεις των πιο προχωρημένων «ευρασιανιστών», όπως ο Αλεξάντερ Ντούγκιν και ο Σεργκέι Καραγκάνοφ, που βλέπουν ως οριστική τη ρήξη με την Ευρώπη και ποντάρουν αποκλειστικά στις σχέσεις με χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Τουρκία και το Ιράν.
Στις τέσσερις και πλέον ώρες που συνομιλούσε με τους συμμετέχοντες της διάσκεψης, ο Ρώσος πρόεδρος, που γεννήθηκε στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη), υπηρέτησε στη Γερμανία και ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στην Αγία Πετρούπολη, έδειξε ότι συνεχίζει να βλέπει και προς τα δυτικά. Αρχισε την ομιλία του βάζοντας τη Ρωσική Επανάσταση πλάι στην Ολλανδική, τη Βρετανική και τη Γαλλική, συνέχισε τονίζοντας τον ρόλο της χώρας του στην ευρωπαϊκή ασφάλεια από τους Ναπολεόντειους Πολέμους μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξήρε τον ρόλο Ευρωπαίων πολιτικών όπως ο Ζακ Σιράκ, ο Χέλμουτ Κολ ή ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, και διαβεβαίωσε ότι «δεν εγκαταλείπει την Ευρώπη». Μάλιστα, μας είπε ότι Ευρωπαίοι ηγέτες, με τους οποίους «συνεχίζει να συνομιλεί», έχουν αρχίσει να αναφέρονται καλά στην ιδέα της κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας «από τη Λισσαβώνα έως το Βλαδιβοστόκ». Εν ολίγοις, μας άφησε την αίσθηση πως θα επιθυμούσε μια επαναπροσέγγιση με χώρες-μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των ισχυρότερων, όταν τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχοντας βέβαια συνείδηση ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι ούτε εύκολο ούτε γρήγορο – αν συμβεί ποτέ. Λίγες ημέρες αργότερα, την Παρασκευή, πραγματοποιήθηκε η πρώτη του, εδώ και δύο χρόνια, επικοινωνία με δυτικό ηγέτη και διόλου τυχαία ήταν ο Γερμανός καγκελάριος. Ο Ολαφ Σολτς τον προέτρεψε να ξεκινήσει συνομιλίες με την Ουκρανία ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Στο τηλεφώνημα διάρκειας μιας ώρας, ο Σολτς ζήτησε επίσης την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία και επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη υποστήριξη της Γερμανίας στην Ουκρανία. Είχαν προηγηθεί πιέσεις του Κιέβου προς το Βερολίνο να μην ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας με τη Μόσχα.
_________________________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: MAXIM SHIPENKOV/Pool via REUTERS
