Πολλοί οικονομολόγοι κρίνουν ότι οι οικονομικές προτάσεις της αντιπροέδρου Χάρις θα βοηθήσουν περισσότερο τους «καθημερινούς πολίτες» από ό,τι η ατζέντα του τέως προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Eνα μοντέλο προβλέπει μάλιστα πως το πακέτο της θα προωθούσε καθαρά εισοδήματα για τους φτωχότερους Αμερικανούς σε ποσοστό 18% έως το 2026, πολύ μεγαλύτερο από το 1,4% που θα συνεισφέρουν οι ιδέες του Τραμπ.
Από την άλλη, η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού έχει πλήξει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην εθνική οικονομία και έχει δυσχεράνει ιδιαίτερα τη διαβίωση όσων έχουν χαμηλά εισοδήματα. Υστερα από δεκαετίες οικονομικής δυσπραγίας, πολλά μέλη της εργατικής τάξης εισπράττουν με χαρά το μήνυμα ότι έρχονται σημαντικές αλλαγές.
Αποτέλεσμα αυτού είναι οι προτάσεις της Χάρις, πολλές εκ των οποίων είναι «κομμένες και ραμμένες» για την εργατική τάξη, να δυσκολεύονται να αλλάξουν την πολιτική πραγματικότητα. Η εργατική τάξη της Αμερικής έχει «ρεπουμπλικανοποιηθεί» συστηματικά τα τελευταία χρόνια, και αυτή τη στιγμή φαίνεται πως οδεύει ξανά προς αυτή την κατεύθυνση.
«Οι συμπαγείς, συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις συχνά δεν είναι τόσο ελκυστικές για το εκλογικό σώμα όσο οι επικλήσεις στο συναίσθημα, που ξυπνούν τον φόβο και την ανησυχία», δήλωσε ο Τζούλιαν Ζέλιζερ, καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.
Πανεθνική δημοσκόπηση που διεξήγαγαν οι New York Times με το Πανεπιστήμιο Siena πριν από μερικές ημέρες έδειξε ότι η πλειονότητα των λευκών ψηφοφόρων που δεν διαθέτουν πτυχίο πανεπιστημίου σκοπεύει να ψηφίσει τον Τραμπ. Και παρόλο που η Χάρις χαίρει πολύ μεγαλύτερης υποστήριξης μεταξύ των «έγχρωμων» ψηφοφόρων χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση, η στήριξη προς τους Δημοκρατικούς φθίνει ακόμη και μεταξύ των μειονοτήτων.
Οι λόγοι γι’ αυτή τη μεταβολή είναι σύνθετοι. Ορισμένοι είναι βεβαίως οικονομικοί –συνδέονται με τη διάβρωση των συνδικάτων και την απώλεια των βιομηχανικών επαγγελμάτων– και άλλοι είναι πολιτισμικοί.
«Ακόμη και πριν εμφανιστεί ο Τραμπ, η λευκή εργατική τάξη είχε ξεκινήσει να γίνεται πιο συντηρητική και να στρέφεται προς τους Ρεπουμπλικανούς», σημείωσε ο Πολ Κλαρκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, που μελετά τις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις. Σχολίασε επίσης πως το να είναι κάποιος ψηφοφόρος του Τραμπ έχει γίνει πλέον μία ταυτότητα: συχνά συνδέεται με την κατοχή κάποιου οχήματος μεγάλου κυβισμού και πολλών όπλων ιδίως σε πολιτείες όπως η Πενσιλβάνια. Ο Τραμπ έχει περιγράψει στο παρελθόν τον εαυτό του ως «δισεκατομμυριούχο εργάτη» που αγκαλιάζει την ασέβεια και φοράει καπέλα του μπέιζμπολ. O πλούτος του είναι παροιμιώδης, πράγμα που σε πολλούς ψηφοφόρους λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμηση.
Διαφορετικό όραμα
Οι δύο υποψήφιοι έχουν πολύ διαφορετικά οράματα για το μέλλον. Και αν οι αναλύσεις είναι σωστές, τότε η εργατική τάξη πιθανώς να ετοιμάζεται να ψηφίσει ενάντια στα συμφέροντά της. Οι οικονομικές προτάσεις του Τραμπ συνοψίζονται σε μία προσπάθεια να αποκατασταθεί η οικονομία του παρελθόντος – μια οικονομία όπου η Αμερική ήταν περισσότερο βιομηχανική και βασιζόταν περισσότερο στα ορυκτά καύσιμα. Ο τέως πρόεδρος υπόσχεται να αυξήσει τους δασμούς ακόμη περισσότερο από όσο στην πρώτη του θητεία. Υπόσχεται ακόμη τη «μεγαλύτερη επιχείρηση απελάσεων στην αμερικανική ιστορία». Λέει συνεχώς ότι θα μειώσει τις τιμές, ενθαρρύνοντας τους ντόπιους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου να μειώσουν το κόστος των καυσίμων. Υποστηρίζει πως τα φθηνότερα καύσιμα θα ρίξουν τις τιμές όλων των άλλων προϊόντων, αδιαφορώντας για τον σκεπτικισμό επιφανών οικονομολόγων σχετικά με τη λειτουργικότητα αυτού του σχεδίου. «Ο στόχος του είναι η επαναβιομηχανοποίηση της χώρας», εξηγεί ο Τζο Λαβόρνια πρώην οικονομικός σύμβουλος στο Εθνικό Οικονομικό Συμβούλιο του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Τραμπ.
Αναφορικά με το όραμα της Χάρις για την οικονομία, κατά τη διάρκεια της καμπάνιας της έχει επανειλημμένως πει πως δεν θα επιτρέψει τις άδικες εμπορικές πρακτικές και ότι πιστεύει στην ενίσχυση και στη διεύρυνση των διεθνών οικονομικών κανονισμών. Εχει ακόμη υποσχεθεί μείωση του κόστους για τις οικογένειες κυρίως μέσω της μείωσης των τιμών των φαρμάκων και της παροχής κινήτρων για την αγορά πρώτης κατοικίας. Εχει προτείνει μάλιστα μία φορολογική έκπτωση ύψους 6.000 δολαρίων για τις οικογένειες με νεογέννητα.
Αναλύοντας τα δύο πακέτα, οικονομικοί αναλυτές της Γουόλ Στριτ υποστηρίζουν πως οι προτάσεις του Τραμπ ενέχουν μεγαλύτερο ρίσκο για την περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού. Περισσότεροι από δέκα νομπελίστες οικονομολόγοι έχουν ήδη υπογράψει ανοιχτή επιστολή, στην οποία στηρίζουν το οικονομικό πρόγραμμα της Χάρις.
Μάλιστα, πρόσφατη ανάλυση του ουδέτερου κέντρου ερευνών και προβλέψεων Πεν Γουόρτον έδειξε ότι οι οικονομικές πολιτικές της Χάρις θα είναι ωφέλιμες για τα τρία πέμπτα όσων βρίσκονται στη βάση της εισοδηματικής πυραμίδας, ενώ οι πολιτικές του Τραμπ θα ωφελήσουν τα ανώτερα οικονομικά στρώματα στην κορυφή της πυραμίδας.
Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα σκηνικό γενικής απογοήτευσης. Ο 47χρονος Πολ Μπράουν, μαύρος κάτοικος των προαστίων της Φιλαδέλφειας και πρώην εργάτης σε βιομηχανία τροφίμων, έχει να ψηφίσει από την εποχή του Μπαράκ Ομπάμα. Ομως οι φίλοι του είναι διαιρεμένοι μεταξύ των δύο υποψηφίων. «Δεν συμπαθώ τον Τραμπ», λέει. «Αλλά δεν ξέρω τι να κάνω. Κανείς από τους δύο δεν νομίζω ότι θέλει να μας βοηθήσει».
