Η θερμοκρασία στην πρωτεύουσα της πολιτείας του Μίσιγκαν, το Λάνσινγκ, τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου αγγίζει τους 25 βαθμούς Κελσίου. Συνήθως την εποχή που οι Αμερικανοί έχουν το Χάλογουιν, τη γιορτή που τα πιτσιρίκια ντυμένα με στολές τριγυρίζουν τα σπίτια για να πάρουν γλυκά, έπεφταν τα πρώτα χιόνια. Το φαινόμενο ονομάζεται κλιματική αλλαγή, αλλά ελάχιστοι ασχολούνται μαζί του.
Η αλήθεια είναι ότι ακόμη λιγότεροι, τουλάχιστον δημόσια, ασχολούνται με τα κοινά θέματα που απασχολούν τους Αμερικανούς.
Με λίγα λόγια η πολιτική, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, έχει υποχωρήσει ιδιαίτερα από τη δημόσια ζωή. Ακόμη και ο βράχος (the rock) του Πανεπιστημίου του Michigan State, μια απλή πέτρα που είναι το μοναδικό σημείο στο οποίο επιτρέπονται τα γκράφιτι και τα συνθήματα, σ’ ένα τεράστιο κάμπους 50.000 φοιτητών, έχει ελάχιστα πολιτικά μηνύματα. Στις ενδιάμεσες εκλογές του 2022 κάποιος είχε γράψει «vote» – «ψήφισε», παρότρυνση ενδεικτική της αδιαφορίας που διακρίνει τους περισσότερους φοιτητές ενός από τα μεγαλύτερα πολιτειακά πανεπιστήμια της Αμερικής.
Πώς γίνεται λοιπόν σε μια πολιτεία που θεωρείται από τις πλέον κρίσιμες για την προεδρική εκλογή, η πολιτική να μη βρίσκεται στο κέντρο του δημοσίου ενδιαφέροντος;
Η αλήθεια είναι ότι οι εκλογές απασχολούν περισσότερο κόσμο που βρίσκεται στα over thirties, δηλαδή τους άνω των τριάντα ετών, ενώ αντίθετα η νεολαία ασχολείται όλο και λιγότερο με το ζήτημα. Οι ρόλοι δηλαδή έχουν αντιστραφεί. Πολλοί θεωρούν ότι η COVID-19 και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν συνέβαλαν σ’ αυτή την αποστασιοποίηση που παρατηρείται, αλλά πολιτικοί επιστήμονες που ασχολούνται με θέματα συμμετοχής στις κοινωνικές διαδικασίες συμφωνούν για τα αυξημένα ποσοστά πολιτικής απάθειας στους νέους. Δεν χρειάζεται φυσικά να πούμε ποιον βοηθάει περισσότερο αυτή η αποστασιοποίηση στις προεδρικές εκλογές, που θα γίνουν την Τρίτη 5 Νοεμβρίου.
Oμως θα είναι λάθος εάν θεωρήσουμε ότι αυτό συμβαίνει μόνο στις ΗΠΑ. Τα ποσοστά συμμετοχής των νέων στις εκλογικές διαδικασίες στα περισσότερα μέρη του ανεπτυγμένου κόσμου –και κυρίως στην Ευρώπη και τη βόρειο Αμερική– εμφανίζουν σαφείς πτωτικές τάσεις σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ηλικιακές κατηγορίες.
Aρα πρόκειται για ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο, η εξήγηση του οποίου ξεπερνά τον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου. Ας αναφέρουμε μόνο ότι γενικότερα οι νέοι θεωρούν ότι οι εκλογές δεν τους αφορούν και ότι η διακυβέρνηση δεν δείχνει ενδιαφέρον για τα προβλήματα των νέων. Εδώ που τα λέμε δεν είναι και μακριά από την πραγματικότητα. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι σωστό να πούμε ότι οι νέοι είναι εντελώς απολιτίκ. Ειδικά στην Αμερική δεν αποτελούν μια ομοιογενή ομάδα, αφού υπάρχουν πολλές εθνικότητες με διαφορετικά εθνικά και κοινωνικά υπόβαθρα και καταβολές. Oμως, μέσω της αυξημένης συμμετοχής στα κοινωνικά δίκτυα εμφανίζουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα που τους αφορούν, όπως η ψυχική υγεία, ο ρατσισμός και η διαφορετικότητα, ενώ είναι εξαιρετικά καινοτόμοι στους τομείς της επιστημονικής τους εξειδίκευσης.
Η κρίσιμη εκλογική διαδικασία φυσικά δεν κρίνεται μόνο από τους νέους. Οι Δημοκρατικοί, παρά την αλλαγή στην προεδρική υποψηφιότητα δείχνουν να αγκομαχούν. Η Ελίσα Σλότκιν, το απόλυτο φαβορί των Δημοκρατικών στο Μίσιγκαν για την εκλογή στη Γερουσία, εμφανίζεται τις τελευταίες ημέρες να βρίσκεται στα ίσα με τον Pεπουμπλικανό υποψήφιο Μάικ Ρότζερς. Η Σλότκιν, που θεωρείται το άλογο κούρσας των Δημοκρατικών ως υποψήφια πρόεδρος των ΗΠΑ στο μέλλον, επικουρείται σταθερά σε όλες τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές διαφημίσεις από τον Μπαράκ Ομπάμα.
Στην κεντρική πολιτική εκδήλωση των Δημοκρατικών που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στο Ντιτρόιτ, τη μεγαλύτερη πόλη της πολιτείας του Μίσιγκαν και πρώην κέντρο της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, τα πράγματα ζεστάθηκαν μόνο όταν ανέβηκε στη σκηνή ο ράπερ Εμινεμ, γέννημα θρέμμα της πόλης, για να τοποθετηθεί υπέρ της Κάμαλα Χάρις. Το ίδιο και περισσότερο συνέβη όταν ο Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος πλέον τρέχει σε όλες τις κρίσιμες πολιτείες για να στηρίξει τη Χάρις, άρχισε να ραπάρει τις ρίμες του Εμινεμ από το Lose Yourself. Προφανώς χρειάζονται άλλα εκλογικά κόλπα για να κινήσεις το πολιτικό ενδιαφέρον. Η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολιτικό σύστημα, αλλά πολλές φορές είναι δεδομένη και βαρετή. Τότε βγαίνουν τα underdogs για να την υπονομεύσουν. Ο λαϊκισμός και η αοριστολογία, μαζί με δεδομένα όπως η ακρίβεια και η παράνομη μετανάστευση, ειδικά στις νότιες πολιτείες, έχουν βλάψει τους Δημοκρατικούς. Η επαρχία της πολιτείας του Μίσιγκαν και οι περισσότερες επαρχιακές περιφέρειες των αμερικανικών πολιτειών αποτελούν προπύργια των τραμπικών. Η απομείωση που εμφανίζεται στην απασχόληση αλλά και στην ισχύ του αγροτικού τομέα και η αυξανόμενη αστικοποίηση, φαινόμενα που παρουσιάζονται έντονα και στην Ευρώπη, έχουν αυξήσει την απάθεια ή τη δυσαρέσκεια των Αμερικανών ψηφοφόρων.
Είναι ακριβώς αυτή η απάθεια που ευνοεί περισσότερο τον Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου το ετερόκλητο κοινό περιλαμβάνει από ψεκασμένους συνωμοσιολόγους και χιλιμπίληδες των νότιων πολιτειών μέχρι καινοτόμους δισεκατομμυριούχους, όπως ο Ελον Μασκ. Διαλέξτε και πάρτε. Εδώ που τα λέμε, εάν θέλει πραγματικά η Κάμαλα Χάρις να εκλεγεί, αντί να κάνει μια κεντρική ομιλία και ξοδεύοντας εκατομμύρια σε διαφημίσεις που κανείς δεν βλέπει, μπορεί να πληρώσει την Τέιλορ Σουίφτ να κάνει μια δωρεάν συναυλία στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης με παναμερικανική τηλεοπτική μετάδοση. Τότε θα έχει την εκλογή στο τσεπάκι της.
* Ο κ. Ανδρέας Μπουρούτης είναι επισκέπτης καθηγητής στο College of Social Science του Michigan State University.
