Mε τους κυκλώνες «Ελεν» και «Μίλτον» που χτύπησαν τη βορειοδυτική και κεντρική-δυτική Φλόριντα και σκότωσαν μέχρι στιγμής πάνω από 200 ανθρώπους, συνειδητοποιήσαμε ότι βλέπουμε ένα παράθυρο από το μέλλον. Mε την κλιματική αλλαγή, γνωρίζουμε ότι τα ακραία φαινόμενα θα είναι πιο συχνά και πιο έντονα. Αλλά κανείς δεν είχε υπολογίσει τι θα γινόταν αν είχαμε αλληλουχία από ακραίους κυκλώνες. Οι αρχικές εκτιμήσεις είναι ότι τέτοια αλληλουχία συμβαίνει –κάτω από κανονικές συνθήκες– κάθε περίπου 1.000 με 1.000.000 χρόνια.
Φυσικά, οι συνθήκες δεν είναι κανονικές, και ας ξαναδούμε τι είναι το νέο κανονικό. Οσο αυξάνεται η μέση θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται και η θερμοκρασία της θάλασσας. Η θάλασσα, όχι μόνο ρυθμίζει το παγκόσμιο κλίμα, αλλά επίσης πυροδοτεί με ενέργεια και υγρασία τους κυκλώνες. Ξέρουμε ότι για κάθε βαθμό αύξησης της επιφανειακής θερμοκρασίας των νερών, 7% περισσότεροι υδρατμοί παγιδεύονται στην ατμόσφαιρα, που στην περίπτωση των κυκλώνων επιτείνουν τις γειτονικές βροχοπτώσεις.
Νέα πραγματικότητα
Γιατί όμως βλέπουμε μια νέα πραγματικότητα; Οι θερμοκρασίες της Γης θα συνεχίσουν να αυξάνονται για ένα ικανό διάστημα, ακόμη και αν σταματούσαμε να παράγουμε διοξείδιο του άνθρακα αύριο, και καταφέρναμε να σταθεροποιήσουμε το κλίμα. Οσο περισσότερο καθυστερούμε να φτάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα, τόσο χειρότερα θα είναι η νέα πραγματικότητα για εμάς και τόσο περισσότερους «δίδυμους» κυκλώνες θα βλέπουμε.
Εδώ και μέρες τώρα οι υπηρεσίες πολιτικής προστασίας λένε στους κατοίκους της Φλόριντα να εκκενώσουν την περιοχή. Ακόμη και ο πρόεδρος Μπάιντεν ζήτησε από τους κατοίκους να λάβουν υπόψη τους τις προειδοποιήσεις. Οι υποχρεωτικές εκκενώσεις έσωσαν αμέτρητες ζωές, ωστόσο επικρίθηκαν σαν υπερβολικά συντηρητικές, άλλωστε αυτό το έχουμε δει και στην Ελλάδα.
Οι εκκενώσεις έπρεπε να ξεκινήσουν λίγες ημέρες πριν από την «προσγείωση» του κυκλώνα στην ξηρά, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος να απομακρυνθούν οι κάτοικοι από τις περιοχές υψηλού κινδύνου. Οι εντολές εκκένωσης χρειάζεται πάντα να είναι συντηρητικές, δηλαδή η πολιτική προστασία πρέπει πάντα να προσπαθεί να εκκενώνει μια ευρύτερη περιοχή από αυτή που τελικά χτυπιέται, επειδή τα υπολογιστικά μας μοντέλα απλά δεν έχουν ακόμη την ανάλυση που απαιτείται για πραγματικά ακριβείς στοχευμένες προειδοποιήσεις. Επίσης, γνωρίζουμε ότι ενώ τα μοντέλα μπορούν να προβλέψουν εξαιρετικά καλά την εξέλιξη ενός τυφώνα στην ανοιχτή θάλασσα, όταν φτάσει στην ξηρά είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνει το ίδιο αξιόπιστη πρόβλεψη και ακόμη πιο δύσκολο να υπολογίσει κανείς πόσοι ανεμοστρόβιλοι θα δημιουργηθούν.
Σημείωση: Οι λέξεις τυφώνας και κυκλώνας είναι σχεδόν συνώνυμες στα ελληνικά, ο ανεμοστρόβιλος είναι συγγενές μετεωρολογικό φαινόμενο με ακόμη πιο ισχυρούς ανέμους από τον κυκλώνα, αλλά με μικρότερη εμβέλεια. Οι ανεμοστρόβιλοι (tornados) δημιουργούνται στην ξηρά. Οταν ο «Μίλτον» προχώρησε στην ηπειρωτική Φλόριντα, πυροδότησε πάνω από δέκα ανεμοστρόβιλους, με ανθρώπινες απώλειες. Το γεγονός ότι αποδυναμώθηκε δεν σημαίνει ότι δεν έπρεπε να γίνει η εκκένωση της ευρύτερης περιοχής της Τάμπας, όπου ζουν περίπου 3.000.000 άνθρωποι. Το 2005 ο τυφώνας «Κατρίνα» ξεκίνησε από μέγεθος 5 και όταν χτύπησε τη Νέα Ορλεάνη είχε υποβαθμιστεί σε μέγεθος 3 και σκότωσε 1.800 ανθρώπους. Κανένας δεν πρέπει να παίζει με πιθανότητες όταν στις αποφάσεις «κρέμονται» ανθρώπινες ζωές.
Προειδοποίηση
Γι’ αυτόν τον λόγο χρειάστηκε η πολύ σπάνια αυτή παρέμβαση του προέδρου Μπάιντεν. Για να καταλάβουμε τη σοβαρότητα, την τελευταία φορά που ο πρόεδρος των ΗΠΑ ενθάρρυνε τους πολίτες να εκκενώσουν ήταν το 2010, μετά το τσουνάμι που ξεκίνησε από τη Χιλή και απειλούσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στη Χαβάη και την Καλιφόρνια. Χρειάστηκαν οι παρεμβάσεις, γιατί δυστυχώς, πρώτον, αρκετοί κάτοικοι της Φλόριντα δεν πιστεύουν στην κλιματική αλλαγή για κομματικούς λόγους και δεύτερον πολλοί δεν ακολουθούν τις εντολές εκκένωσης για υπερφυσικούς λόγους. Σε αυτή την περίπτωση έπρεπε να απομακρυνθούν σχεδόν επτά εκατομμύρια άνθρωποι. Οι περισσότεροι απομακρύνθηκαν σε προσχεδιασμένα κέντρα φιλοξενίας, μερικά χιλιόμετρα αλλά σε πιο ψηλό υψόμετρο από τα σπίτια τους, ενώ αρκετοί χρειάστηκε να μπουν σε αυτοκινητοδρόμους και να φύγουν αρκετά μακριά.
Είναι απορίας άξιον γιατί μερικοί επιλέγουν να παραμείνουν σε μεγάλες πλημμύρες ή σε τσουνάμι. Ακόμη κι αν επιβιώσουν από το συμβάν, κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, την επόμενη ημέρα δεν θα έχουν πρόσβαση σε νερό, ρεύμα, τηλεφωνία, κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο, δρόμους ή τρόφιμα ή φάρμακα για αρκετό διάστημα. Οι διασώσεις θα είναι δύσκολες και λόγω συνθηκών και επειδή δεν θα υπάρχουν επικοινωνίες, κάτι που ζήσαμε πέρυσι στη Θεσσαλία. Οι μονάδες επεξεργασίας λυμάτων είναι πιθανό να είναι εκτός λειτουργίας για πολλές εβδομάδες. Στην περίπτωση της Φλόριντα, ένας επιπλέον κίνδυνος είναι οι αλιγάτορες, που χάνοντας τον προσανατολισμό τους γίνονται ιδιαίτερα επιθετικοί. Σε περιοχή μεγάλου κινδύνου, κατά τον κυκλώνα, ένα δεδομένο σπίτι θα καταστραφεί είτε μείνει κανείς είτε φύγει, ενώ αν μείνει πίσω διατρέχει μεγάλο κίνδυνο. Το βίντεο στο TikTok δεν αξίζει τις ζωές των τικτόκερ, που μένουν για να κινηματογραφήσουν. Εχω δει δεκάδες βίντεο και φωτό από κάμερες που επέζησαν σε τσουνάμι, αλλά δεν επέζησαν οι ιδιοκτήτες τους, γιατί περίμεναν πολύ μέχρι να προσπαθήσουν να απομακρυνθούν.
* Ο κ. Κώστας Συνολάκης είναι τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας.
