Ο δρόμος για την αποτροπή, έστω και στις δώδεκα παρά πέντε, του επαπειλούμενου πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και στο Ιράν περνάει από το Κατάρ. Ο νέος γύρος συνομιλιών, που ξεκίνησε την Πέμπτη στην Ντόχα για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα και ανταλλαγής αιχμαλώτων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, εθεωρείτο από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη η τελευταία ευκαιρία για την αποτροπή ενός μεγάλου περιφερειακού πολέμου με επιπτώσεις που ενδεχομένως θα μπορούσαν να υπερβούν τα όρια της φαντασίας μας. Αμερικανοί αξιωματούχοι, που μίλησαν σε διεθνή μέσα επιμένοντας να κρατήσουν την ανωνυμία τους, ανέφεραν ότι η Τεχεράνη τούς είχε διαμηνύσει πως μόνο μια συμφωνία για τον οριστικό τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, με πλήρη απόσυρση του ισραηλινού στρατού, θα μπορούσε να βάλει στο συρτάρι το σενάριο των θεαματικών αντιποίνων για τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στην ιρανική πρωτεύουσα.
Μπλίνκεν ξανά
Στις αρχές της εβδομάδας, η πλάστιγγα της Ουάσιγκτον έδειχνε να γέρνει στην πλευρά της αισιοδοξίας για το ραντεβού της Ντόχα, όπως μαρτυρούσε η αναγγελία της ένατης περιοδείας του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στη Μέση Ανατολή στους δέκα μήνες που μεσολάβησαν από τις επιθέσεις της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου του περασμένου χρόνου. Η ατμόσφαιρα ωστόσο επιβαρύνθηκε την Τετάρτη, όταν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε την αναβολή της περιοδείας, ενώ ταυτόχρονα γινόταν γνωστό ότι η Χαμάς δεν θα στείλει αντιπροσωπεία της στο εμιράτο του Κόλπου.
Βέβαια, οι διαβουλεύσεις της Ντόχα ξεκίνησαν, όπως είχε προγραμματιστεί, στις 15 Αυγούστου, σε πολύ υψηλό επίπεδο. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έστειλε τον διευθυντή της CIA, Μπιλ Μπερνς, και τον προσωπικό απεσταλμένο του Μπάιντεν για το Μεσανατολικό, Μπρετ Μαγκέρκ. Το Ισραήλ εκπροσωπήθηκε από τους διευθυντές των μυστικών υπηρεσιών Μοσάντ και Σιν Μπετ, Νταβίντ Μπαρνέα και Ρόνεν Μπαρ, αντίστοιχα. Οσο για τους δύο μεσολαβητές, το μεν Κατάρ εκπροσώπησε ο πρωθυπουργός του σεΐχ Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάνι αλ Θάνι, τη δε Αίγυπτο ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, Αμπάς Καμέλ. Οσο για τη Χαμάς, αν και διευκρίνισε ότι δεν εννοεί να εμπλακεί σε νέες διαπραγματεύσεις, έστω και έμμεσες, με το Ισραήλ, εμφανίστηκε ανοιχτή να συζητήσει οποιαδήποτε «λογική» πρόταση των μεσολαβητών.
Την απροθυμία της Χαμάς να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις ενίσχυσε σειρά παραγόντων. Το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί επέλεξαν να δολοφονήσουν τον υπ’ αριθμόν 1 διαπραγματευτή της, τον Ισμαήλ Χανίγια, στις 31 Ιουλίου, ασφαλώς δεν μαρτυρούσε ιδιαίτερο ζήλο του Μπέντζαμιν Νετανιάχου να κλείσει τον κύκλο αυτού του πολέμου, που έχει στοιχίσει ήδη τη ζωή άνω των 40.000 Παλαιστινίων.
Στρατός και μυστικές υπηρεσίες πιέζουν για αναστολή των επιχειρήσεων, αλλά ο Νετανιάχου ξέρει ότι αυτό θα προκαλέσει αποχώρηση της Ακροδεξιάς και κατάρρευση της κυβέρνησής του.
Τη Δευτέρα, ο ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ και έποικος στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, άναψε καινούργιες φωτιές, ηγούμενος 2.500 φανατικών σιωνιστών στην Πλατεία των Τεμενών, στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, όπου βρίσκεται το τέμενος Αλ Ακσα, ο τρίτος ιερότερος χώρος, μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα, για τους όπου Γης μουσουλμάνους. Μια εξίσου προκλητική επίσκεψη του τότε αρχηγού της αντιπολίτευσης και μετέπειτα πρωθυπουργού του Ισραήλ, Αριέλ Σαρόν, τον Σεπτέμβριο του 2000, ήταν το φιτίλι που οδήγησε στην έκρηξη της δεύτερης Ιντιφάντα.
Τρεις ημέρες αργότερα, τη στιγμή που ξεκινούσαν οι ειρηνευτικές συνομιλίες στην Ντόχα, τη σκυτάλη του Μπεν-Γκβιρ ήρθε να πάρει ένας άλλος ακροδεξιός έποικος και υπουργός, ο επί των Οικονομικών, Μπεζαλέλ Σμότριτς. Παρά τη διεθνή κατακραυγή που προκάλεσε η πρόσφατη δήλωσή του ότι θα ήταν «ηθικό και δικαιολογημένο» να οδηγηθούν στην εξόντωση από πείνα τα 2,4 εκατομμύρια Παλαιστινίων της Γάζας στον βαθμό που δεν απελευθερώνουν τους ομήρους, ο Σμότριτς προχώρησε σε νέα πρόκληση. Ανακοίνωσε μέσω της πλατφόρμας Χ την έγκριση σχεδίου ανέγερσης νέου εβραϊκού οικισμού σε κατεχόμενη παλαιστινιακή γη, κοντά στη Βηθλεέμ, που έχει περιληφθεί στην Παγκόσμια Κληρονομιά της UNESCO. Μάλιστα, ανέφερε με έμφαση ότι «θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε κατά του επικίνδυνου σχεδίου της ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους δημιουργώντας τετελεσμένα επιτόπου».
Με αυτά τα δεδομένα, διάχυτη είναι η υποψία πως ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν θέλει ή δεν μπορεί, σε αυτή τουλάχιστον τη φάση, να τερματίσει τον πόλεμο της Γάζας, αφού κάτι τέτοιο θα σήμαινε, πιθανότατα, την ανατροπή της εύθραυστης κυβέρνησης συνεργασίας από τους ακροδεξιούς υπουργούς και βουλευτές που σήμερα τον στηρίζουν. Ωστόσο, η αδιαλλαξία αυτού του μπλοκ έχει ανοίξει βαθύ ρήγμα στο εσωτερικό της ισραηλινής κυβέρνησης, με τις ηγεσίες του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών να αντιτάσσονται στον Νετανιάχου, επιδιώκοντας μια εκεχειρία που αφενός μεν θα οδηγήσει σε απελευθέρωση ομήρων, αφετέρου, δε, θα επιτρέψει στο στράτευμα να πάρει ανάσες και να αναδιαταχθεί ενόψει πιθανής σύγκρουσης στον Λίβανο με τη Χεζμπολάχ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο υπουργός Αμυνας, Γιόαβ Γκάλαντ, ειρωνεύτηκε δημοσίως τον Νετανιάχου μέσα στο ισραηλινό κοινοβούλιο, χαρακτηρίζοντας «ασυναρτησίες» τις διακηρύξεις του για ολοκληρωτική συντριβή της Χαμάς.
Αμερικανικές ενισχύσεις
Οπως προκύπτει από τις τελευταίες δηλώσεις εκπροσώπων του Λευκού Οίκου και του Πενταγώνου, εν τω μεταξύ, οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι το Ιράν θα απαντήσει, σε κάθε περίπτωση, στρατιωτικά στο Ισραήλ, γι’ αυτό ενίσχυσαν αυτή τη βδομάδα ακόμη περισσότερο τη στρατιωτική παρουσία τους στη Μέση Ανατολή με ένα υποβρύχιο και ένα αεροπλανοφόρο, μαζί με την αρμάδα του. Τα ερωτήματα που μένουν ανοιχτά αφορούν το πότε και το πώς. Στο θετικό σενάριο της εκεχειρίας στη Γάζα, η ιρανική απάντηση θα μπορούσε να είναι περιορισμένη, αντίστοιχη με τη δολοφονία του Χανίγια, κάτι που δεν θα οδηγούσε σε γενικευμένο πόλεμο. Εάν όμως οι συνομιλίες της Ντόχα κλείσουν χωρίς αποτελέσματα, τίποτα δεν θα μπορεί να αποκλειστεί.
