Ενα ζεστό απόγευμα του Οκτωβρίου, εκατοντάδες οικογένειες συνέρρευσαν στο πολυτελές ξενοδοχείο Ριτζ της Ντόχας, εδώ στην πρωτεύουσα του Περσικού Κόλπου, προκειμένου να παρακολουθήσουν μια ασυνήθιστη παρουσίαση κολεγίων. Ανθρωποι από το Κατάρ, το Μπανγκλαντές, τη Συρία, την Ινδία και την Αίγυπτο, ενημερώθηκαν για τις προϋποθέσεις εισαγωγής στα πέντε αμερικανικά πανεπιστήμια που έχουν ανοίξει παραρτήματα στην «Πόλη της Εκπαίδευσης». Πρόκειται για μια πρότυπη πανεπιστημιούπολη στα περίχωρα της Ντόχας, η οποία συντηρείται από τα πετροδολάρια. Η «Πόλη της Εκπαίδευσης» φιλοξενεί περισσότερα αμερικανικά πανεπιστήμια από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου εκτός ΗΠΑ και έχει μετατραπεί σε σημείο αναφοράς του τοπικού εκπαιδευτικού συστήματος. Εν ολίγοις, οι Αραβες έχουν δημιουργήσει μία μικρογραφία της Ivy League (Ομάδα των Κισσών). Ετσι ονομάζονται τα αρχαιότερα και καλύτερα αμερικανικά πανεπιστήμια, λόγω των κισσών που είχαν στις προσόψεις των κτιρίων τους. Εντούτοις, τα παραρτήματα των αμερικανικών ιδρυμάτων προσφέρουν προς το παρόν περιορισμένες θέσεις φοίτησης, γεγονός που έχει δημιουργήσει συνθήκες σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ των εύπορων οικογενειών της περιοχής.
Υψηλό επίπεδο
Οι πρώτοι εισαχθέντες στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Κορνέλ στο Κατάρ θα αποφοιτήσουν την προσεχή άνοιξη. Η σχολή καλών τεχνών και σχεδίου του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια λειτουργεί εδώ και δέκα χρόνια, δεχόμενη όμως μόνο γυναίκες. Οι πρώτοι άντρες φοιτητές θα εισαχθούν φέτος. Το Κάρνετζι Μέλον προσφέρει πτυχία στον προγραμματισμό υπολογιστών και στη διοίκηση επιχειρήσεων. Το μεγαλύτερο όμως πανεπιστήμιο στην «Πόλη της Εκπαίδευσης» είναι αυτό του Τέξας, το οποίο προσφέρει πτυχία μηχανικών με εξειδίκευση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Η πλέον πρόσφατη άφιξη είναι αυτή της σχολής διπλωματών του Πανεπιστημίου της Τζόρτζταουν. Σύντομα, αναμένεται να ανοίξει και σχολή δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Νορθουέστερν.
Η παρουσίαση των προγραμμάτων στους υποψήφιους φοιτητές και στις οικογένειές τους γίνεται πρώτα στα αγγλικά και μετά στα αραβικά, ενώ κατά τη διάρκειά της προσφέρονται και μη αλκοολούχα κοκτέιλ φρούτων. Οι εκπρόσωποι των πανεπιστημίων μιλούν όπως ακριβώς θα μίλαγαν και σε μια αντίστοιχη περίσταση στις ΗΠΑ. Η αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια σημειώνει ότι «θέλουμε να έχουμε αφοσιωμένους φοιτητές. Το περιβάλλον θα είναι άκρως ανταγωνιστικό, αλλά δεν θα πρέπει να πτοείστε από αυτό». Προσθέτει ότι η σκληρή δουλειά είναι προϋπόθεση για να πάρει κάποιος καλές συστατικές επιστολές και τονίζει τη σημασία των εξωακαδημαϊκών δραστηριοτήτων. Το επίπεδο της «Πόλης της Εκπαίδευσης» είναι τόσο υψηλό που πολλοί μαθητές κάνουν αιτήσεις σε παραπάνω από μία σχολές, γνωρίζοντας ότι το μέλλον τους εξαρτάται εν πολλοίς από το αν θα γίνουν δεκτοί σε κάποιο από τα πανεπιστήμιά της. Η Ντάνα Χαντάν, για παράδειγμα, φοιτούσε σε ένα από τα πλέον προβεβλημένα λύκεια θετικών επιστημών της Ντόχας. Ηθελε να γίνει γιατρός. Η ιατρική σχολή του Κορνέλ όμως απέρριψε την αίτησή της και, αντί να πάει σε κάποια άλλη ιατρική σχολή, προτίμησε να σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων στο Κάρνετζι, το οποίο επίσης βρίσκεται στην «Πόλη της Εκπαίδευσης». Τριτοετής πλέον στο εν λόγω πανεπιστήμιο, μαθαίνει μακροοικονομικά και μάρκετινγκ. Μας λέει ότι της αρέσει η σχολή της, παρά το γεγονός ότι η διοίκηση επιχειρήσεων δεν την ενδιέφερε καθόλου παλαιότερα. «Δεν το σκέφτηκα καν να πάω σε κάποιο πανεπιστήμιο του Κατάρ. Ηθελα οπωσδήποτε να είμαι στην Πόλη της Εκπαίδευσης».
Οι προϋποθέσεις εισαγωγής, το επίπεδο των σπουδών και η φιλοσοφία της διδασκαλίας είναι ακριβώς ίδια όπως και στην Αμερική. Η διαφορά με τα τοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι πολύ μεγάλη, επισημαίνει ο πρύτανης του Κάρνετζι: «Οι περισσότεροι φοιτητές μας πήγαν σε ξεχωριστά σχολεία ανδρών ή θηλέων και έμαθαν γραφή και ανάγνωση από το Κοράνι. Εγιναν επομένως εξαίρετοι χρήστες της γλώσσας, αλλά δεν έχουν συνηθίσει σε ερωτήσεις του τύπου «τι εννοεί ο συγγραφέας» ή «ποια είναι η προσωπική σου γνώμη για το θέμα»». Η «Πόλη της Εκπαίδευσης» είναι ένας τόπος αντιθέσεων, μια νησίδα ελεύθερου διαλόγου δυτικού τύπου, σε μια χώρα με ισλαμική μοναρχία, έστω και φιλελεύθερη σε σύγκριση με τα γειτονικά κράτη. Οι απόφοιτοί της θα δημιουργήσουν μία ελίτ με ευρεία μόρφωση, η οποία θα έχει έλθει σε επαφή με Αμερικανούς καθηγητές, θα έχει εμπεδώσει τον αμερικανικό τρόπο σκέψης και θα έχει κάνει εκπαιδευτικά ταξίδια στις ΗΠΑ. Μολονότι ολιγομελής, αυτή η ομάδα πιθανότατα θα αποτελέσει τον πυρήνα ενός μελλοντικού μεταρρυθμιστικού κινήματος. Αυτό που φοβούνται περισσότερο απ’ όλα πάντως οι γονείς τους είναι ότι οι αμερικανοτραφείς γόνοι τους ενδεχομένως να αμφισβητήσουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της χώρας.
Μόρφωση σε γυναίκες
Επιπλέον, η «Πόλη της Εκπαίδευσης» προσφέρει την ευκαιρία της πανεπιστημιακής μόρφωσης σε νεαρές κοπέλες των οποίων οι γονείς θα δίσταζαν να τις στείλουν στο εξωτερικό και δεν τους επιτρέπουν να συγχρωτίζονται με άντρες. Το Κορνέλ, άλλωστε, δηλώνει με υπερηφάνεια ότι υπήρξε το πρώτο μεικτό εκπαιδευτικό ίδρυμα στο Κατάρ. Οι φοιτήτριες εκτιμούν την ευκαιρία που τους προσφέρεται και φαίνονται αποφασισμένες να την εκμεταλλευθούν. Η 21χρονη Μαριάμ αλ-Ιμπραήμ δηλώνει ευθέως ότι δεν θέλει να εξαρτάται από τα εισοδήματα του συζύγου της για να επιβιώσει.
Αν και η πανεπιστημιούπολη μοιάζει πολύ με αντίστοιχα συγκροτήματα αμερικανικών πανεπιστημίων, ο τρόπος ζωής των φοιτητών διαφέρει ριζικά. Τα έξαλλα πάρτι των δυτικών φοιτητών δεν είναι αποδεκτά από την τοπική κοινωνία. Πάντως, πολλοί ντόπιοι έχουν την ευκαιρία, στο πλαίσιο των σπουδών τους, να επισκεφθούν για ένα εξάμηνο το μητρικό πανεπιστήμιο και να δουν από κοντά πώς ζει ένας μέσος Αμερικανός φοιτητής.
