Η ιστορία των Wal-Mart, της μεγαλύτερης αλυσίδας πολυκαταστημάτων με τα φθηνότερα προϊόντα, της επιχείρησης λιανικού εμπορίου με τα περισσότερα κέρδη στον κόσμο, είναι η κλασική πραγμάτωση του αμερικανικού ονείρου.
Το 1962, ο 40χρονος Σαμ Γουόλτον, ήδη ιδιοκτήτης 15 καταστημάτων λιανικού εμπορίου στο Αρκανσο, στο Μισούρι και στην Οκλαχόμα, αποφασίζει να επεκτείνει τις δραστηριότητές του δημιουργώντας μια αλυσίδα πολυκαταστημάτων. Οπου πωλούνται τα πάντα σε τιμές ασυναγώνιστες. Ο Γουόλτον ήταν μεν δαιμόνιος επιχειρηματίας, είχε όμως και ηθικές αρχές. Μεγαλωμένος στον συντηρητικό αμερικανικό νότο, δεν θα άνοιγε ποτέ τα καταστήματά του τις Κυριακές, για να μην προσβάλει το θρησκευτικό αίσθημα των πελατών του ούτε θα πουλούσε αλκοολούχα ποτά ώστε οι καταναλωτές να μην αποκτούν κακές συνήθειες. Στα Wal-Mart τα «τολμηρά» εξώφυλλα των γυναικείων περιοδικών θα καλύπτονταν με ειδικό τρόπο στις προθήκες για να μη βάζουν τους άνδρες σε πειρασμό.
Εμπόριο, όμως, σημαίνει πρωτίστως κέρδος. Ο Γουόλτον έχει πεθάνει από το 1992 και σήμερα, οι διάδοχοί του έχουν προσαρμόσει την κολοσσιαία επιχείρηση, με τζίρο 213 δισ. ευρώ, στο πνεύμα της εποχής. Το αλκοόλ πωλείται πλέον ελεύθερα, τα ωράρια λειτουργίας των καταστημάτων καλύπτουν τις ανάγκες όσων θέλουν να μπορούν να ψωνίζουν επτά ημέρες την εβδομάδα και 24 ώρες την ημέρα. Το πνεύμα, βέβαια, του βαθιά Ρεπουμπλικανού Σαμ Γουόλτον εξακολουθεί να πλανάται στα Wal-Mart. Τα βιβλία που προτείνουν τα καταστήματά του είναι κυρίως μπεστ σέλερ της χριστιανικής δεξιάς και επιμορφωτικά εγχειρίδια για παιδιά. Παράλληλα, τα Wal-Mart σημειώνουν τις μεγαλύτερες πωλήσεις όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οσο για τους εργαζόμενους, αυτοί οφείλουν να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις μεταξύ των οποίων να μην ανήκουν σε εργατικό σωματείο ούτε να έχουν αναπτύξει συνδικαλιστική δραστηριότητα στο παρελθόν, αλλά και να δέχονται τις μειώσεις μισθών που αποφασίζει η επιχείρηση (προκειμένου να προσφέρει πάντα τις χαμηλότερες τιμές της αγοράς).
Στην περίπτωση των γυναικών εργαζομένων τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Σύμφωνα με την πολιτική των Wal-Mart, οι γυναίκες, παρότι αποτελούν τα δύο τρίτα των εργαζομένων της επιχείρησης, δεν προωθούνται σε θέσεις στελεχών παρά μόνο σε ποσοστό 30%, ενώ συνολικά αμείβονται κατά 5% έως 15% λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους. Αυτό υποστηρίζουν στην αγωγή που κατέθεσαν, από το 2001, έξι γυναίκες εργαζόμενες στα Wal-Μart.
Πριν από μία εβδομάδα, ο Μάρτιν Τζένκινς, δικαστής του ομοσπονδιακού δικαστηρίου του Σαν Φρανσίσκο, αποφάσισε ότι η αγωγή των έξι γυναικών κατά της επιχείρησης, την οποία κατηγορούν για διακρίσεις με βάση το φύλο, θα μπορούσε να γίνει συλλογική. Με άλλα λόγια, οι έξι εργαζόμενες θεωρείται ότι εν προκειμένω ενεργούν και για λογαριασμό των 1,6 εκατομμυρίων συναδέλφων τους που απασχολούνται ή απασχολήθηκαν στην επιχείρηση από τον Δεκέμβριο του 1998 και διεκδικούν αποζημιώσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας επιχειρηματικός κολοσσός αντιμετωπίζει ανάλογα προβλήματα. Το 2000, η Coca-Cola κατέβαλε 192 εκατομμύρια δολάρια σε εργαζομένους που κατέθεσαν αγωγή κατά της πολυεθνικής, κατηγορώντας την ότι ασκεί διακρίσεις με βάση τη φυλή και το φύλο. Για τη Wal-Mart, όμως, το ποσό που διακυβεύεται είναι πολύ μεγαλύτερο. Αν υποθέσουμε ότι θα αναγκαστεί να καταβάλει, σε 1,6 εκατομμύρια γυναίκες, 4.000 δολάρια, όπως αντίστοιχα έκανε η Home Depot, άλλος κολοσσός του λιανικού εμπορίου το 1997, σε 25.000 εργαζόμενες, η αυτοκρατορία του Γουόλτον θα δει τα ταμεία της να αδειάζουν κατά 6,4 δισ. δολάρια. Δύσκολοι καιροί για αυτοκράτορες. Ακόμη κι αν έχουν τον Θεό, έστω την «υπερχριστιανική» κυβέρνηση Μπους, με το μέρος τους…
