ΕΝΑ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΠΙΑΤΟ με διάμετρο 13 μέτρα τραβάει τα βλέμματα μεταξύ Αττικής Οδού και Λ. Λαυρίου στο Κορωπί. Λίγα μέτρα πιο πέρα έχουν τοποθετηθεί κι άλλες μικρότερες κεραίες που χρησιμοποιούνται για την παροχή δορυφορικών υπηρεσιών στο ελληνικό κράτος αλλά και σε παγκόσμιους κολοσσούς όπως η Amazon. Βρισκόμαστε στις εγκαταστάσεις της Hellas Sat, της εταιρείας που ξεκινώντας από το 2003 έχει εκτοξεύσει στο Διάστημα τρεις ελληνικούς δορυφόρους τους οποίους και παρακολουθεί, αξιοποιώντας έτσι επιχειρησιακά και εμπορικά τη μοναδική –μέχρι στιγμής– «θέση» της Ελλάδας στη γεωστατική τροχιά, σε απόσταση 36.000 χλμ.
Ο περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται τους δορυφόρους ως χρήσιμα εργαλεία για την επιστημονική έρευνα ή ως παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών που διευκολύνουν την καθημερινότητά του. Ωστόσο, εδώ και χρόνια, το Διάστημα λειτουργεί σαν ένας «πολλαπλασιαστής ισχύος» τόσο για τα κράτη όσο και για τους μεγάλους παίκτες του ιδιωτικού τομέα. Σε μια εποχή πολέμων που απειλούν τις παγκόσμιες ισορροπίες, όπως αυτοί της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής, η διαστημική ισχύς μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες. Το απέδειξε ο Ελον Μασκ επιβάλλοντας στην Ουκρανία τους όρους με τους οποίους θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δορυφορικό σύστημα Starlink στον πόλεμο με τη Ρωσία.
Η εποχή των γεωστατικών δορυφόρων, που αρχικά υποστήριζαν την τηλεόραση και γι’ αυτό σχεδιάστηκαν, μεταμορφώνεται και εξυπηρετεί άλλου είδους πελάτες. Εκεί είμαστε ήδη. Σε υπηρεσίες που υποστηρίζουν περισσότερο κυβερνητικούς φορείς, αμυντικούς φορείς.
«O Ελον Μασκ ήρθε μια εποχή που το αρχικό του σχέδιο, αν θυμάστε, ήταν να ενώσει τους ανθρώπους στην Αφρική που δεν είχαν ίντερνετ. Και τελικά είδαμε να εξυπηρετεί την Ουκρανία και τη διενέργεια των επιχειρήσεων», λέει στην «Κ» ο εμπορικός διευθυντής της Hellas Sat Κωνσταντίνος Γερούλης. «Αρα, η εποχή των γεωστατικών δορυφόρων, που αρχικά υποστήριζαν την τηλεόραση και γι’ αυτό σχεδιάστηκαν, μεταμορφώνεται και εξυπηρετεί άλλου είδους πελάτες. Εκεί είμαστε ήδη. Σε υπηρεσίες που υποστηρίζουν περισσότερο κυβερνητικούς φορείς, αμυντικούς φορείς. Πάμε σε μια άλλη εποχή, ώστε να προσαρμοστούμε στις εξελίξεις που έρχονται στο Διάστημα».
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ «ΟΙΚΟΠΕΔΟ» ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ
Με ειδική συμφωνία του 2001 και αργότερα με τον Νόμο 4506/2017 η Ελλάδα παραχώρησε στην Hellas Sat τα δικαιώματα χρήσης και εμπορικής εκμετάλλευσης της «θέσης» της στις 39 μοίρες ανατολικά στη γεωστατική τροχιά, όσο και στις συχνότητες που χρειάζονται για να εκπέμψει και να λάβει σήμα από και προς τη Γη ένας δορυφόρος. Εκεί η εταιρεία τοποθέτησε το σύνολο των δορυφόρων της, δηλαδή τον Hellas Sat 2 το 2003 και τους Hellas Sat 3 και Hellas Sat 4, το 2017 και 2019 αντίστοιχα. Οι δύο τελευταίοι παραμένουν στην εν λόγω τροχιακή θέση έως σήμερα. Προκειμένου η εταιρεία να έχει το δικαίωμα να τους λειτουργήσει έως το 2041, παρέχει ως αντάλλαγμα προς το Ελληνικό Δημόσιο, και συγκεκριμένα προς το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, δορυφορική χωρητικότητα, την οποία το υπουργείο με τη σειρά του προσφέρει στις Ενοπλες Δυνάμεις και σε φορείς όπως η ΕΡΤ για να καλυφθούν οι εκάστοτε ανάγκες τους.
Ο κ. Γερούλης περιγράφει τον δορυφόρο σαν μια πολυκατοικία που έχει διαμερίσματα τα οποία ενοικιάζονται. «Τη βασική χρήση την κάνουν οι Ενοπλες Δυνάμεις. Σιγά σιγά ζητούν χωρητικότητα η Πολιτική Προστασία και η Πυροσβεστική», εξηγεί. Η άλλη βασική υποχρέωση της Hellas Sat είναι να διατηρεί ενεργές αυτές τις ραδιοσυχνότητες (χωρίς τις οποίες οι δορυφόροι δεν μπορούν να λειτουργήσουν στην τροχιακή θέση που αναφέραμε) μέχρι το 2041 και να φροντίζει να μη λήξουν, διότι διαφορετικά η Ελλάδα τις χάνει για πάντα και άρα το δικαίωμά της στη θέση αυτή παύει να υπάρχει. Πρέπει να επισημανθεί, επίσης, ότι το 3,25% της Hellas Sat ανήκει στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία.
Μη επανδρωμένα θαλάσσια και εναέρια οχήματα αξιοποιούν δορυφορική χωρητικότητα για την εκτέλεση αποστολών επιτήρησης συνόρων, παρακολούθησης και διαχείρισης κρίσεων, καθώς και άλλων κρίσιμων επιχειρησιακών εφαρμογών.
Θα μπορούσαμε εύκολα να φανταστούμε αυτή τη θέση της Ελλάδας στο Διάστημα σαν ένα νοητό τροχιακό παράθυρο, έναν κύβο με διαστάσεις 70x70x70 χιλιόμετρα. Η θέση του στις 39 μοίρες ανατολικά είναι η νοητή ευθεία πάνω από την Κένυα. Οι δύο δορυφόροι της Hellas Sat παρέχουν υπηρεσίες στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Η εταιρεία διαχειρίζεται τρεις δορυφορικούς σταθμούς εδάφους και έξι data centers, ενώ είχε φτάσει να έχει 2,5 εκατ. δορυφορικά πιάτα σε όλη την Ευρώπη, παρέχοντας υπηρεσίες που αφορούν κυρίως την τηλεόραση. Αλλά αυτή είναι μια δραστηριότητα που, σύμφωνα με τον κ. Γερούλη, στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, μέχρι το 2030 θα ανήκει στο παρελθόν. Ο ίδιος λέει ότι στην εποχή του διαδικτύου και των οπτικών ινών, το τέλος της δορυφορικής τηλεόρασης είναι προ των πυλών.
ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΝ ΚΙΝΗΣΕΙ
Ετσι, η επόμενη ημέρα για την Hellas Sat έχει ήδη ξεκινήσει, παρέχοντας προηγμένες δορυφορικές υπηρεσίες για εφαρμογές που απαιτούν συνδεσιμότητα εν κινήσει, με φορητό εξοπλισμό και εξαιρετικά μικρά δορυφορικά κάτοπτρα. Μη επανδρωμένα θαλάσσια και εναέρια οχήματα αξιοποιούν επίσης δορυφορική χωρητικότητα για την εκτέλεση αποστολών επιτήρησης συνόρων, παρακολούθησης και διαχείρισης κρίσεων, καθώς και άλλων κρίσιμων επιχειρησιακών εφαρμογών. Οι δορυφόροι θα συνεχίσουν να εξυπηρετούν και τη ναυτιλία. Οχι όμως για να παρέχουν ίντερνετ για δραστηριότητες ψυχαγωγίας – εκεί έχει κερδίσει κατά κράτος ο Ελον Μασκ, ο οποίος με τους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς του Starlink, που τους βλέπουμε ως σχηματισμούς στον ουρανό, έχει καταφέρει να δώσει πολύ υψηλές ταχύτητες σε πολύ χαμηλές τιμές. Ωστόσο, για κρίσιμες υποδομές, ο κ. Γερούλης εξηγεί ότι οι δορυφόροι υψηλής τροχιάς προτιμώνται, καθώς προσφέρουν μικρότερες αλλά εγγυημένες ταχύτητες. Αυτό σύμφωνα με τον ίδιο, παρέχει ασφάλεια σε εφαρμογές που αφορούν για παράδειγμα τις γέφυρες των πλοίων ή τα λογιστήρια και τις τραπεζικές υπηρεσίες που παρέχονται σε ένα κρουαζιερόπλοιο.
Ενα όχημα άμεσης επέμβασης με δορυφορική κεραία και η τοποθέτηση σταθερού δορυφορικού σταθμού στο Δημαρχείο της Σαντορίνης συνέδραμαν το έργο των επιστημόνων που μελετούσαν τους σεισμούς και διασφάλισαν ότι ακόμα και στο χειρότερο σενάριο θα υπήρχε ένας κόμβος επικοινωνίας.
Κρίσιμος είναι και ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι δορυφορικές υπηρεσίες στην πολιτική προστασία και τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Στις αρχές του έτους η Hellas Sat, με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, έστειλε όχημα άμεσης επέμβασης με δορυφορική κεραία στη Σαντορίνη και τοποθέτησε σταθερό δορυφορικό σταθμό στο Δημαρχείο, για να συνδράμει το έργο των επιστημόνων που μελετούσαν τους σεισμούς και να διασφαλίσει ότι ακόμα και στο χειρότερο σενάριο θα υπήρχε ένας κόμβος επικοινωνίας. Συμμετείχε επίσης σε άσκηση για τους σεισμούς που έγινε στην Κρήτη, με κινητό κέντρο επιχειρήσεων που έστελνε πληροφορίες στους αρμόδιους φορείς. Πολύ σύντομα θα ολοκληρωθεί και η κατασκευή ενός οχήματος στο οποίο θα τοποθετηθεί ο απαραίτητος δορυφορικός τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός ώστε να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις άμεσης επέμβασης.
ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ
Πώς όμως διασφαλίζεται η ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των ελληνικών δορυφόρων; Η κάμερα της «Κ» μπήκε στο Κέντρο Ελέγχου Δορυφόρων της Hellas Sat. Εδώ ο προϊστάμενος Αλέξανδρος Ρασσιάς και η ομάδα του εκτελούν καθημερινά ελιγμούς που διασφαλίζουν ότι οι δορυφόροι παραμένουν στην επιθυμητή θέση στο κέντρο του τροχιακού παραθύρου. Ενα παρατεταμένο ηχητικό σήμα κινδύνου κινητοποιεί τους έμπειρους μηχανικούς κάθε φορά που κάποιο πρόβλημα προκύπτει στη λειτουργία τους. Οπως για παράδειγμα η εμφάνιση διαστημικών «σκουπιδιών», τα οποία πληθαίνουν με τα χρόνια καθιστώντας το Διάστημα ένα ακόμα πιο αφιλόξενο περιβάλλον.
Πρέπει να μπορείς να αντιδράσεις, να μπορείς να λειτουργήσεις κάτω από πίεση. Γιατί, αν έχεις τη γνώση και δεν μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις κάτω από συνθήκες πίεσης, δεν θα είσαι αποδοτικός, δεν θα μπορέσεις να πάρεις τα μέτρα που πρέπει.
«Αν μια βίδα που κινείται με ταχύτητα 4.000 χιλιομέτρων ακουμπήσει το σώμα του δορυφόρου ή τα ηλιακά του πάνελ, μπορεί να προκληθεί μείωση ή διακοπή της παρεχόμενης ενέργειας», εξηγεί ο κ. Ρασσιάς δείχνοντας στην «Κ» ένα πιστό αντίγραφο του Hellas Sat 3. Ο ίδιος προσθέτει ότι υπάρχει συνεχής επικοινωνία με διεθνείς οργανισμούς που παρακολουθούν την κίνηση των διαστημικών «σκουπιδιών» και ενημερώνουν όταν κάποιο κατευθύνεται προς το σημείο όπου βρίσκονται οι ελληνικοί δορυφόροι. Ετσι ο χειριστής θα κάνει τις απαραίτητες κινήσεις για να αποφύγει τη σύγκρουση.
«Αυτό απαιτεί μία συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία στον χαρακτήρα σου. Πρέπει να μπορείς να αντιδράσεις, να μπορείς να λειτουργήσεις κάτω από πίεση. Γιατί αν έχεις τη γνώση και δεν μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις κάτω από συνθήκες πίεσης, δεν θα είσαι αποδοτικός, δεν θα μπορέσεις να πάρεις τα μέτρα που πρέπει», καταλήγει.
Βίντεο: Μαρία Σιδηροπούλου
Ρεπορτάζ: Στέλιος Βογιατζάκης
Αρχισυνταξία: Ιωάννα Μπρατσιάκου
Αρχειακό υλικό: Hellas Sat, ESA
