ΤΑ 24 ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ της ζωής του δεν είχε καμία βιωματική σχέση με την Αθήνα ή την Ελλάδα. Ηταν ένας Γερμανός αρχιτέκτονας που το 1861 βρέθηκε πρώτη φορά στη νέα ακόμη τότε ελληνική πρωτεύουσα, στο πλάι του Θεόφιλου Χάνσεν. Και όμως, με το έργο του τα χρόνια που ακολούθησαν ο Ερνέστος Τσίλλερ έγινε ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του ελλαδικού χώρου, που διαμόρφωσε όσο λίγοι το αρχιτεκτονικό προφίλ όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας – θα βρει κανείς περισσότερα από 500 έργα του σε όλη τη χώρα.
Κάποια από αυτά, ο σύγχρονος Αθηναίος τα συναντά μπροστά του κάθε μέρα. Οπως το Ιλίου Μέλαθρον, που κάποτε ο Τσίλλερ το έχτισε σε παραγγελία του Ερρίκου Σλήμαν – σήμερα, η πάλαι ποτέ κατοικία του επιχειρηματία και αρχαιολόγου στεγάζει το Νομισματικό Μουσείο. Λίγο πιο κάτω, θα βρει την Ακαδημία, η ανέγερση της οποίας ήταν και το πρώτο έργο με το οποίο καταπιάστηκε ο Γερμανός αρχιτέκτονας στην πόλη. Προχωρώντας στην Ομόνοια, το μεγαλοπρεπές Εθνικό Θέατρο, κάποτε Βασιλικό, φέρει επίσης την υπογραφή του.
Η Σοφία Σλήμαν είχε σχολιάσει πως το Ιλίου Μέλαθρον ήταν «σαν να ζεις μέσα σε βιβλίο», μιας και είχε ακόμα και στις τουαλέτες… κείμενα για όσους είχαν πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Ενώ «σκάνδαλο» προκάλεσαν τα γυμνά αγάλματα στον αύλειο χώρο του.
Η λίστα είναι μακρά: το Προεδρικό Μέγαρο, εκκλησίες, ανάμεσα στις οποίες ο Ναός του Αγίου Γεωργίου, το Ορφανοτροφείο Χατζηκώνστα στην Πειραιώς αλλά και η ορθόδοξη γοτθικού (!) ρυθμού εκκλησία στο Δάσος Συγγρού, το Μπάγκειον στην Ομόνοια είναι μόνο κάποια από τα αξιομνημόνευτα έργα του αρχιτέκτονα από τη Δρέσδη. Φυσικά, ο Τσίλλερ μνημονεύεται και για τις πολλές καινοτομίες που έφερε αρχιτεκτονικά: η κατοικία του στη Μαυρομιχάλη, το μετέπειτα μέγαρο Λοβέρδου – Τσίλλερ, ήταν ένα τυπικό μεσοαστικό νεοκλασικό σπίτι, που διαμόρφωσαν γειτονιές όπως αυτές του Ψυρρή και ο Κεραμεικός. Σε αυτόν χρεώνονται και οι πρώτες προσπάθειες για πολυκατοικία στην Αθήνα, με την Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου, αλλά και η πρώτη τοποθέτηση ενός συστήματος εξαερισμού σε κτίριο (Ιλίου Μέλαθρον).
Οπως λέει η Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, αρχιτέκτονας και ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ, ο Τσίλλερ δεν διέφερε και πολύ από άλλους καλούς αρχιτέκτονες που εργάζονταν στη Γερμανία. Ομως το έργο του, για την Ελλάδα, ήταν πρωτοπόρο και σημαντικό. Γι’ αυτό και ξεδιπλώνει μπροστά στην κάμερα της «Κ» μικρά και μεγάλα μυστικά του έργου του. Οπως το ότι η Σοφία Σλήμαν, σύζυγος του Ερρίκου, είχε σχολιάσει πως το Ιλίου Μέλαθρον ήταν «σαν να ζεις μέσα σε βιβλίο», μιας και είχε ακόμα και στις τουαλέτες… κείμενα για όσους είχαν πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Αλλά και το «σκάνδαλο» που προκάλεσαν τα γυμνά αγάλματα στον αύλειο χώρο του μεγάρου και οδήγησε τον Ερρίκο Σλήμαν… να τα ντύσει με τα ρούχα του.
